Ο David Frazer Wray, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Φωτογραφίας Αντιπάρου (AIPF), ταξιδεύει κάθε χρόνο στο νησί κουβαλώντας στις αποσκευές του κάποιες από τις ανεκτίμητες φωτογραφικές μηχανές με φιλμ της συλλογής του. Ο ίδιος είναι ερασιτέχνης φωτογράφος, αγαπά να αιχμαλωτίζει με τον φακό το φως και τις σκιές, εικόνες οικείες, ψηφίδες μνήμης.
O David Frazer Wray ταξίδεψε στην Αντίπαρο για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1982. Από τότε, η Αντίπαρος έγινε το “χωριό του”. O τόπος που ξαναγυρνάς κάθε χρόνο για να επαληθεύσεις εικόνες, μνήμες, μυρωδιές, συναισθήματα, για να αναδιατυπώσεις προσδοκίες και να επανεκκινήσεις εσωτερικούς νόμους που ορίζουν αληθινές κοινότητες με τον μέσα και τον έξω κόσμο. Για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Φωτογραφίας Αντιπάρου, το νησί είναι τα τελευταία χρόνια και ένας φιλόξενος τόπος έκφρασης και δημιουργίας.
Έχει εργαστεί ως κειμενογράφος και μεταφραστής, από τα ολλανδικά και τα γαλλικά στα αγγλικά, για λογαριασμό μεγάλων ευρωπαϊκών οργανισμών. Μέχρι το τέλος του χρόνου, αναμένεται να εκδοθεί το πρώτο του βιβλίο (“Fool’s Pilgrimage – It’s never too late to come of age” από τις εκδόσεις Sparsile Books) – το οποίο ελπίζουμε να δούμε να μεταφράζεται σύντομα και στα ελληνικά.
Το περιοδικό “British Journal of Photography” έχει γράψει γι’ αυτό πως είναι “το μικρότερο έγκριτο διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο”.
Καλλιτεχνικός διευθυντής στο Φεστιβάλ Φωτογραφίας Αντιπάρου είναι από το 2013, την πρώτη χρονιά της ίδρυσής του. Άλλωστε, το φεστιβάλ είναι πνευματικό παιδί του ίδιου, της Μαίρης Χατζάκη, που διευθύνει την γκαλερί “Αντί” του νησιού, και του Γιάννη Μπαγούρδα, μηχανικού και ερασιτέχνη φωτογράφου.
Το περιοδικό “British Journal of Photography” έχει γράψει γι’ αυτό πως είναι “το μικρότερο έγκριτο διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο”. Το κάλεσμα είναι διεθνές, κάθε χρόνο δηλώνουν συμμετοχή πολλοί και σημαντικοί φωτογράφοι, από τους οποίους η επιτροπή του φεστιβάλ προκρίνει μόλις δεκαπέντε. Μέχρι τις 18 Ιουλίου, με τα εγκαίνια ήδη να έχουν γίνει στις 10 Ιουλίου, το φεστιβάλ θα μεταμορφώσει την καρδιά του νησιού, το ενετικό κάστρο της, σε σκηνικό.
Μόλις εννέα μέρες, με φωτογραφίες, μουσικές και εργαστήρια που ξεπερνούν κατά πολύ τον τόπο και τον χρόνο κατά τον οποίο το φεστιβάλ συνομιλεί με το κοινό, καθώς η γιορτή απλώνεται σε όλο το νησί, η αναμονή της και η στήριξη Αντιπαριωτών και επισκεπτών διατρέχει τον χρόνο. Το θέμα της φετινής έκθεσης είναι “Wild Side” και επίτιμος καλεσμένος της ο φωτογράφος Στράτος Καλαφάτης.
Γεννήθηκες στην Αγγλία, έζησες στη Γαλλία, στην Ολλανδία και τα τελευταία χρόνια στο Όσλο. Άραγε, υπήρξε η Αντίπαρος μια σταθερά, ένα αντίβαρο, σε αυτή την τόσο πλούσια σε εμπειρίες “νομαδική ζωή”;
Ήταν ακριβώς αυτό. Ένιωθα πάντα ότι ήταν το “σπίτι μου” – όχι το μέρος όπου γεννήθηκα, αλλά το μέρος στο οποίο νιώθω ότι ανήκω. Από την πρώτη φορά που πάτησα το πόδι μου στην Αντίπαρο, πριν από 39 χρόνια, περπάτησα πάνω στα χνάρια των ανθρώπων που είχαν κατοικήσει το νησί χιλιετίες πριν. Γνωρίζω περισσότερους ανθρώπους εδώ από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Ήταν πάντα η βάση μου σε όποιο μέρος κι αν κατοικούσα.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα του φεστιβάλ; Δεν ήταν πιο… ήσυχες οι διακοπές σου πριν από τη δημιουργία του;
[γελάει] Σχεδόν ποτέ οι διακοπές μου δεν ήταν ήσυχες. Πάντα ήθελα να κάνω κάτι περισσότερο από το να χαλαρώνω στην παραλία. Αρχικά, για να διατηρώ επαφή με την Αντίπαρο και κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, δημιούργησα μια σελίδα στο Facebook, το Antiparos Photo Gallery, η οποία έχει τώρα περίπου 10.000 μέλη. Τα πρώτα χρόνια προσπάθησα να ενισχύσω την ιδιότητα του μέλους οργανώνοντας έναν διαγωνισμό.
To βραβείο θα ήταν η έκθεση των φωτογραφιών το καλοκαίρι στο νησί. Όμως, αποδείχτηκε μεγάλο πρόβλημα το να βρούμε χώρο να τη φιλοξενήσει. Ζήτησα από την ιδιοκτήτρια της νέας -τότε- γκαλερί τέχνης “Αντί”, της Μαίρης Χατζάκη, να μας διαθέσει τον χώρο. Ήταν θετική· άλλωστε, και η ίδια φλέρταρε με την ιδέα ενός φεστιβάλ φωτογραφίας στο νησί. Το Διεθνές Φεστιβάλ Φωτογραφιών της Αντιπάρου οφείλει την ύπαρξή του σε αυτή τη συνάντηση το 2012.
Μία από τις πιο συγκινητικές εξιστορήσεις σχετικά με το φεστιβάλ είναι το γεγονός ότι, όταν αποφασίστηκε να γίνει στον υπαίθριο χώρο του Κάστρου, του ενετικού οικισμού στο κέντρο της Αντιπάρου, έπρεπε η περιοχή να καθαριστεί και να αναδειχτεί από εσάς τους ίδιους και τους εθελοντές σας. Τότε ανακάλυψαν για πρώτη φορά πολλοί μόνιμοι επισκέπτες του νησιού την ύπαρξή του, ενώ οι κάτοικοι εκδήλωσαν μεγάλη ικανοποίηση που επιτέλους αναδείχτηκε η ομορφιά του. Πώς οδηγηθήκατε στην επιλογή της υπαίθριας έκθεσης; Νομίζω ότι είναι μοναδική στο είδος της.
Υπάρχουν πολύ λίγα φεστιβάλ φωτογραφίας που οργανώνονται σε υπαίθριο χώρο και ακόμη λιγότερα σε ένα τόσο ξεχωριστό περιβάλλον. Το πρώτο μας φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε στην γκαλερί “Αντί” και σε ένα άδειο οίκημα στο Κάστρο, το οποίο μας παραχώρησε ένας φίλος. Ήταν πολύ επιτυχημένο, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθός του, οπότε αποφασίσαμε να το επαναλάβουμε και την επόμενη χρονιά, το 2014.
Τότε η Μαίρη (Χατζάκη) πρότεινε να ζητήσουμε από τον δήμο την άδεια να χρησιμοποιήσουμε το Κάστρο, το οποίο και μας παραχωρήθηκε. Εκείνη την εποχή ήταν σε τρομερή κατάσταση. Βρόμικο, σκοτεινό, ξεχασμένο από τους τουρίστες, αλλά και από πολλούς ντόπιους. Αφού το καθαρίσαμε καλά, μισθώσαμε και μια εταιρεία φωτισμού, για να φωτίσουμε όχι μόνο τις φωτογραφίες, αλλά και το ίδιο το Κάστρο. Σαν να “ανακαλύφθηκε” ξανά, ο οικισμός χρησιμοποιείται από τότε για κάθε είδους εκδηλώσεις.
Είναι σημαντική η διεθνής αναγνώριση που έχουμε καταφέρει να εισπράξουμε.
Η οργάνωση του φεστιβάλ σε έναν υπαίθριο χώρο, ωστόσο, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η επιφάνεια των τοίχων δεν είναι λεία και οι φωτογραφίες πρέπει να κατεβαίνουν στο τέλος κάθε ημέρας. Δεν γίνεται να μένουν χωρίς επίβλεψη τη νύχτα. Ο άνεμος, επίσης, δεν είναι πάντα με το μέρος μας. Αλλά το αποτέλεσμα είναι πάντα εκπληκτικό, χάρη εν μέρει στις προσπάθειες των νέων, ντόπιων εθελοντών.
Το 2014 ήταν η χρονιά που το φεστιβάλ απογειώθηκε και άρχισε να παίρνει τον σημερινό του χαρακτήρα. Είχαμε 15 συμμετοχές από όλο τον κόσμο, δίνοντας έμφαση σε νέους φωτογράφους από την Ελλάδα, συν έναν τιμητικό επισκέπτη και ένα εργαστήριο από φωτογράφο της Magnum Photos. Ενσωματώσαμε επίσης στη διοργάνωση τη ζωντανή μουσική. Το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό και έτσι αποφασίσαμε να προχωρήσουμε.
Η ιδέα του φεστιβάλ προέκυψε από τρεις ανθρώπους που δεν κατάγονται από το νησί, αλλά που έχουν αγαπήσει την Αντίπαρο και για χρόνια έχουν συνδέσει τη ζωή τους με αυτή. Οι κάτοικοι αγκαλιάζουν το φεστιβάλ; Θεωρούν πως είναι δική τους υπόθεση;
Σε γενικές γραμμές, οι ντόπιοι είναι εξαιρετικά υποστηρικτικοί, αν και πρέπει να έχουμε κατά νου ότι πολλοί από αυτούς εργάζονται κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ. Είμαι βέβαιος ότι, εν μέρει, διατυπώθηκε αρχικά η αμφιβολία για το “ποιοι είναι αυτοί οι τύποι;”, όμως έχουν περάσει πια οκτώ χρόνια, οπότε έχουμε γίνει αποδεκτοί ως αναπόσπαστο κομμάτι του αντιπαριώτικου καλοκαιριού. Νομίζω ότι οι άνθρωποι του νησιού αναγνωρίζουν πλέον όσα έχουμε κάνει, αλλά και το πόσο έχουμε συμβάλει στην προβολή του νησιού σε άλλες χώρες.
Ο τίτλος της φετινής έκθεσης είναι “Wild Side”. Είναι γιατί ζήσαμε, παγκόσμια, την άγρια πλευρά της ζωής;
Στην πραγματικότητα, το θέμα επιλέχθηκε πριν από την πανδημία, αλλά έγινε πολύ πιο σχετικό ύστερα από αυτή. Οι περισσότεροι από τους φωτογράφους, ωστόσο, αποφεύγουν να αποτυπώσουν τις συνθήκες του lockdown. Σίγουρα, η πανδημία μας έδειξε την άγρια πλευρά της καθημερινής ζωής. Και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα αφήσει η ιστορία αυτή όταν τελειώσει.
Ποια είναι η διαδικασία επιλογής των φωτογράφων;
Τους επιλέγει μια κριτική επιτροπή τεσσάρων διεθνώς φημισμένων φωτογράφων και εμένα ως καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ. Κρίνουμε τις φωτογραφίες βάσει της τεχνικής και αισθητικής αρτιότητάς τους, αλλά και για την προσέγγιση του θέματος.
Μπορεί η επιτροπή του φεστιβάλ να αντέξει οικονομικά το βάρος της διοργάνωσής του; Υπάρχει χρηματοδότηση;
Προς το παρόν, η επιβίωση του φεστιβάλ αντιμετωπίζει πραγματικό κίνδυνο. Παρόλο που είμαστε ένας πλήρως εγγεγραμμένος μη κερδοσκοπικός οργανισμός (Διεθνής Ένωση Φωτογραφίας και Τέχνης της Αντιπάρου – IAPAA) δεν καταφέραμε ποτέ να εξασφαλίσουμε θεσμική χρηματοδότηση, εξαρτώμενοι σε μεγάλο βαθμό από ιδιωτικές δωρεές και από μια μικρή επιχορήγηση του δήμου της Αντιπάρου. Όμως, ούτε αυτό είναι αρκετό και κάθε φορά πρέπει να υποστηρίζουμε τη διοργάνωση και από τη δική μας τσέπη. Είμαστε ενθουσιώδεις, αλλά δεν είμαστε πλούσιοι. Σε σύγκριση με τα περισσότερα φεστιβάλ, η διοργάνωση δεν κοστίζει πολύ, ωστόσο είναι δύσκολο να συνεχίσουμε να τη χρηματοδοτούμε. Το φετινό φεστιβάλ μπορεί να είναι το τελευταίο.
Αν καταφέρετε να εξασφαλίσετε χρήματα, υπάρχουν σχέδια για το μέλλον; Πώς φαντάζεσαι το φεστιβάλ τα επόμενα χρόνια;
Έχουμε πάντα σχέδια για το μέλλον. Το φεστιβάλ δεν θα αναπτυχθεί ποτέ ως προς το μέγεθός του όσο περιοριζόμαστε στα τετραγωνικά του Κάστρου, όμως μπορούμε να εξελίξουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τον τρόπο της παρουσίασής του.
Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν μπορεί να συμβεί χωρίς επαρκή χρηματοδότηση. Είμαστε μια πολύ μικρή ομάδα μη αμειβόμενων εθελοντών, που έχουν αφιερώσει πολλά χρόνια σε αυτό το έργο, και θα ήταν θλιβερό να δούμε μια τόσο όμορφη πρωτοβουλία να ακυρώνεται λόγω της έλλειψης χρηματοδότησης. Εάν καταφέρουμε να συνεχίσουμε, θα χρειαστούμε επίσης νέο αίμα, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια του φεστιβάλ.
Ποιο κομμάτι της διοργάνωσης θεωρείς πιο σημαντικό, τι είναι αυτό, εν τέλει, που κάνει το φεστιβάλ σημαντικό;
Οι 9 μέρες του φεστιβάλ τον Ιούλιο απαιτούν εργασία καθημερινά όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Πιο σημαντική ίσως είναι η πρώτη νύχτα, όταν επισκέπτες από όλο τον κόσμο απολαμβάνουν τις φωτογραφίες και τη μοναδική ατμόσφαιρα του Κάστρου, με τη ζωντανή μουσική και τον υποβλητικό φωτισμό.
Επίσης σημαντική είναι η διεθνής αναγνώριση που έχουμε καταφέρει να εισπράξουμε. Το “British Journal of Photography” -το παλαιότερο περιοδικό φωτογραφίας- μας αποκάλεσε το “μικρότερο έγκριτο διεθνές φεστιβάλ φωτογραφίας στον κόσμο”, περιγραφή που ταιριάζει στη διοργάνωση περισσότερο από κάθε άλλη.
Βοηθήσαμε πολλούς ανερχόμενους φωτογράφους, τους δώσαμε τη δυνατότητα να εκθέσουν τη δουλειά τους μαζί με καθιερωμένους φωτογράφους και αναδείξαμε το νησί της Αντιπάρου ως σημείο αναφοράς σε έναν πολιτιστικό χάρτη που υπερβαίνει τα ελληνικά σύνορα.
Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις στην αθηΝΕΑ:
Ευσταθία Ματζαρίδου: Οι Περισσότεροι Έχουμε Ένα Ανάπηρο Κομμάτι
