Φωτογράφος του Μήνα | Θαλασσινή Δούμα

Συνεχίζουμε να αναζητάμε προσωπικές ματιές. Η επιθυμία μας είναι η/ο «Φωτογράφος του Μήνα» να μοιραστεί μαζί μας αγαπημένες φωτογραφίες της/του, αλλά και να αποκαλύψει τον κόσμο πίσω από τα κλικ της μηχανής του/της. Προσκεκλημένη φωτογράφος για τον Φεβρουάριο του 2025 είναι η Θαλασσινή Δούμα.

Η Θαλασσινή Δούμα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Ιταλική Γλώσσα στο Πανεπιστήμιο για Ξένους της Περούτζια, Δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Ουρμπίνο Carlo Bo και Φωτογραφία Σκηνής και Φωτορεπορτάζ στο Ινστιτούτο Roberto Rossellini της Ρώμης. Έζησε στην Ιταλία από το 1987 έως το 1998, όπου ήρθε σε επαφή με τους σύγχρονους καλλιτεχνικούς κύκλους του San Lorenzo και τη βετεράνα avant-garde σκηνή της Ρώμης.

Ως φωτορεπόρτερ, από το 1991 έχει καλύψει κρίσεις σε εμπόλεμες ζώνες, καταγράφοντας τον αντίκτυπό τους στην καθημερινή ζωή, μέσα από αποστολές στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, στο Κόσοβο, στη Μέση Ανατολή, στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν. Η δουλειά της έχει δημοσιευτεί σε κορυφαία διεθνή έντυπα, όπως: The Observer, The Guardian, The Straits Times, L’Espresso, Archaeology Magazine, Expressen.

Το 1998 ξεκίνησε συνεργασία με το Associated Press στην Αθήνα ως φωτορεπόρτερ, ενώ για δύο χρόνια (2002-2004) εργάστηκε στη φωτογραφική υπηρεσία του Γραφείου Τύπου της Οργανωτικής Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004. Η δημιουργική της δουλειά έχει παρουσιαστεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, από το 2006. Έργα της ανήκουν σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, όπως το ARATRO – Εργαστήριο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Molise (Ιταλία), η Δημοτική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης στη Gaeta (Ιταλία) και η Συλλογή Φωτογραφικού Αρχείου Μουσείου Μπενάκη (Αθήνα).

Ζει στην Ελλάδα και ταξιδεύει συχνά για φωτογραφικά πρότζεκτ, με θεματικές που εστιάζουν στο περιβάλλον και τη σύνδεση του ανθρώπου με τη Μητέρα Φύση. Οι φωτογραφικές της αναζητήσεις την έχουν οδηγήσει σε περιοχές όπως η Γροιλανδία, τα υπόγεια φαράγγια της Αριζόνα, η Νεκρά Θάλασσα και το τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

«Aυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι η διαδικασία που με ωθεί να κοιτάξω βαθιά μέσα μου και να συνδεθώ με το “όλον”».

Τι είναι αυτό που θα τραβήξει το βλέμμα και θα σας κάνει να σηκώσετε την κάμερα; Είναι ο φωτογράφος ένας καλλιτέχνης που φιλοσοφεί για μια στιγμή; Για όσο κρατάει ένα κλικ;

Αυτό που θα τραβήξει το βλέμμα μου δεν είναι μόνο το θέμα ή η φόρμα του, ούτε μόνο η διαδικασία της αφαίρεσης που με οδηγεί στην ουσία του. Είναι, κυρίως, η συγκίνηση που προκαλεί και η βαθύτερη σύνδεσή του με το άχρονο περιβάλλον του. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον νιώθω ότι εντάσσομαι και εγώ, έστω κι αν δεν το αντιλαμβάνομαι απόλυτα. Αυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι η διαδικασία που με ωθεί να κοιτάξω βαθιά μέσα μου και να συνδεθώ με το «όλον».

Οι θεματικές μου περιστρέφονται κυρίως γύρω από το περιβάλλον, την κλιματική κρίση και τη σύνδεση του ανθρώπου με τη Μητέρα Φύση. Συγκινούμαι όταν μπορώ, μέσα από τον φακό μου, να δω με τα μάτια της ψυχής και να ατενίσω τη μοναδική, ιδιοφυή ομορφιά της φύσης. Ο φωτογράφος, για μένα, είναι και καλλιτέχνης που αναζητά τα εσώψυχά του. Αυτή η αναζήτηση δεν περιορίζεται στη στιγμή ενός «κλικ». Αντίθετα, είναι μια συνεχής εσωτερική διαδικασία που ξεκινά πριν από τη λήψη και συνεχίζεται μετά από αυτή. Μήπως τελικά αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα είναι μια αλληλεπίδραση μεταξύ του κόσμου γύρω μας και της συνείδησής μας;

Θα θέλατε να μας συστήσετε τις αγαπημένες σας φωτογραφικές μηχανές;

Οι πρώτες αναλογικές μηχανές που με έφεραν κοντά στον κόσμο της φωτογραφίας ήταν οι Olympus OM-1n, Canon AE1 και Nikon FM2. Παρά τον πειραματισμό μου με διάφορες μηχανές, περισσότερο εργάστηκα με τις Canon, οι οποίες αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι της πορείας μου ως φωτογράφου.

Το 2004, όταν μεταπήδησα στην ψηφιακή φωτογραφία, επέλεξα τη σειρά Canon 5D για την εξαιρετική ποιότητα εικόνας και την αξιοπιστία της, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Τα τελευταία χρόνια, έχοντας ανάγκη να μειώσω το βάρος, στράφηκα στη Sony με τις σειρές α7 και α7r. Η ελαφρότητα, η ευελιξία και η δυνατότητα δημιουργίας βίντεο με έκαναν να την υιοθετήσω πλήρως, καθώς το βίντεο έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς μου.

Από την αναλογική κάμερα στην πλήρη ψηφιοποίηση. Καθώς αλλάζει ο εξοπλισμός, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο φωτογραφίζουμε;

Η ψηφιοποίηση έχει αλλάξει σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο φωτογραφίζουμε. Η δυνατότητα λήψης εκατοντάδων φωτογραφιών μας προσφέρει ελευθερία, αλλά μπορεί και να οδηγήσει σε απώλεια του μέτρου. Στην αναλογική εποχή, κάθε καρέ είχε το δικό του βάρος – η επιλογή της στιγμής ήταν πιο προσεκτική, καθώς τα περιθώρια ήταν περιορισμένα.

«Μήπως τελικά αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα είναι μια αλληλεπίδραση μεταξύ του κόσμου γύρω μας και της συνείδησής μας;»

Σήμερα, η ψηφιακή φωτογραφία συνοδεύεται από νέες προκλήσεις, όπως η διαχείριση τεράστιου όγκου αρχείων και ο κίνδυνος απώλειας υλικού. Ταυτόχρονα, όμως, μας δίνει απίστευτες δυνατότητες: ευκολία στην επεξεργασία, άμεση πρόσβαση στις λήψεις και χώρο για πειραματισμό χωρίς όρια.

Η πρόκληση για τον φωτογράφο είναι να βρει την ισορροπία ανάμεσα στις σύγχρονες τεχνολογίες και στη βαθύτερη ουσία της φωτογραφίας: την προσεκτική παρατήρηση και τη σύνδεση με τη στιγμή που αποτυπώνεται.

Επεξεργάζεστε τις φωτογραφίες σας; Η ψηφιακή επεξεργασία είναι απαραίτητη συνθήκη στη φωτογραφία σήμερα;

Προτιμώ να φροντίζω το κάδρο μου από την αρχή, ώστε η λήψη να αποτυπώνει ήδη την ουσία και την ατμόσφαιρα που επιθυμώ. Χρησιμοποιώ την ψηφιακή επεξεργασία μόνο για βασικά στοιχεία, όπως το κοντράστ ή μικρές διορθώσεις, ενισχύοντας την ατμόσφαιρα όπου χρειάζεται. Για μένα, η επεξεργασία είναι εργαλείο επιλογής και όχι απαραίτητο βήμα.

Η μαγεία της φωτογραφίας βρίσκεται στην αυθεντικότητα της στιγμής, αν και για κάποιους η επεξεργασία μπορεί να είναι ένα μέσο ελευθερίας και δημιουργίας εναλλακτικών εικόνων.

Εκτυπώνετε τις φωτογραφίες σας;

Εκτυπώνω τις φωτογραφίες που επιλέγω να παρουσιάσω στις εκθέσεις μου. Για μένα, η εκτύπωση είναι σαν να δίνω στις φωτογραφίες «σάρκα και οστά». Με τη μετατροπή του ψηφιακού αποτυπώματος σε φυσική εικόνα, η φωτογραφία αποκτά νέα διάσταση. Η εκτύπωση επιτρέπει στον θεατή να βιώσει την εικόνα με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο — να την αγγίξει, να την παρατηρήσει από κοντά, να την αισθανθεί. Η φυσική παρουσία της φωτογραφίας δημιουργεί μια μοναδική εμπειρία και ενισχύει την άμεση σύνδεση με τον κόσμο που αναδύεται μέσα από τον φακό.

Σε ποιους φωτογράφους έχετε «αδυναμία»; Θέλετε να αναφέρετε τους αγαπημένους σας;

Με εμπνέει το έργο του André Kertész, που αποκαλύπτει τον «μυστικισμό του πραγματικού», καθώς και του περιβαλλοντικού ακτιβιστή Ansel Adams, με την ακρίβεια της «Οπτικοποίησης» και την επανάσταση του Ζωνικού Συστήματος. Ο Henri Cartier-Bresson, με το «Αποφασιστικό Μυστήριο», και ο Edward Weston, με τη φυσική ομορφιά στις λεπτομέρειες, αποτελούν σταθερές αναφορές. Εντυπωσιάζομαι από την αμεσότητα της Tina Modotti και τη λιτή δύναμη της Dorothea Lange. Τέλος, η Diane Arbus με συναρπάζει για την ένταση και την ειλικρίνεια στις εικόνες της.

«Ο φακός είναι το μέσο μου για να ανακαλύψω ό,τι δεν είναι άμεσα ορατό».

The Forest Body

Τελικά, τι σημαίνει για εσάς η φωτογραφία; Καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικότητας, «μεταμόρφωση» της πραγματικότητας, έκφραση, άσκηση «ύφους»;

Η φωτογραφία, για μένα, είναι συγκίνηση και ελευθερία. Είναι ένα «χάσιμο» στον χρόνο, μια κατάσταση «trans» που γεννιέται από τη βαθιά σύνδεση με το άχρονο περιβάλλον και την αναζήτηση της ουσίας πέρα από την απλή καταγραφή.

Εστιάζω στη σχέση του ανθρώπου με τη Μητέρα Φύση και την κλιματική αλλαγή, προσεγγίζοντας τα θέματα μέσα από μια ματιά ενδοσκόπησης, μινιμαλισμού και παρατήρησης. Ο φακός είναι το μέσο μου για να ανακαλύψω ό,τι δεν είναι άμεσα ορατό. Η αφαίρεση και ο μινιμαλισμός με συγκινούν, καθώς μου προσφέρουν την αίσθηση της βαθύτερης ουσίας. Το μοναχικό ταξίδι της παρατήρησης και της ανακάλυψης είναι, τελικά, αυτό που αναζητώ.

• Περισσότερες φωτογραφίες της Θαλασσινής Δούμα μπορείτε να δείτε στο website της και στον προσωπικό της λογαριασμό στο Ιnstagram.

 

Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:

Φωτογράφος του Μήνα | Χάρης Κακαρούχας

Φωτογράφος του Μήνα | Όλγα Δέικου

Φωτογράφος του Μήνα | Βασίλης Γεροντάκος