Η αρχική ιδέα για το τελευταίο μου άρθρο πριν τις διακοπές, ήταν να γράψω κάτι σχετικό με τον ήλιο και την θάλασσα. Φυσικά, αυτό δε θα μπορούσε να αποτελεί πια έμπνευση για εμένα, μετά τα γεγονότα της 23ης Ιουλίου, όταν οι ψυχές τόσων ανθρώπων βασανίστηκαν και κάποιες έσβησαν μέσα στην πυρκαγιά. Η θλίψη που νιώθω είναι βαθιά και ουκ ολίγες φορές συγκρατήθηκα να μη ξεσπάσω σε κλάματα παρακολουθώντας τα γεγονότα. Νιώθοντας ότι ο καθένας μας οφείλει σαν άνθρωπος προς τον συνάνθρωπό του να βοηθήσει με κάθε δυνατό τρόπο, αποφάσισα να αφήσω κατά μέρους τα οφέλη των διακοπών και να παραθέσω τις γνώσεις και την εμπειρία μου γράφοντας για τις πιθανές ψυχικές διακυμάνσεις και καταστάσεις στις οποίες μπορεί να βρεθούν οι πληγέντες μιας τέτοιας καταστροφής και οι οικογένειές τους, αλλά και προσφέροντας δωρεάν συνεδρίες σε όσους το έχουν ανάγκη (λεπτομέρειες στο τέλος του άρθρου).
Τρεις πολύ υψηλές πιθανότητες περιστατικών μετά από μία τέτοια εμπειρία, είναι η Κατάθλιψη, η ανάπτυξη Φοβιών, η Διαταραχή Μετατραυματικού Άγχους. Όλα τα παραπάνω είναι επίπονα ψυχικά και σωματικά και είναι πολύ σημαντικό να μην αμελήσει κάποιος τα σημάδια, ώστε αυτά να μη φτάσουν να ριζώσουν για τα καλά στο μυαλό του κάθε ανθρώπου. Δύο ημέρες πριν ερωτήθηκα: “Υπάρχει περίπτωση να ξεχάσουν ποτέ οι άνθρωποι αυτοί αυτό που ζήσανε;”. Η απάντηση είναι όχι. Δε θα μπορούσε ποτέ κανείς να ξεχάσει ένα τόσο δυνατό και δυσάρεστο βίωμα. Η βοήθεια και η στήριξη που μπορεί να προσφέρει ένας ψυχολόγος στους ανθρώπους αυτούς όμως συμβάλει ώστε να αντιμετωπίσουν στην πράξη τους φόβους τους και να αξιολογήσουν ρεαλιστικά τις καταστάσεις, αποκτώντας και χτίζοντας σταδιακά μία λειτουργική καθημερινότητα που τους επιτρέπει να επανακτήσουν τις συνήθειές τους και να βρουν νέους ρυθμούς.
Στο άρθρο μου αυτό θα σταθώ κυρίως στα συμπτώματα της Διαταραχής Μετατραυματικού Άγχους, καθώς κρίνω ότι οι άνθρωποι που βίωσαν αυτή την μεγάλη πυρκαγιά και την απειλή θανάτου έχουν υψηλές πιθανότητες, πέρα από την κατάθλιψη που είναι σχεδόν πάντα συνοδός ασθένεια σε τέτοιες περιπτώσεις, να παρουσιάσουν συμπτώματα αυτής της διαταραχής. Θέλω να τονίσω ότι δεν είναι μόνο οι ίδιοι οι πληγέντες που μπορεί να νιώσουν τέτοιου είδους συμπτώματα αλλά και οι πολύ κοντινοί τους άνθρωποι, που συνάντησαν τους συγγενείς του αμέσως μετά από αυτή την τραγωδία, αλλά και οι άνθρωποι που εργάζονταν προς την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς και τη διάσωση των πληγέντων, π.χ. πυροσβέστες, αστυνομικοί.
Ας δούμε ποιος μπορεί να πάσχει από την διαταραχή του μετατραυματικού άγχους. Το άτομο που έχει βιώσει ένα σκληρό γεγονός, μια τραυματική κατάσταση όπως η πυρκαγιά, ο σεισμός, ο πόλεμος, ή που έγινε μάρτυρας τέτοιον καταστάσεων σε κάποιον τρίτο, ή οι συγγενείς αυτών των ανθρώπων οι οποίοι μαθαίνουν αυτά που βίωσε το συγγενικό τους πρόσωπο. Όσον αφορά την πυρκαγιά που έζησαν οι άνθρωποι στην ανατολική Αττική, δεν χωράει αμφιβολία ότι μιλάμε για ένα εξαιρετικά τραυματικό γεγονός. Σημαντικό να πούμε ότι η συγκεκριμένη διαταραχή μπορεί να εμφανισθεί και στα παιδιά, που όμως έχουν άλλη αντίδραση, ειδικά παιδιά ηλικίας 6 ετών και κάτω, άρα άλλο τρόπο έκφρασης αυτού του τραύματος.
Ενήλικες
Στους ενήλικες βλέπουμε να υπάρχουν έντονοι εφιάλτες που σχετίζονται με το τραυματικό συμβάν, κάτι που επηρεάζει αισθητά την ποιότητα του ύπνου τους, που συχνά διαταράσσεται ούτως ή άλλως μετά από ένα τέτοιο γεγονός. Οι εικόνες του τραυματικού γεγονότος μπορεί να παρουσιάζονται και κατά τη διάρκεια της ημέρας μέσα από σκέψεις ή εξωτερικά ερεθίσματα, π.χ. μυρωδιά καπνού, κάποια μικρή εστία φωτιάς, φωνές παρόμοιες με αυτές που άκουγαν όταν βίωναν το τραυματικό γεγονός, κάνοντας το άτομο να νιώθει ότι αναβιώνει στις αισθήσεις του την φρίκη που έζησε, ενώ είναι πολύ πιθανόν το άτομο να «φύγει» τόσο πολύ νοερά που να αποσυνδεθεί τελείως από το παρόν υιοθετώντας ασυναίσθητα αλλόκοτες συμπεριφορές για την κατάσταση που βιώνει στο παρόν. Εξίσου πιθανό το άτομο να εκδηλώσει θυμό και ξαφνικές εντάσεις, ενώ μπορεί να μην επιθυμεί να έχει στη ζωή του ανθρώπους και αντικείμενα/καταστάσεις που του θυμίζουν την τραυματική κατάσταση που βίωσε.
Είναι πολύ πιθανόν στη συγκεκριμένη περίπτωση των πυρκαγιών στην Αττική, άνθρωποι που επέζησαν της πυρκαγιάς να μη θέλουν να κατοικήσουν ξανά στην περιοχή αυτή, αλλά ενδεχομένως και σε καμία άλλη που το τοπίο γύρω μοιάζει με την προηγούμενη κατοικία τους. Ακόμα και λέξεις ή εκφράσεις που συνδέουν την σκέψη του ατόμου με αυτό το συμβάν μπορεί να αποτελέσουν ερέθισμα άγχους και φόβου για το άτομο αυτό. Φυσικά, η διάθεση του ατόμου μπορεί να αλλάξει αισθητά ή/και να έχει αυξομειώσεις, έχοντας μεγάλη ευερεθιστότητα προς το περιβάλλον χωρίς κανένα υπαρκτό λόγο. Τα συμπτώματα μπορεί να δυσκολεύουν το άτομο να επιστρέψει στην εργασία του ή στις όποιες ασχολίες είχε στο παρελθόν και αυτό να αποτελέσει μεγάλο πλήγμα στις σχέσεις του, αλλά και στην καθημερινή του λειτουργικότητα.
Παιδιά
Στην περίπτωση των παιδιών, ηλικίας κάτω των 6 ετών, τα συμπτώματα διακρίνονται μέσα από την διάθεσή του, την περιγραφή εφιάλτη χωρίς απαραίτητα σχετιζόμενο με το γεγονός περιεχόμενο, επανάληψη αναπαράστασης του γεγονότος μέσα από το παιχνίδι ή τις ζωγραφιές, τάση απόσυρσης και απομόνωσης από την ομάδα και φυσικά, αποφυγή οποιουδήποτε ερεθίσματος μπορεί στο μυαλό του να του θυμίσει το τραυματικό γεγονός. Επίσης, όπως και οι ενήλικες, μπορεί να παρουσιάσουν έντονο θυμό και αντίδραση, ενώ ενδέχεται να εκφράζουν συχνά φόβο και να μην επιθυμούν να παίξουν ή να αποχωριστούν τους γονείς.
Και στις δύο διαφορετικές ηλικιακές ομάδες θα πρέπει οι ενδείξεις αυτές να παρουσιαστούν και να επιμείνουν για τουλάχιστον ένα μήνα. Σαφέστατα, η άμεση αντιμετώπιση και στήριξη από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι σημαντική και μπορεί να αποτρέψει τη διόγκωση αλλά και επέκταση της διαταραχής και σε άλλου τύπου διαταραχές.
Εάν έχετε πληγεί από την πυρκαγιά στην ανατολική Αττική ή γνωρίζετε κάποιον που χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη και θεραπεία, δια ζώσης ή μέσω online συνεδρίας, από τους πληγέντες, οι υπηρεσίες μου ως συμβουλευτική ψυχολόγος είναι στη διάθεση αυτών των ανθρώπων δωρεάν. Παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μου στο 2130049125 ή μέσω του www.lifemade.gr.
