Ο Θωμάς Μοσχόπουλος είναι σκηνοθέτης, μεταφραστής, συγγραφέας, ηθοποιός. Προσωπικά, θα έλεγα ευαίσθητος άνθρωπος. Αυτήν την περίοδο στο θεατρικό σανίδι έχουν ανέβει υπό τη σκηνοθεσία του τρεις παραστάσεις, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, οι οποίες όμως έχουν ένα κοινό στοιχείο: αφυπνίζουν τις ευαίσθητες πλευρές μας. Συναντηθήκαμε στο θέατρο «Πόρτα» και συζητήσαμε για την επίδραση που έχει καθεμία από τις παραστάσεις του στην εποχή μας.
«Οικογένεια Νώε», μια κιβωτός για όλους. Ένα διαχρονικό έργο, μια παράσταση για τα παιδιά, αλλά και ολόκληρη την οικογένεια, που απέκτησε βαρύτητα στον χρόνο. Μήπως χρειαζόμαστε τον δικό μας Νώε σήμερα;
Η «Οικογένεια Νώε», ένα έργο του Θωμά Μοσχόπουλου και της Ξένιας Καλογεροπούλου που αγαπήθηκε πολύ, ανέβηκε πάλι φέτος στο Θέατρο «Πόρτα» έπειτα από 25 χρόνια, σε νέα σκηνοθεσία που έκανε μαζί με τη Σοφία Πάσχου. Πράγματι, παραμένει διαχρονική, καθώς η κλιματική αλλαγή εξακολουθεί να είναι κύριο θέμα συζήτησης και η ανθρωπότητα αναζητά ακόμα τις κατάλληλες λύσεις. Η οικογένεια Νώε θα μπορούσε να είναι η δική μας σήμερα. Το έργο είναι μια αφορμή να θίξουμε ξανά θέματα που ενδιαφέρουν μικρούς και μεγάλους. Η προστασία της φύσης, η αρχή και το τέλος της ζωής, οι σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, ανθρώπους και ζώα, νέους και γέρους, μικρά και μεγαλύτερα αδέρφια.
Η «Οικογένεια Νώε» αντικατοπτρίζει αρκετά τη συνθήκη που δημιουργήθηκε μέσα στην περίοδο του εγκλεισμού και τα συναισθήματα που προέκυψαν. Οι ήρωες του έργου, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν, ανακαλύπτουν αρκετές αλήθειες για τον εαυτό τους. Τη δύναμη να προχωρήσουν σε ένα διαφορετικό μέλλον, καθώς και τις αδυναμίες τους να ανταπεξέλθουν σε δύσκολες συνθήκες. Μια συνειδητοποίηση ότι όλα αυτά που ζήσανε ήταν πολύτιμα. Ακόμη, υπάρχει το στοιχείο του «μαζί», το οποίο και αντανακλά θεσμούς και αξίες που έχουν ξεχαστεί. Οι σχέσεις με την οικογένειά μας ή πόσο υπεύθυνοι είμαστε απέναντι στο περιβάλλον.
Τι έχει αλλάξει 25 χρόνια μετά την πρώτη παράσταση; Ποια είναι η αντίδραση του κοινού σήμερα;
Η αλήθεια είναι πως το θεατρικό αποτύπωμα δεν μπορεί να εκτιμηθεί πριν ολοκληρωθεί ένας κύκλος παραστάσεων. Στη διάρκεια των παραστάσεων προσπαθώ συνεχώς για τη βελτίωση της ίδιας της δουλειάς. Πολλές φορές, μπορεί να χρειαστεί να λύσεις ένα θέμα τη στιγμή που προκύπτει. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι πολύ εύκολο να αντιληφθείς πλήρως την ανταπόκριση που έχει το έργο στο κοινό και μάλιστα το παιδικό. Ένας γονιός που συζητάει με το παιδί του, μπορεί να έχει καλύτερη γνώμη για το πώς αισθάνθηκε βλέποντας την παράσταση. Εγώ μπορώ ίσως να δω την αντίδραση της στιγμής. Δεν είναι πάντα προφανές ότι έχουμε εικόνα του τι κάνουμε. Χρειάζεται χρόνος για να φανεί πώς έχει επιδράσει το έργο στο κοινό. Αρχικά, αυτό που μπορείς να δεις είναι τι πραγματικά αφήνει σε εσένα.
Ποια είναι τα ερεθίσματα που παίρνουν τα παιδιά από το θέατρο;
Κάθε παιδί βιώνει την κάθε στιγμή μοναδικά και αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα, να αφήσουμε το παιδί να αποκτήσει τη δική του κρίση και να σχηματίσει τη δική του αντίληψη μέσα από μια θεατρική παράσταση. Τα παιδιά είναι «ειδικοί» θεατές, παίρνουν κάποια ερεθίσματα τα οποία και ερμηνεύουν χωρίς να πρέπει να καταλάβουν κάτι συγκεκριμένο. Υπάρχει μια σειρά από πράγματα που, αν τα δηλώσεις προκαταβολικά, δεν αφήνεις τον χώρο για να ενεργοποιήσεις τη φαντασία ή την κρίση τους. Πρέπει λοιπόν να αφήσεις το παιδί ή τον κάθε θεατή να βρει τον δρόμο του. Δεν υπάρχει ένα δηλωμένο, παγιωμένο νόημα που πρέπει να καταλάβεις. Υπάρχει μόνο ένας κοινός τόπος συνάντησης. Είναι πολύ σημαντικό να ενισχύεται η προσωπική ελευθερία. Συχνά με ρωτούν: «Τι θέλετε να πείτε με αυτό;». Απαντώ: Εσείς τι καταλάβατε;
Δεύτερο έργο που σκηνοθετείτε φέτος στο «Πόρτα» το «Πόσο Κοστίζει να Ζεις;». Πόσο κοστίζει στ’ αλήθεια;
Ένα ρεαλιστικό έργο της Martyna Majok που αφορά τέσσερις ανθρώπους που πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα με τις αναπηρίες τους. Για δύο από αυτούς οι αναπηρίες είναι εξωτερικές, ενώ όλοι ανακαλύπτουν ότι κρύβουν εσωτερικές. Τι σημαίνει να ζεις τελικά; Να επιβιώνεις απλώς ή κάτι παραπάνω; Μια σκληρή πραγματικότητα σε μία στερεοτυπική κοινωνία, που σχολιάζεται από τη νεαρή Πολωνοαμερικανίδα συγγραφέα, η οποία κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ το 2018. Με κάποιο τρόπο αισθάνθηκα ότι διαπραγματεύεται και συνομιλεί με το σκοτάδι που κουβαλάμε μέσα μας και δεν ξέρουμε από πού προέρχεται. Πόσο κοστίζει να ζεις; Πόσο εύκολο είναι να χαθούν όλα από την μια στιγμή στην άλλη;
Τρίτο έργο, το «Pomona». Είναι όντως η δική μας προσωπική φυλακή;
Ένα σουρεαλιστικό θρίλερ του Alistair McDowall, που έχει πολύ ενδιαφέρον. Όλα τα δεινά αποδίδονται σε ένα «υπέρτατο κακό» και η λούπα των γεγονότων φαίνεται αναπόδραστη, με ένα αίσθημα ασφυξίας γνώριμο στη σύγχρονη εμπειρία μας. Γι’ αυτό και το έργο δεν αφορά μόνο τους λάτρεις των RPG και του H. P. Lovecraft, αλλά και όλους αυτούς που αναζητούν τρόπους προσωπικής εξέλιξης και αναρωτιούνται για την έννοια της αλήθειας. Θα έλεγα ότι πρόκειται για το πόσο πραγματικά φυλακιζόμαστε μόνοι μας, στη δική μας, προσωπική Pomona. Η Pomona (Πομόνα) είναι ένα πραγματικό μέρος, μία εγκαταλελειμμένη νησιωτική περιοχή στο κέντρο του Μάντσεστερ, που οι ντόπιοι χαρακτηρίζουν «μια τρύπα στο κέντρο της πόλης». Ίσως πρέπει να αναρωτηθούμε ποια είναι η δική μας προσωπική τρύπα, το κενό που μας περιβάλλει σήμερα.
Πώς νιώθετε που ο συνσκηνοθέτης σας δεν είναι ορατός; Η απόκρυψη της ταυτότητάς του παραμένει μυστήριο. Θα υπάρξει κάποια ανατροπή;
Ο Sigurdur F3 είχε θέσει εξαρχής τους όρους για την απόκρυψη της ταυτότητάς του, η οποία παραμένει κρυφή για τον θίασο. Ωστόσο, είναι σταθερά μαζί μας, «αόρατος» αλλά πολύ συμμετοχικός, δημιουργικός, και σταθερά ανατρεπτικός, να οιστρηλατεί κάθε βήμα μας, βασανίζοντάς μας ως προς το ποιος τελικά είναι και γιατί μας διάλεξε. Πιστεύουμε πως σύντομα θα αποκαλυφθούν όλα σε μια τελική ανατροπή, ενώ κατά καιρούς έχουμε υποθέσει πως πίσω από την κρυφή αυτή ταυτότητα μπορεί να είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, κάποιος που απλώς «τρολάρει», ή ακόμα και κάποιο οργανικό μέλος μιας επερχόμενης μορφής διαδικτυακού ακτιβισμού στις παραστατικές τέχνες που συνδυάζει τα RPG με δημόσια happenings.
Ποιος είναι ο στόχος σας ως σκηνοθέτη;
Στόχος μου πάντα είναι η καλλιέργεια του κοινού, αλλά και το να αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκουν κάτι που θα ικανοποιήσει την περιέργειά τους, ακόμη και αν δεν είναι τόσο εξειδικευμένοι με το αντικείμενο. Να υπάρχει μια εξέλιξη που αφορά όλο και περισσότερους, χωρίς να έχει το στίγμα του μαζικού, αλλά να γεννά όλο και περισσότερο την αγάπη προς το θέατρο.
Ποια φράση εκφράζει τη στάση ζωής σας;
«Το καλύτερο πράγμα στο ζεν είναι η απόλυτη πίστη με την απόλυτη αμφιβολία ταυτόχρονα».
Σας ευχαριστώ πολύ!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Σοφία Καψούρου: Η Βέμπο είναι Σταθερή και Γύρω της Γυρίζουν οι Έλληνες
