Η έκφραση της μικρής μου ανιψιάς για αυτό που διαβάζετε θα ήταν «before it was cool».
Είμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Τότε οι περιβαλλοντικές μας ευαισθησίες ήταν πολύ περιορισμένες, για πολλούς λόγους. Υπήρχαν άλλες ανάγκες, πολύ λιγότερες αφορμές για να μάθουμε τι συμβαίνει πραγματικά έξω από τον μικρόκοσμό μας, ενώ ό,τι ξέραμε ήταν μέσα από τις εφημερίδες και την τηλεόραση. Τίποτα άλλο.
Εκείνη την εποχή, ένας τύπος που ακόμη δεν ήταν αυτό που έγινε στη συνέχεια, ξεκίνησε μια ΜΚΟ με τον τίτλο «Αρκτούρος». Η προστασία και διάσωση της αρκούδας ήταν ανέκδοτο τότε, και θα έμενε ανέκδοτο για πολλά χρόνια ακόμη, αν πίσω από την όλη προσπάθεια δεν ήταν ο Γιάννης Μπουτάρης, γνωστός οινοποιός, παράγοντας του Άρη στο μπάσκετ και μεγαλοαστός της Θεσσαλονίκης.
Όλα αυτά ήταν η καύσιμη ύλη που αξιοποίησε ο Μπουτάρης για να βάλει μπροστά μια οργάνωση που στόχο είχε να μαζέψει τις αρκούδες από τους ζωολογικούς κήπους, να τις πάρει από τους αρκουδιάρηδες (το συγκεκριμένο «θέαμα» απαγορεύτηκε τότε και με νόμο από την κυβέρνηση Κωσταντίνου Μητσοτάκη) και να δώσει τη δυνατότητα στον κόσμο να ενημερωθεί για το τεράστιο θέμα του κινδύνου της εξαφάνισης της καφέ αρκούδας από τα δάση της Μακεδονίας.
Οι εχθροί της ήταν ο «ισχυρός άνθρωπος», που την είχε καταστήσει νυχτόβια, καθώς την κυνηγούσε για να μην ενοχλεί τα μελίσσια του, τα κοπάδια του, τα χωράφια του. Και γιατί μπορούσε. Δεν ήταν πάντα η πρόθεση που οδηγούσε σε αυτή την αντιμετώπιση, αλλά η έλλειψη πληροφόρησης – και περισσότερο η ενημέρωση από το κράτος και τους φορείς.
Η προστασία και διάσωση της αρκούδας ήταν ανέκδοτο τότε, και θα έμενε ανέκδοτο για πολλά χρόνια ακόμη, αν πίσω από την όλη προσπάθεια δεν ήταν ο Γιάννης Μπουτάρης.
Αυτό το κενό κάλυψε και καλύπτει ο «Αρκτούρος». Η δραστηριότητά του και ο λόγος ίδρυσής του περιγράφεται ως εξής:
«Ο “Αρκτούρος” είναι ελληνική μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική οικολογική οργάνωση, που ιδρύθηκε το 1992 για την προστασία της άγριας χλωρίδας και πανίδας, με δράσεις έρευνας πεδίου, επιστημονικής μελέτης, ευαισθητοποίησης κοινού, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και εθελοντισμού για την προστασία της άγριας ζωής, την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της αειφορίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ο Αρκτούρος υλοποιεί εθνικά και διασυνοριακά προγράμματα για την προστασία των ορεινών οικοσυστημάτων, με έμφαση στα μεγάλα θηλαστικά, με στόχο την ολοκληρωμένη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών και την παροχή ειδικής τεχνογνωσίας για τις επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον».
Το καλό παράδειγμα το αξιοποίησαν και άλλοι Ευρωπαίοι και πολλές αρκούδες εκτός Ελλάδας έχουν φιλοξενηθεί στο Καταφύγιο της οργάνωσης.
Το Νυμφαίο, το Καταφύγιο, η Άγρια Ζωή
Πάμε, όμως, πάλι πίσω σε εκείνα τα χρόνια και στο Νυμφαίο, το χωριό του Γιάννη Μπουτάρη, το χωριό του Νίκου Μέρτζου και πολλών άλλων που έχουν διακριθεί σε επιστήμες και επιχειρήσεις.
Ο Νίκος Μέρτζος, διευθυντής στην εφημερίδα Ελληνικός Βορράς, αποφάσισε, όταν μειώθηκε η έκδοση από καθημερινή σε εβδομαδιαία, να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο χωριό του. Μαζί με τον Γιάννη Μπουτάρη και τους ανθρώπους της ΧΑΝΘ, που ήρθαν για να συμπληρώσουν το πάζλ, άρχισαν να γίνονται ενέργειες για την αναβάθμιση του χωριού.
Ο Γιάννης Μπουτάρης επένδυσε σε καταλύματα – ένα πολυτελές και ένα που παρέπεμπε σε ξενώνα-καταφύγιο. Έγιναν και κάποια καινούργια εστιατόρια, αλλά και άλλοι ξενώνες σε παλιά αρχοντικά που απέκτησαν πάλι ζωή.
Στην αρχή ο «Αρκτούρος» ήταν κάτω στον Αετό, εκεί προσφέρονταν οι πρώτες βοήθειες και οι κτηνιατρικές ενέργειες για να σωθούν οι αρκούδες και τα αρκουδάκια που δεν μπορούσαν να συνεχίσουν στην άγρια ζωή και έπρεπε να μεταφερθούν σε περιφραγμένο χώρο ώστε να ζήσουν με υποστήριξη.
Το ενός χιλιομέτρου μονοπάτι που ενώνει το χωριό με το Καταφύγιο είναι σαν μια είσοδος σε παραμύθι.
Ο σημερινός χώρος, το Κέντρο Προστασίας Αρκούδας, το Καταφύγιο, δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε όταν πλέον οι αρκούδες έγιναν περισσότερες και οι ανάγκες αυξήθηκαν. Είναι το σημείο αναφοράς για τους περισσότερους επισκέπτες, αλλά, όσες φορές κι αν το επισκεφθείς, πάντα σκέφτεσαι με θαυμασμό και μια δόση έκπληξης τη διαδρομή σκέψης και πράξης του ανθρώπου που το δημιούργησε, του Γιάννη Μπουτάρη.
Το ενός χιλιομέτρου μονοπάτι που ενώνει το χωριό με το Καταφύγιο είναι σαν μια είσοδος σε παραμύθι. Αν και παραμυθένιο είναι και το χωριό που αφήνεις πίσω σου και εξίσου παραμυθένια όλη η περιοχή που καταλαμβάνει το Καταφύγιο. Εκεί, κάποιοι εργαζόμενοι και πολλοί εθελοντές έχουν περάσει μήνες και χρόνια από τη ζωή τους για να βοηθήσουν αυτά τα πολύτιμα για τη φύση πλάσματα και να κάνουν την άγρια ζωή περισσότερο γνωστή στον άνθρωπο, ώστε να μάθει να τη σέβεται και να συνυπάρχει μαζί της.
Αυτό συνειδητοποιούν τα χιλιάδες παιδιά στις εκπαιδευτικές επισκέψεις τους στο Καταφύγιο, ακούγοντας και βλέποντας πολλά σχετικά με τη ζωή της αρκούδας και τη διαδρομή της στον ελλαδικό χώρο.
Οι αρκούδες έχουν αυξήσει τον πληθυσμό τους πια, ζουν σε όλο τον ορεινό όγκο της Μακεδονίας και της Θράκης. Κάποιες φορές, από την πείνα, μπορεί να κατέβουν και σε χωριά, αλλά γενικά έχει κατακτηθεί μια ισορροπία στη σχέση ανθρώπου και αρκούδας. Αν και όχι απόλυτα, οι άνθρωποι συνεχίζουν να σκοτώνουν αρκούδες. Περισσότερο στην Εγνατία οδό, με τα αυτοκίνητά τους. Και υπάρχουν και εκείνοι, οι ελάχιστοι, που τις αφανίζουν με όπλα.
Ένα δώρο που μπορείτε να προσφέρετε στο έργο του «Αρκτούρου» και ταυτόχρονα στον εαυτό σας είναι να πάτε οι ίδιοι στο Νυμφαίο, στην Αγραπιδιά (εκεί όπου βρίσκεται το Καταφύγιο του Λύκου και του Ελληνικού Ποιμενικού), αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.
Ένα Δώρο για τον «Αρκτούρο» και τον Εαυτό μας
Σήμερα, το περίφημο λογότυπο του «Αρκτούρου», που κυκλοφορεί σε μπλούζες, σε κούπες και άλλα αντικείμενα, των οποίων η πώληση ενισχύει το έργο της οργάνωσης, έχει γίνει συνώνυμο με την ιδέα που προσπάθησε να κάνει πράξη ο ιδρυτής του. Είναι σημαντικό να έχει έσοδα η οργάνωση, ώστε να μπορεί να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες της για την προστασία της άγριας ζωής, καθώς οι ανάγκες πολλαπλασιάζονται και οι πόροι, δυστυχώς, μειώνονται.
Ένα δώρο που μπορείτε να προσφέρετε στο έργο του «Αρκτούρου» και ταυτόχρονα στον εαυτό σας είναι να πάτε οι ίδιοι στο Νυμφαίο, στην Αγραπιδιά (εκεί όπου βρίσκεται το Καταφύγιο του Λύκου και του Ελληνικού Ποιμενικού), αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Θα έχετε την ευκαιρία να ενισχύσετε την οργάνωση ώστε να κρατηθεί ζωντανή και μαζί να απολαύσετε μια εξαιρετική εκδρομή σε μια περιοχή με όμορφα χωριά και σπουδαία γαστρονομία – όπως την υπηρετούν η Ταβέρνα του Θωμά στο Σκλήθρο και ο Κοντοσώρος στο Ξινό Νερό–, με επισκέψιμα οινοποιεία, με λίμνες και υπέροχη φύση.
Αλλά, πάνω απ’ όλα, για να νιώσετε πόσο σημαντική για τη ζωή μας είναι η αρμονική συνύπαρξη με τη φύση, για να βιώσετε αυτό που υπήρξε ιδέα και όραμα του Γιάννη Μπουτάρη, η παρακαταθήκη του στον κόσμο.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Γιάννης Μπουτάρης: 60 Χρόνια Τρύγος
