Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η συνδιάσκεψη για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας, η οποία ξεκίνησε στις 28 Ιουνίου. Στη Διεθνή Συνδιάσκεψη, η οποία διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, λαμβάνουν μέρος ο Νίκος Αναστασιάδης και ο Mustafa Akinci, εκπροσωπώντας την Ελληνοκυπριακή και την Τουρκοκυπριακή κοινότητα, αντίστοιχα. Για λογαριασμό των εγγυητριών δυνάμεων συμμετέχουν οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, Νίκος Κοτζιάς, Melvut Cavusoglou και Boris Johnson, αντίστοιχα. Στη συνδιάσκεψη συμμετέχει σε ρόλο παρατηρητή των διαπραγματεύσεων, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Federica Mogherini, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς κατέθεσε κατά την πρώτη μέρα της συνδιάσκεψης πρόταση για πλήρη άρση των εγγυήσεων, κατάργηση των παρεμβατικών δικαιωμάτων των εγγυητριών δυνάμεων στη νήσο και απομάκρυνση όλων των στρατευμάτων, Ελληνικών και Τουρκικών, από την Κύπρο. Ευρωπαϊκή Ένωση και Βρετανία συμφωνούν με την Ελληνική πλευρά για την άρση των εγγυήσεων και την απομάκρυνση όλων των στρατευμάτων, όμως η Τουρκία προτείνει την τροποποίηση και όχι την κατάργηση της συνθήκης των εγγυήσεων, καθώς επιθυμεί την παραμονή στην νήσο ενός, μειωμένου σε σχέση με σήμερα, αριθμού Τούρκων στρατιωτών. Η Τουρκική πλευρά αρνείται να αποδεχτεί την Ελληνοκυπριακή θέση, σύμφωνα με την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι αυτή που θα εγγυάται, αποκλειστικά, την ασφάλεια της Κύπρου, και επιμένει στη θέση της να παραμείνει στο νησί ως εγγυήτρια δύναμη.
Το ζήτημα των εγγυήσεων αποτελεί ένα από τα βασικότερα “αγκάθια” στη επίλυση του Κυπριακού, έχει όμως σημασία να καταλάβουμε το γιατί. Η “συνθήκη των εγγυήσεων” περιλαμβανόταν στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου του 1959, με τις οποίες τερματίστηκε η Βρετανική κυριαρχία στο νησί και η Κύπρος κατέστη το 1960 ανεξάρτητο κράτος. Η συνθήκη προβλέπει ότι σε περίπτωση διασάλευσης της συνταγματικής τάξης, οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία, μπορούν να προβούν σε μονομερή δράση προς αποκατάστασή της, αφού πρώτα θα έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια διαπραγματεύσεων με τις άλλες δύο πλευρές.
Πάγια θέση της Ελληνοκυπριακής πλευράς αποτελεί η κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων, προς αποφυγήν της επανάληψης μιας Τουρκικής επέμβασης στο μέλλον, όπως είχε συμβεί με την εισβολή του “Αττίλα” το καλοκαίρι του 1974. Τότε η Τουρκία εισέβαλε παράνομα στην Κύπρο, επικαλούμενη τη συνθήκη εγγυήσεων, χωρίς προηγουμένως να προχωρήσει σε διαπραγμάτευση με τις άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις. Στην πράξη αυτή προέβη εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι το δικτατορικό καθεστώς των Αθηνών ανέτρεψε με πραξικόπημα τον νόμιμα εκλεγμένο Πρόεδρο της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, και τον αντικατέστησε με τον Νικόλαο Σαμψών, παραβιάζοντας με τον τρόπο αυτό τη συνταγματική τάξη της νήσου.
Το ζήτημα των εγγυήσεων θα αποτελέσει για ακόμα μία φορά κεντρικό θέμα των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, στη Συνδιάσκεψη στο Κραν Μοντανά, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 7 Ιουλίου. Οι προσδοκίες για μία οριστική συμφωνία επίλυσης του Κυπριακού ανάμεσα στην Ελληνοκυπριακή και την Τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι περιορισμένες, λόγω της ανυποχώρητης στάσης της Τουρκίας στο ζήτημα των εγγυήσεων, που εμποδίζει την δυνατότητα ανεύρεσης κοινού εδάφους στις συνομιλίες. Απομένει να δούμε αν την επαύριον της 7ης Ιουλίου θα συζητούμε για μία ακόμα “χαμένη ευκαιρία” στην υπόθεση επίλυσης του Κυπριακού.
