Κάθε χρόνο, η 25η Νοεμβρίου υπενθυμίζει όχι απλώς την ανάγκη για δράση, αλλά την παταγώδη και συνεχιζόμενη αποτυχία του παγκόσμιου πολιτικοκοινωνικού μηχανισμού να αντιμετωπίσει ουσιαστικά μια από τις πιο φρικιαστικές πληγές του: τη βία κατά των γυναικών.
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών το αποδεικνύει με τον πιο ωμό τρόπο, φέρνοντας στο φως μια πραγματικότητα που παραμένει τραγικά απαράλλακτη.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2024 δολοφονήθηκαν 83.000 γυναίκες και κορίτσια – σχεδόν 50.000 εξ αυτών από τους συντρόφους τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους. Το 2023, οι αντίστοιχες δολοφονίες ήταν ελάχιστα περισσότερες (51.100), χωρίς όμως αυτό να συνιστά πραγματική μείωση· οι διαφορές οφείλονται κυρίως στις αποκλίσεις στην τήρηση στοιχείων από χώρα σε χώρα.
Στην Αφρική καταγράφεται ο μεγαλύτερος αριθμός γυναικοκτονιών από συντρόφους ή μέλη της οικογένειας (περίπου 22.600 το 2024 ή 3 γυναίκες ανά 100.000). Ακολουθούν η Αμερική και η Ωκεανία με 1,5 και 1,4 ανά 100.000 αντίστοιχα. Ασία και Ευρώπη εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά (0,7 και 0,5 αντίστοιχα), αλλά καμία περιοχή δεν ξεφεύγει από τον κύκλο της πιο ακραίας μορφής έμφυλης βίας.
Ο Κύκλος της Βίας
Γιατί ακριβώς πρόκειται για κύκλο. Η γυναίκα που δολοφονείται βρίσκεται στην κορυφή μιας σκοτεινής πυραμίδας, χτισμένης πάνω σε στάδια βίας που προηγούνται: καταναγκαστικός έλεγχος, απειλές, παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένης της διαδικτυακής παρενόχλησης, η οποία έχει πλέον λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Όπως υπενθυμίζει η διευθύντρια του τμήματος Πολιτικής, Προγραμμάτων και Διακυβερνητικών Υπηρεσιών του UN Women, Sarah Hendricks, «οι γυναικοκτονίες δεν διαπράττονται από το πουθενά. Εγγράφονται σε έναν κύκλο βίας που μπορεί να αρχίσει με τον καταναγκαστικό έλεγχο, με απειλές ή παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού κόσμου».
Η γυναίκα που δολοφονείται βρίσκεται στην κορυφή μιας σκοτεινής πυραμίδας, χτισμένης πάνω σε στάδια βίας που προηγούνται: καταναγκαστικός έλεγχος, απειλές, παρενόχληση, συμπεριλαμβανομένης της διαδικτυακής παρενόχλησης, η οποία έχει πλέον λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Η βία σε διαδικτυακές πλατφόρμες αποτελεί σήμερα μια σοβαρή, ταχέως κλιμακούμενη απειλή, ενισχυμένη από την αδυναμία θέσπισης σαφούς και αποτελεσματικού νομικού πλαισίου τόσο για τις νόμιμες πλατφόρμες όσο και για την τεχνητή νοημοσύνη. Στο dark web, η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε πλαίσιο σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Και η πυραμίδα δεν εξαντλείται εκεί. Στον ίδιο άξοναβρίσκονται οι περιορισμοί στην άμβλωση, η έμφυλη μισθολογική ανισότητα, η αναβίωση ανοιχτού μισογυνισμού και οι σεξιστικές αντιλήψεις που εμποδίζουν την κοινωνική και οικονομική αυτονομία των γυναικών. Από αυτό το σκηνικό δεν εξαιρείται καμία χώρα.
Το αποτέλεσμα είναι ξεκάθαρο: η βία κατά των γυναικών δεν είναι μια σειρά μεμονωμένων περιστατικών, αλλά μια βαθιά ριζωμένη δομή εξουσίας. Ένα σύστημα που αναπαράγεται, προστατεύεται και απαιτεί συλλογική, θεσμική και πολιτισμική σύγκρουση για να σπάσει.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Lexicon: Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας | Βία
