Χρειάστηκε 1 ώρα και 55 λεπτά για να επιβεβαιώσω τα λόγια του πατέρα Αθηναγόρα Λουκατάρη. Στη Θεσσαλονίκη, στην πόλη όπου ζω και εργάζομαι, έχουμε λύσει το θέμα της πολυπολιτισμικότητας, αλλά δεν έχουμε καταφέρει να λύσουμε –ακόμη– το θέμα της διαπολιτισμικότητας.
Η ιστορία έχει δείξει πως η «υπεραστική» Θεσσαλονίκη, με σημαία τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα, εκμεταλλεύτηκε για οικονομικό-τουριστικό της όφελος το διεθνοποιημένο προφίλ της και τις μακραίωνες πολιτισμικές ανταλλαγές της με γειτνιάζουσες χώρες, που μέχρι σήμερα αποτελούσαν ταμπού για το προφίλ του τουρίστα που η πόλη υποδεχόταν. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα οι μηχανισμοί, κρατικοί και τοπικοί, δεν έχουν δώσει τη σημασία που απαιτείται για την αποδοχή και τη σύνδεση των διαφορετικών κοινωνικών συνόλων που ζουν και δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Χρειάστηκε λιγότερο από μισή ώρα κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ του Άγγελου Τσαούση «Far. Go. Bots», την περασμένη Παρασκευή στις αίθουσες του λιμανιού, για να μουσκέψω τη μάσκα μου με δάκρυα συγκίνησης και να κατανοήσω το χάσμα και τα στερεότυπα που υπάρχουν στη μικρή –αλλά με μεγάλες φιλοδοξίες– κοινωνία που ζω.
Ο Δενδροπόταμος της Θεσσαλονίκης
Στη Θεσσαλονίκη, λίγο πιο έξω από το κέντρο, υπάρχει η περιοχή του Δενδροποτάμου, ίσως η πιο υποβαθμισμένη γειτονιά στον Βορρά. Ανάμεσα σε σχολεία, κεντρικούς δρόμους και ανερχόμενα αρχιτεκτονικά ορόσημα, μεγαλώνουν οικογένειες Ρομά. Ο Δενδροπόταμος είναι ένας χώρος που αναπαράγει και συντηρεί την παραβατικότητα. Η παρανομία με τη λαθραία διακίνηση απαγορευμένων ουσιών και η συμμετοχή σε εγκληματικές ενέργειες δεν είναι μυστικό. Όλοι ξέρουν πως το «west side» της πόλης αποτελεί γκέτο, κανείς δεν τολμάει να περάσει τα νοητά σύνορα προς αυτό, αλλά και να δώσει λύση στο πρόβλημα αυτό.
Ο «Φάρος του Κόσμου»
Εκτός από τον πατέρα Αθηναγόρα, που το 2004 ίδρυσε τον «Φάρο του Κόσμου» και μέσα από το κοινωνικό του έργο προσφέρει περίθαλψη και ίσες ευκαιρίες σε παιδιά κάθε ηλικίας. Όπως ανέφερε και στη συνέντευξη μετά την προβολή του σχετικού ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης:
«Εγώ είχα στο νου μου να κατέβω στην Αφρική. Όταν ήρθε ο καιρός, χειροτονήθηκα και είπα στον Μητροπολίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβα, που ήξερε το όνειρό μου, ότι ήρθε ο καιρός να έχω μια πρώτη επαφή με την Αφρική. Τότε εκείνος μου είπε “δεν έχεις να πας πουθενά, έχουμε και εμείς εδώ Αφρική, πήγαινε στον Δενδροπόταμο να δούμε τι θα κάνεις”».
Από το 2004 έως σήμερα, ο «Φάρος του Κόσμου» καταφέρνει, μέσα από το έργο του, να χτίζει γέφυρες με τον έξω κόσμο. Να προσπαθεί να απομακρύνει τα παιδιά από την παρανομία και το σκοτάδι, να τους δείχνει το φως της παιδείας και της γνώσης. Να τους δείχνει το φως του έξω κόσμου, εκεί όπου οι ευκαιρίες είναι για όλους, χωρίς διακρίσεις και στερεότυπα.
«Far.Go.Bots», Ένα Ντοκιμαντέρ του Άγγελου Τσαούση
Στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ο Άγγελος Τσαούσης, καταξιωμένος σκηνοθέτης με ιδιαίτερες ευαισθησίες για τις ομάδες που εξωθούνται στο περιθώριο της κοινωνίας, μας ταξίδεψε στην Αμερική και στον κόσμο της εκπαιδευτικής ρομποτικής. Η «Far.Go.Bots» είναι η ομάδα των παιδιών του «Φάρου του Κόσμου» που διακρίθηκε και συμμετείχε τιμητικά στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στην Αμερική.
Την είδηση αυτή διάβασε και ο σκηνοθέτης Άγγελος Τσαούσης και με δικά του έξοδα ξεκίνησε να καταγράφει το μακρινό ταξίδι από τον Δενδροπόταμο στην Αμερική. Από το 2014 μέχρι σήμερα, καταγράφει την παιδική τρυφερότητα, την παιδική ευφυΐα, αλλά και την ενηλικίωση. Μας παραδίδει μια σύνοψη για το πώς η παιδική ματιά προσεγγίζει τα στερεότυπα, τον σκοταδισμό, αλλά και την ευγνωμοσύνη. Μας παρουσιάζει μιαν άλλη κουλτούρα που βρίσκεται τόσο κοντά μας, αλλά και ταυτόχρονα τόσο μακριά.
Στο «Far.Go.Bots» του Άγγελου Τσαούση παρακολουθούμε τους κεντρικούς ήρωες να συνεργάζονται και να προσαρμόζουν τα έντονα χαρακτηριστικά της κουλτούρας τους και το ταμπεραμέντο τους στον παγκόσμιο χάρτη με κοινή συνισταμένη τους αγώνες ρομποτικής. Το δικό τους project αφορά ένα ρομπότ που σε περίπτωση φυσικών καταστροφών θα μπορεί να χτίζει γέφυρες για τη σωτηρία των ανθρώπων. Γέφυρες που οι ίδιοι θέλουν να χτιστούν μεταξύ της κοινότητάς τους και του υπόλοιπου κόσμου.
«Στην Ελλάδα δεν έχει βρεθεί κάποιος να συγκεντρώσει την τσιγγάνικη-Ρομά κουλτούρα και με ένα ωραίο περιτύλιγμα να την προωθήσει σαν ένα ξεχωριστό κομμάτι πολιτισμού, όπως στις άλλες χώρες», αναφέρει ο ταλαντούχος μουσικός Αλέξανδρος, βασικός πρωταγωνιστής του ντοκιμαντέρ.
Ο Άγγελος Τσαούσης παρακολουθεί και καταγράφει την εξέλιξη και τη σταδιοδρομία των παιδιών με μια διακριτική ευαισθησία στις δυσκολίες που έχουν αντιμετωπίσει στη ζωή τους. Ο ευγενής Θοδωρής, γλωσσομαθής και κοσμοπολίτης, κατάφερε από άστεγος και περιπλανώμενος στους δρόμους να βρεθεί στον «Φάρο του Κόσμου», να κερδίσει υποτροφία σε ιδιωτικό ξενόγλωσσο κολέγιο και τώρα να ετοιμάζει βαλίτσες για σπουδές στην Αμερική.
Στην κουβέντα που είχα με τον Άγγελο Τσαούση, μου τονίζει πως το ντοκιμαντέρ δεν αποτελεί μόνο ένα κινηματογραφικό project. Αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό που θα συμβάλλει στην εύρεση χρηματοδότησης για ένα καλύτερο μέλλον των πρωταγωνιστών του. Για παράδειγμα, ο Αλέξανδρος θα διευρύνει τις μουσικές του αναζητήσεις και ο Θοδωρής θα ψάξει υποστήριξη για τις σπουδές του στην Αμερική. «Με τα έσοδα από τις προβολές του ντοκιμαντέρ στο Vimeo on Demand, θα ενισχύσουμε τις σπουδές του Θοδωρή μέσω crowdfunding», μου λέει.
«Με αυτό το project κατάλαβα πόσο μεγάλη είναι η θέληση να προοδεύεις, μέσα από μια αέναη εσωτερική δύναμη που μας ωθούσε για το επόμενο. Το ντοκιμαντέρ ενισχύει την ενσυναίσθηση, βλέπεις τη ζωή με τα μάτια αυτών των παιδιών και των ανθρώπων που δεν έχουν ίσες ευκαιρίες με σένα, αλλά τελικά τα καταφέρνουν».
Το Κορίτσια του «Φάρου του Κόσμου»
Η νεαρή γυναικεία κοινότητα του Δενδροποτάμου επηρεάστηκε από τα παιδιά της ρομποτικής. Τα κορίτσια δεν παντρεύονται από τα 13, αλλά πηγαίνουν σχολείο, εκπαιδεύονται και σπουδάζουν. Ασχολούνται και αυτές με τη ρομποτική και όχι αποκλειστικά και μόνο με τη φροντίδα του νοικοκυριού και την ανατροφή των παιδιών τους.
Τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ θα συνεχιστούν και εκεί θα δούμε τα κορίτσια να σπάνε το πρωτόκολλο της κοινότητας, να πηγαίνουν σχολείο, να εξελίσσονται και να διαπρέπουν, όπως τα αγόρια της κοινότητας.
Το Ντοκιμαντέρ ως Γέφυρα
Στόχος είναι το ντοκιμαντέρ να βγει από τις κινηματογραφικές αίθουσες και να προβληθεί σε σχολεία, σε φεστιβάλ και γειτονιές. Να αποτελέσει και αυτό ένα σημαντικό θεμέλιο στις γέφυρες που ο πατέρας Αθηναγόρας προσπαθεί να χτίσει μεταξύ της Ρομά κοινότητας και του υπόλοιπου κόσμου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ανδρέας Μπούσιος: Στο Βασίλειο της Ακακίας Όλοι Μπορούν να Είναι Διαφορετικοί
Θέατρο και Edgar Alan Poe: Συζητώντας με τον Εμμανουήλ Μαύρο
