Τι θα τρώμε σε δέκα, είκοσι, τριάντα χρόνια; Θα είχε ενδιαφέρον αν μπορούσαμε να το δούμε σε μια «μαγική σφαίρα» που αποκαλύπτει το μέλλον. Όμως τέτοια σφαίρα δεν υπάρχει. Το αύριο δεν προβλέπεται. Μπορούμε όμως να το χτίσουμε ή έστω να του δώσουμε κάποιες κατευθύνσεις. Όσον αφορά τη διατροφή μας, λοιπόν, οι αποφάσεις που παίρνουμε σήμερα για το τι καλλιεργούμε, τι καταναλώνουμε και τι αφήνουμε πίσω μας καθορίζουν το τι θα βάζουν στο τραπέζι τους τα παιδιά μας.
Η διατροφή σχετίζεται άμεσα με την επιβίωση, αλλά εκτός από ζήτημα υγείας, είναι πολιτική, οικολογική και ηθική επιλογή. Σε μια εποχή κλιματικής κρίσης και πολεμικών συρράξεων –όπου, ας μην ξεχνάμε, για εκατομμύρια ανθρώπους το ερώτημα δεν είναι τι, αλλά αν θα φάνε σήμερα– το ζήτημα της διατροφής αφορά το κοινό μέλλον: της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
Πλανητική Διατροφή και Προκλήσεις της Εποχής
Η ιδέα της «πλανητικής διατροφής» (planetary health diet) κερδίζει έδαφος διεθνώς (βλ. επεισόδιο «Brave New Diet» της σειράς μας «Brave New Greece). Σίγουρα ωφελεί την υγεία μας, ωστόσο το διατροφικό μοντέλο του μέλλοντος θα πρέπει να ωφελεί και το περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει η Μελίνα Ταπραντζή, ιδρύτρια του Wise Greece, τo τραπέζι του μέλλοντος πρέπει «να είναι νόστιμο και θρεπτικό, να δίνει σημασία στην εντοπιότητα και να είναι γεμάτο με προϊόντα που έχουν παραχθεί, μεταφερθεί και πωληθεί με βιώσιμο και δίκαιο τρόπο».
Η πραγματικότητα, όμως, είναι πιο σύνθετη. Η αλυσίδα της τροφής μπορεί να διαταραχθεί απότομα με επιπτώσεις σε αγορές και νοικοκυριά. Για παράδειγμα, ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε πόσο εύθραυστη είναι η παγκόσμια τροφοδοσία, με το σιτάρι να μετατρέπεται σε εργαλείο γεωπολιτικής πίεσης. Αλλά και ο πρόσφατος αποδεκατισμός των προβάτων στη χώρα μας είχε σοβαρές συνέπειες για πλήθος προϊόντων που αποτελούν βάση της διατροφής μας.
Μελίνα Ταπραντζή, Ιδρύτρια Wise Greece
«Το στοίχημα δεν είναι μόνο ένα, αλλά αρκετά και μάλιστα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Καλούμαστε να λύσουμε το πώς θα καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε επαρκή τροφή για τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό, με τρόπο που να μην καταστρέφει τους φυσικούς πόρους του πλανήτη μας. Πώς θα αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι οποιαδήποτε τροφή καταναλώνουμε σήμερα είναι απείρως φτωχότερη σε θρεπτικά συστατικά σε σχέση με 30 ή 50 χρόνια πριν. Τι είδους προβλήματα υγείας θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο άμεσο μέλλον που σχετίζονται με το ότι ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει σημαντικές ποσότητες μικροπλαστικών που βρίσκονται στο νερό, στο αλάτι, στα ψάρια. Πώς μπορούμε ακόμα και σήμερα να βλέπουμε ανθρώπους να πεθαίνουν από την ακραία πείνα, τη στιγμή που πάνω από το 30% της τροφής που παράγεται παγκοσμίως καταλήγει στα σκουπίδια, ενώ ταυτόχρονα η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα θανάτων», θέτει το πλαίσιο η κ. Ταπραντζή.
Η Μεσογειακή Διατροφή ως Κεφάλαιο
Φαίνεται πάντως πως μέχρι το 2050 η εικόνα της διατροφής θα έχει αλλάξει ριζικά. Εναλλακτικές πηγές τροφής –φυτικά και εργαστηριακά καλλιεργημένα «κρέατα»–, σε συνδυασμό με την επόμενη γενιά υδροπονίας και ιχθυοκαλλιέργειας, θα παίξουν κεντρικό ρόλο. Παράλληλα, τεχνητή νοημοσύνη, βιοτεχνολογία και ρομποτική θα φέρουν επανάσταση στη γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων, μειώνοντας τις απώλειες και βελτιστοποιώντας τη χρήση πόρων.
Η αλλαγή συμπεριφορών όμως δεν είναι αυτόματη, ούτε εύκολη. Στη χώρα μας, αν και αυξάνεται η οικολογική συνείδηση, η κατανάλωση κρέατος παραμένει υψηλή, ενώ των φρούτων και λαχανικών χαμηλή. Παράδοξο, αν σκεφτεί κανείς πως ο παραδοσιακός τρόπος θρέψης στον τόπο μας ήταν για αιώνες η μεσογειακή διατροφή. Ένα σοφό διατροφικό μοντέλο αυτάρκειας και ισορροπίας, που μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για το μέλλον, αφού αποδεδειγμένα έχει χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και στηρίζει την βιοποικιλότητα. Και αναμφισβήτητα είναι και πεντανόστιμη!
Farm Food Future
Η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά εφόδια: το κλίμα, τη βιοποικιλότητα, τη γαστρονομική της ταυτότητα. Για τη μετάβασή μας όμως στη βιώσιμη διατροφή του αύριο χρειάζεται ανανέωση και καινοτόμες ιδέες. Μια από αυτές είναι το πρόγραμμα Farm Food Future της Wise Greece με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Όπως εξηγεί η κ. Ταπραντζή, «πρόκειται για μια καινοτόμα πρωτοβουλία που στοχεύει στη δημιουργία ενός ενιαίου οικοσυστήματος συνεργασίας, καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, φέρνοντας κοντά αγρότες, παραγωγούς, επιχειρηματίες και chefs με κοινό όραμα το μέλλον της διατροφής στην Ελλάδα». Στο επίκεντρο του προγράμματος βρίσκεται μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα δωρεάν εκπαίδευσης και mentoring, που ενώνει ανθρώπους και ιδέες σε όλη την αλυσίδα της διατροφής. Προσφέρει πρακτικά εργαλεία, μαθήματα και podcasts για βιώσιμη παραγωγή, καινοτομία και επιχειρηματικότητα, ενώ μια ομάδα 50 μεντόρων από τον χώρο της διατροφής παρέχει δωρεάν καθοδήγηση σε κάθε ενδιαφερόμενο/η.
Η αλλαγή όμως είναι και στο χέρι του καθενός μας ξεχωριστά. «Με απλές κινήσεις μπορούμε να γίνουμε μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος», τονίζει η κ. Ταπραντζή. «Αν σκεφτούμε ότι σχεδόν το 9% του παγκόσμιου πληθυσμού πηγαίνει για ύπνο πεινασμένο, μπορούμε να είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι στις αγορές μας στο σούπερ μάρκετ. Να αγοράζουμε αυτά που πραγματικά χρειαζόμαστε ώστε να μη συμβάλλουμε στη σπατάλη τροφίμων. Συνειδητά να επιλέγουμε τα πιο “άσχημα” φρούτα ή λαχανικά, γιατί συνήθως αυτά είναι που μένουν πίσω, ενώ είναι απολύτως κατάλληλα για κατανάλωση. Ας επιλέγουμε να κάνουμε τουλάχιστον 4 φυτικά γεύματα την εβδομάδα, καθώς η εκτροφή ζώων για κατανάλωση συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και κατ’ επέκταση στη διατροφική ανασφάλεια μεγάλης μερίδας πληθυσμού».
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
#BraveNewDiet: Αλλάζοντας το Μενού της Νοοτροπίας μας
