Κάποιοι το θεωρούν ξεπερασμένο, ανώφελα ρομαντικό, ταιριαστό μόνο για τους άνω των -ήντα- που κι αυτοί, για να είμαστε ειλικρινείς, το εφαρμόζουν κυρίως για σύντομα σημειώματα προσωπικής χρήσης.
Για κάποιους άλλους βέβαια, και κυρίως για την Gen Alpha –μπορεί ακόμη και για την Gen Z–, δεν πρόκειται για μια ξεπερασμένη συνήθεια των μεγάλων, αλλά για μια παντελώς άγνωστη πρακτική, η οποία μάλιστα είναι συνδεδεμένη με χάσιμο χρόνου και αχρείαστο κόπο με επισφαλή αποτελέσματα.
Για όσους χάθηκαν στη μετάφραση, εξηγούμαι πάραυτα. Η γραφή με το χέρι έχει αντικατασταθεί με την ηλεκτρονική και αυτό είναι πρόβλημα. Γιατί; Επειδή η γραφή με το χέρι, αντί της πληκτρολόγησης, εμβαθύνει την επεξεργασία περιεχομένου και υποστηρίζει τη συναισθηματική υγεία. Γιατί η τακτική εξάσκηση με ένα χειρόγραφο μπορεί να βελτιώσει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου και το γράψιμο με το χέρι καθημερινά μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της γνωστικής έκπτωσης.
Το Χειρόγραφο Υποστηρίζει τη Μνήμη
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη (2024) του καθηγητή Ψυχολογίας Ruud van der Weel και της καθηγήτριας Νευροψυχολογίας Audrey van der Meer στο Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Τρόντχαϊμ της Νορβηγίας (NTNU) σχετικά με το χειρόγραφο και τη γνωστική ενεργοποίηση, όταν γράφουμε με το χέρι τα μοτίβα συνδεσιμότητας του εγκεφάλου ήταν πολύ πιο περίτεχνα από ό,τι όταν γράφουμε σε πληκτρολόγιο. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία δείχνει ότι τα μοτίβα συνδεσιμότητας στις βρεγματικές και κεντρικές περιοχές του εγκεφάλου είναι ζωτικής σημασίας για τον σχηματισμό μνήμης και για την κωδικοποίηση νέων πληροφοριών. Ως εκ τούτου, είναι ευεργετικά για τη μάθηση.
Ακόμη, σύμφωνα με άρθρο της Dr.Pamela B. Rutledge, υπάρχουν πολλές εμπειρικές ενδείξεις ότι η γραφή έχει ψυχολογικά οφέλη. Το γράψιμο βοηθά τους ανθρώπους να επεξεργάζονται τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα της ζωής μέσω της δημιουργίας νοημάτων. Το νόημα και τα θετικά συναισθήματα είναι βασικά για την ευημερία.
«Τibiwangzi»
Ωστόσο, η γραφή με το χέρι ως πρακτική δεξιότητα στον ψηφιακό κόσμο φαίνεται άχρηστη. Σε περίπλοκες γλώσσες όπως οι Σινοθιβετικές, με χαρακτήρες-λέξεις –των οποίων η σημασία καθορίζεται από το σύνολο των λέξεων μέσα στη φράση– το πρόβλημα που προκύπτει από την όλο και λιγότερη χρήση χειρόγραφου αποκαλείται «tibiwangzi», που σημαίνει «πάρε στιλό, ξέχασε τον χαρακτήρα».
Ήδη από το 2010, μελέτη διαπίστωσε ότι πολλοί νέοι Κινέζοι ξεχνούν πώς να γράφουν παραδοσιακά κινεζικά. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές μεγαλώνουν απομνημονεύοντας πάνω από 3.000 διαφορετικούς χαρακτήρες. Ωστόσο, οι νέοι γράφουν μέσα από ένα σύστημα που ονομάζεται «pinyin», κατά το οποίο οι ήχοι των κινεζικών χαρακτήρων αποτυπώνονται σε ένα αγγλικό πληκτρολόγιο, κάνοντας χρήση των κινητών τηλεφώνων και υπολογιστών τους. Η έκθεση ανέφερε ότι το 83% σε σύνολο 2.072 ερωτηθέντων έχει προβλήματα με τη σύνταξη χαρακτήρων, ενώ το 43% είπε ότι γράφει μόνο όταν χρειάζεται να υπογράψει κάτι.
Η Διδασκαλία της Γραφής με το Χέρι στα Σχολεία
Αν και στις δυτικές κοινωνίες η υποχώρηση της γραφής με το χέρι δεν έχει αποκτήσει όνομα, το φαινόμενο είναι έντονο. Με την κυριαρχία των υπολογιστών στη ζωή μας, διάφορες χώρες –όπως η Φινλανδία και η Ελβετία και ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ– αφαίρεσαν το μάθημα της γραφής με το χέρι από το πρόγραμμα του σχολείου. Η επιλογή έγινε προφανώς για λόγους εξοικείωσης με την τεχνολογία στο πλαίσιο της προόδου.
Το νόμισμα της μάθησης και της δεξιότητας ωστόσο, τόσο για μικρούς μαθητές όσο και για ενήλικες επαγγελματίες, έχει δύο όψεις. Από τη μία πλευρά, η τεχνολογία μας γλιτώνει από σπατάλη χρόνου και δημιουργεί τις συνθήκες για πολύπλοκες –συχνά ρηξικέλευθες– παρεμβάσεις στη βελτίωση της καθημερινότητας σε ποικίλους τομείς.
Από την άλλη, μας αποτρέπει από παραδοσιακές συνήθειες που, ακόμη κι αν δεν «χωράνε» στη βεβαρημένη από υποχρεώσεις ημέρα μας, κάνουν αναμφισβήτητα καλό στην υγεία. Η αντικατάσταση του χειρογράφου με το πληκτρολόγιο, για παράδειγμα, ακυρώνει την ιεροτελεστία της αποτύπωσης της σκέψης στο χαρτί, μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο γράφουμε, μαθαίνουμε και σκεφτόμαστε, μεταμορφώνει τον γραμματισμό μας, μετατρέπει τη διαδικασία της γραφής σε αποστασιοποιημένη διαδικασία, όπως γίνεται με τις «ιδιωτικές» συναντήσεις των ανθρώπων μέσω τηλεδιάσκεψης, social media, γραπτών μηνυμάτων/πυροτεχνημάτων.
Ίσως γι’ αυτό και από τις αρχές του 2024, η πολιτεία της Καλιφόρνιας επανέφερε την απαίτηση να μαθαίνουν οι μαθητές από την πρώτη έως την έκτη δημοτικού στα δημόσια σχολεία να γράφουν με το χέρι.
Διαβάστε επίσης στη αθηΝΕΑ: