Κι αν μπορεί κανείς να πει πολλά για την Ακσενέρ, η οποία είναι γνωστή στην τουρκική πολιτική σκηνή ως “λύκαινα”, ένα είναι σίγουρο: όχι μόνο δεν δείχνει να φοβάται το “σουλτάνο”, αλλά είναι διατεθειμένη να τα παίξει όλα για όλα, διαμορφώνοντας το ίδιο της το προφίλ ως το ακριβές αντίθετό του. Φοβάται άραγε ο Ερντογάν τη λύκαινα; Αν κρίνουμε απ’ το γεγονός ότι κήρυξε εκλογές ενάμισι χρόνο νωρίτερα, μερικώς σε μια προσπάθεια να αποκλείσει το κόμμα της απ’ αυτές, φαίνεται πως ναι.
Επαναστατικό Πνεύμα
Η Ακσενέρ γεννήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας το 1956, από οικογένεια που είχε έρθει στην Μικρά Ασία από τη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο των ανταλλαγών πληθυσμών του 1923. Είναι διδάκτωρ ιστορίας, εγκατέλειψε όμως τον ακαδημαϊκό χώρο όταν μπήκε στην πολιτική το 1994, με το Κόμμα του Ορθού Δρόμου του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης της Τανσού Τσιλέρ, όταν μάλιστα το 1997 ο στρατός προσπάθησε να ρίξει την κυβέρνηση, κατηγόρησε τους στρατηγούς για πραξικόπημα. Για τη στάση της τότε, ένας εξ αυτών είχε απειλήσει ότι θα τη σουβλίσει σε “λαδωμένο παλούκι”.
Το 2007 εντάχθηκε στο Εθνικιστικό Κίνημα, στους Γκρίζους Λύκους του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, με τον οποίο όμως συγκρούστηκε το 2016, ασκώντας κριτική στην ολοένα και πιο στενή ευθυγράμμιση του κόμματος με τον Ερντογάν. Η ανταρσία της την έθεσε εκτός κόμματος, αύξησε όμως την αναγνωρισιμότητά της. Άρθρο των Financial Times τον Ιούλιο το 2016 τη χαρακτήριζε ως “τη μόνη πολιτικό στην Τουρκία που ταράσσει τον Ερντογάν”.
Τον Οκτώβριο του 2017 ίδρυσε το “Καλό Κόμμα” και υπήρξε κεντρική αντιπολιτευτική φιγούρα στο δρόμο για το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του συντάγματος του περασμένου Απριλίου, ασκώντας οξεία κριτική στον Ερντογάν, ο οποίος κέρδισε τελικά, όμως οριακά, με επικράτηση του “ναι” με ποσοστό μόλις 51,4%,
Πόσο Καλό Είναι το “Καλό Κόμμα”
Εκτός από λύκαινα, η 61χρονη Ακσενέρ έχει γίνει γνωστή και ως η “Τουρκάλα Μαρίν Λεπέν”, εξαιτίας του παρελθόντος της στους ακροδεξιούς Γκρίζους Λύκους, οι οποίοι όμως πια κυβερνούν με τον Ερντογάν. Ποιες είναι όμως οι θέσεις του Καλού Κόμματος και πόσο πιθανό είναι να φανούν ελκυστικές σε ικανό μέρος του εκλογικού σώματος;
“Το αποκαλώ κίνημα των θαρραλέων”, έλεγε για το Καλό Κόμμα η Ακσενέρ τον περασμένο Νοέμβριο. Το όνομά του σίγουρα δεν είναι τυχαίο – είναι ένα όνομα “πασπαρτού”, το οποίο μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ψηφοφόρους.
Κεντρική θέση του κόμματος είναι η επαναφορά της ελευθερίας της έκφρασης, η αντιστροφή των μέτρων που έχουν οδηγήσει μαζικά στη φυλακή δημοσιογράφους, η επαναφορά ενός μη κομματικού δικαστικού συστήματος και η αποκατάσταση του συνταγματικού δικαστηρίου. Επιθυμεί την αντιστροφή του δημοψηφίσματος που κατέστησε το κοινοβούλιο αδύναμο και την επιστροφή της Τουρκίας σ΄ ένα κοινοβουλευτικό σύστημα.
Βέβαια, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Economist, για να έχει ένας υποψήφιος την παραμικρή πιθανότητα να επικρατήσει του εξαιρετικά δημοφιλούς Ερντογάν, θα πρέπει να έχει έρεισμα, τόσο στους εθνικιστές, όσο και στους φιλελεύθερους ψηφοφόρους, τραβώντας ταυτόχρονα ένα μέρος των απογοητευμένων ψηφοφόρων του Ερντογάν, αλλά και Κούρδους.
Τους εθνικιστές τους έλκει το εθνικιστικό παρελθόν της, οι πιο φιλελεύθεροι θα μπορούσαν να την ψηφίσουν ως το μη χείρον μεταξύ δύο κακών εναλλακτικών, και οι συντηρητικοί ψηφοφόροι του κυβερνώντος AKP δεν θα είχαν πρόβλημα μαζί της – είναι βλέπετε θρήσκα, αν και δεν φορά μαντίλα. Φλερτάρει μάλιστα και με γυναίκες ψηφοφόρους, στηρίζοντας τα δικαιώματά τους.
Το πρόβλημα της Ακσενέρ ήταν και παραμένει το κουρδικό εκλογικό σώμα, εξαιτίας τόσο της θητείας της στο υπουργείο Εσωτερικών κατά τη διάρκεια μιας απ’ τις πιο σκληρές εκστρατείες του στρατού εναντίον των Κούρδων ανταρτών, όσον και λόγω της επιμονής της να μη παραδέχεται ότι υπάρχει κουρδικό ζήτημα στην Τουρκία. Τάσσεται μάλιστα ξεκάθαρα εναντίον των συλλογικών δικαιωμάτων, αναφέροντας χαρακτηριστικά: “σε όποιον λέει ότι επιθυμεί συλλογικά δικαιώματα επειδή είναι διαφορετικός, λέω ανοιχτά όχι”.
Για την ώρα, οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία είναι διχασμένες. Αν πιστέψει κανείς τις φιλοκυβερνητικές, η εκλογή είναι τελειωμένη. Οι πιο ανεξάρτητες δείχνουν εντούτοις μια οριακή επικράτηση Ερντογάν, με έναν-δύο πόντους διαφορά, στην περίπτωση που βρεθεί στο δεύτερο γύρο απέναντί του η Ακσενέρ. Επίσης, οι δημοσκοπήσεις για τις βουλευτικές εκλογές δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει απώλεια της πλειοψηφίας από τον Ερντογάν στο αδύναμο πλέον κοινοβούλιο, δημιουργώντας έτσι έναν αντίπαλο πόλο.
Εκπλήξεις στο Δρόμο για τις Εκλογές
“Δεν υπάρχει εναλλακτική στον Ερντογάν”, μου επισήμαιναν επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα άνθρωποι με βαθιά γνώση της Τουρκίας και των εξελίξεων σ’ αυτήν. Όμως, στο δρόμο προς τον αυταρχισμό, υπάρχει αβεβαιότητα και αρκετές ακόμα στάσεις. Οι εκλογές στην Τουρκία δεν έχουν τελειώσει πριν καν αρχίσουν, όπως στην περίπτωση του Βλαντιμίρ Πούτιν. Το τουρκικό εκλογικό σώμα ήταν πάντα πιο ανήσυχο απ’ το ρωσικό, και στο παρελθόν έχουν υπάρξει μεγάλες εκλογικές εκπλήξεις, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Τουργκούτ Οζάλ στη δεκαετία του ’80. Επίσης, οι δύο κάλπες -προεδρικές και βουλευτικές- ενέχουν πάντα τον κίνδυνο για όσους τις στήνουν να μην έχουν το ίδιο αποτέλεσμα μεταξύ τους.
Μπορεί λοιπόν ο Τούρκος πρόεδρος, στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016 να έκανε βήματα για να ελέγξει τόσο τον κρατικό, όσον και τον στρατιωτικό και τον δικαστικό μηχανισμό, όμως, παρά τις προσπάθειές του να εκφοβίσει το εκλογικό σώμα, αυτό δεν μοιάζει να έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο παθητικότητας ώστε ο Ερντογάν να το ελέγχει απολύτως. Άλλωστε, πόσο ελεγχόμενο είναι ένα εκλογικό σώμα όταν στο δημοψήφισμα, παρά τις προβλέψεις για άνετη επικράτηση από τις φιλοκυβερνητικές δημοσκοπήσεις, η νίκη Ερντογάν ήταν τόσο οριακή;
Ο Τούρκος πρόεδρος προσπάθησε να αποκλείσει το κόμμα της Ακσενέρ, όμως, σε μια προσπάθεια να τον “χτυπήσουν”, 15 βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), παραιτήθηκαν και εντάχθηκαν στο κόμμα της Ακσενέρ, για να εξασφαλίσει με τον πρωτοφανή αυτό τρόπο την κοινοβουλευτική ομάδα 20 βουλευτών που απαιτείται για να μετάσχει στην εκλογική διαδικασία. Έγινε η έκπληξη, παρά το γεγονός ότι όλοι προεξοφλούσαν ότι το κόμμα της θα έμενε εκτός. Καλό θα ήταν λοιπόν να μην αποκλείουμε κι άλλες εκπλήξεις στο δρόμο για τις εκλογές της 24ης Ιουνίου – συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της παραποίησης των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Tο άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» την Τρίτη 24 Απριλίου.
