Επτά χρόνια τώρα πηγαινοέρχομαι σε παιδικές χαρές, παιδικά πάρτι, παιδότοπους και ό,τι άλλο έχει μπροστά ως συνθετικό τη λέξη «παιδί». Εκεί μιλάω με μαμάδες ως επί το πλείστον, αλλά συχνά και με μπαμπάδες, κυρίως όμως παρατηρώ, προβληματίζομαι και σκέφτομαι.
Οι συζητήσεις περιστρέφονται πάντα γύρω από τα παιδιά και δεν νομίζω ότι γι’ αυτό ευθύνεται ο χώρος: «Το δικό σας τρώει;», «Πότε έβγαλε το πρώτο του δόντι;», «Σε ποιο σχολείο θα το στείλετε;», «Κατασκήνωση έχει πάει;». Ή ακόμη και βιωματικές κουβέντες για τον δύσκολο τοκετό, την καισαρική, την εξωσωματική…
Συνήθως, δε, είναι σε πρώτο πληθυντικό: «μεγαλώσαμε», «κοιμηθήκαμε», «έχουμε γκρίνια», παρότι το υποκείμενο είναι το παιδί.
Το Παιδί ως Κέντρο του Κόσμου
Και κάπου εκεί γύρω βρίσκεται και το παιδί, που φαίνεται πως ήταν προϊόν αυτοσκοπού και για τον λόγο αυτό είναι «πολύτιμο». Άραγε, «πολυτιμότερο» από ό,τι θεωρούσαν εμάς οι δικοί μας γονείς;
Ακόμη και στις διακοπές παρατηρώ παρέες νεαρών γονιών στην παραλία να συζητάνε μόνο για θέματα που αφορούν τα παιδιά και αναρωτιέμαι: «Δεν τους απασχολεί τίποτε άλλο; Δεν έχουν άλλα ενδιαφέροντα; Δεν “υπάρχουν” ως ζευγάρια;». Ίσως όχι. Ίσως να άλλαξαν ιδιότητα και να είναι μόνο γονείς. Όχι σύζυγοι, σύντροφοι, εραστές, φίλοι, συγγενείς, συνάδελφοι.
Καταπιεσμένη Ελευθερία
Ο σύγχρονος γονιός, ακούσια, δεν επιτρέπει –θεωρώ– στο παιδί του να είναι παιδί. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Να τρέχει, να πέφτει και να χτυπάει. Να τρώει και να λερώνεται. Να μη φοράει το μπουφάν του και να αρρωσταίνει. Να έχει άποψη. Να θέλει ή να μη θέλει. Να μη συμφωνεί. Να επιλέγει. Να αρνείται.
Διάβασα πρόσφατα για το λεγόμενο «helicopter parenting», που περιγράφει την κατάσταση κατά την οποία ο γονιός κάνει υπερβολικά πολλά για το παιδί του. Και μετά σκέφτηκα ότι εγώ, που δεν είχα τέτοια εμπειρία ως παιδί, είμαι σήμερα εδώ και γράφω. Και δεν χάθηκα. Και αυτό μου φάνηκε πιο υγιές.
Η αίσθησή μου επίσης είναι ότι ο σύγχρονος γονιός –και ίσως αυτό να συμβαίνει εδώ και χρόνια, απλώς τώρα που και η ίδια είμαι γονιός άρχισα να το παρατηρώ– είναι υπερβολικά παιδοκεντρικός.
Ξεχνώντας τον Εαυτό
Το παιδοκεντρικό μοντέλο στηρίζεται τόσο πολύ στο παιδί ώστε οι γονείς φτάνουν να ζούνε μέσα από τα παιδιά τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, το ζευγάρι παντρεύεται ακριβώς για να αποκτήσει παιδί/παιδιά και όχι για να είναι μαζί.
Και από τη στιγμή που θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος όλη τους η ενέργεια αναλώνεται στο παιδί και όχι στη σχέση τους. Ίσως γι’ αυτό κάποια ζευγάρια χωρίζουν όταν μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Γιατί «ξέχασαν» να είναι μαζί, αφού υπήρξαν μόνο γονείς σε κοινή αποστολή. Όλα για το παιδί. Και συχνά η αποστολή αυτή ξεκινά αμέσως μετά τον γάμο, όταν τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο «απόκτηση παιδιού».
Το παιδοκεντρικό μοντέλο σε κάνει να χάνεις την ταυτότητά σου. Εγώ, για παράδειγμα, δεν είμαι πλέον η Μαρίνα. Είμαι η μαμά του Πάρι. Και πράγματι, γνωρίζω πολλούς που με ξέρουν ως μαμά του Πάρι και οι οποίοι δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ να ρωτήσουν το όνομά μου. Αυτό τους αρκεί.
Πολλές φορές, για να δώσω απαντήσεις η ίδια στον εαυτό μου, σκαλίζω τις παιδικές μου αναμνήσεις προσπαθώντας να θυμηθώ πώς λειτουργούσαν οι δικοί μου γονείς αλλά και άλλοι γονείς. Και θυμάμαι πολύ καθαρά ότι σε όλα υπήρχε μέτρο. Που τώρα έχει χαθεί.
Είναι και αυτά τα αναρίθμητα πλέον βιβλία –εγχειρίδια ανατροφής παιδιών– που συχνά σε φορτώνουν με τόσες συμβουλές και ταυτόχρονα ενοχές: «Πώς να γίνεις καλύτερος γονιός», «Πώς να μιλάς και να σε ακούει το παιδί σου», «Πώς να γίνεις μια καταπληκτική μαμά», «Πώς να διδάξεις στο παιδί σου την ενσυναίσθηση», «πώς…» να μη διαβάσω καλύτερα τίποτα και να εμπιστευτώ το ένστικτό μου… Κουράζομαι και μόνο που βλέπω τους τίτλους στην οθόνη του υπολογιστή μου.
Διάβασα πρόσφατα για το λεγόμενο «helicopter parenting», που περιγράφει την κατάσταση κατά την οποία ο γονιός κάνει υπερβολικά πολλά για το παιδί του. Και μετά σκέφτηκα ότι εγώ, που δεν είχα τέτοια εμπειρία ως παιδί, είμαι σήμερα εδώ και γράφω. Και δεν χάθηκα. Και αυτό μου φάνηκε πιο υγιές.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Single Mom by Choice. Θα Πάω κι ας μου Βγει και σε Κακό
Lexicon: Το Γλωσσάρι της Έμφυλης Ισότητας | Φεβρουάριος
Ιστορίες Φαντασμάτων και Γυναικείας Ερωτικής Επιθυμίας από την Αρχαιότητα
