Στην ιστορία της σεξουαλικής ανατομίας, η κλειτορίδα έχει επανειλημμένως αγνοηθεί, υποτιμηθεί και παρεξηγηθεί. Όταν ένας Γάλλος γιατρός εξέτασε αυτό το όργανο για πρώτη φορά το 1545, το ονόμασε membre honteux, που μεταφράζεται ως «το ντροπιαστικό μέλος», και δήλωσε ότι ο μοναδικός του σκοπός ήταν η ούρηση.
Αυτή η ημιμάθεια σχετικά με την ανατομία και λειτουργία της κλειτορίδας, παρόλο που έχει βελτιωθεί σημαντικά από τον 16ο αιώνα, παραμένει στις μέρες μας. Και παραμένει όχι επειδή δεν υπάρχουν τα κατάλληλα επιστημονικά μέσα ή οι πόροι για την περαιτέρω διερεύνησή της ως οργάνου, αλλά επειδή επικρατεί γενική αμηχανία ως προς τη γυναικεία σεξουαλική απόλαυση, αλλά και δυσπιστία για το αν θα έπρεπε να προκαλεί το ιατρικό ενδιαφέρον.
Η Κλειτορίδα ως Υποσημείωση
Το 2005, η ουρολόγος Dr Helen O’ Connell πραγματοποίησε στην Αυστραλία μια ολοκληρωμένη και αναλυτική μελέτη της κλειτορίδας, από την οποία εκμαιεύθηκε ότι το ορατό της μέρος στην εξωτερική περιοχή του αιδοίου είναι μονάχα το άκρο του οργάνου. Το μέλος εκτείνεται πολύ κάτω από την εξωτερική περιοχή και αποτελείται από δύο βολβούς, δύο βραχίονες και έναν κορμό.
Ομολογώ ότι, ως νέα γυναίκα, η οποία έχει παρακολουθήσει μαθήματα σεξουαλικής αγωγής και έχει επισκεφτεί γυναικολόγο, πρώτη φορά είδα και πληροφορήθηκα το πραγματικό, ανατομικά, σχήμα της κλειτορίδας με αφορμή την έρευνα αυτή. Προβληματίστηκα και ξαφνιάστηκα ταυτόχρονα, καθώς συνειδητοποίησα ότι δεν είμαι μόνη μου σ’ αυτή την ανακάλυψη.
Η κλειτορίδα ως όργανο αγνοείται από τον ιατρικό τομέα κατά τις γυναικολογικές εξετάσεις, ενώ οι περισσότεροι επαγγελματίες δεν γνωρίζουν, ούτε αισθάνονται άνετα να την εξετάζουν. Όμως, η αποφυγή ενδελεχούς εξέτασης του αιδοίου οδηγεί στην παράβλεψη κατανόησης των συνθηκών της σεξουαλικής υγείας. Ακόμη, υπάρχουν διάφορα προβλήματα υγείας που επηρεάζουν άμεσα την κλειτορίδα, όπως για παράδειγμα οι κλειτοριδικές συμφύσεις, που προκαλούν στη γυναίκα δυσφορία.
Επίσης, ο καρκίνος της μήτρας μπορεί να επηρεάσει την υγεία της κλειτορίδας ή μπορεί να παρουσιάσει μεταστατικό καρκίνο προερχόμενο από το στήθος. Η κλειτορίδα είναι όργανο του σώματος και –ως εκ τούτου– θα έπρεπε να του συμπεριφερόμαστε ως τέτοιο. Μπορεί ο σκοπός του να αφορά καθαρά τη σεξουαλική ικανοποίηση, αλλά η λειτουργία του είναι ίδια με αυτή των υπόλοιπων μελών του σώματος.
Το πρόβλημα μη επαρκούς μελέτης ξεκινά κατά τη διάρκεια των σπουδών των μελλοντικών γιατρών. Σχεδόν όλα τα ιατρικά εγχειρίδια εμπεριέχουν μια λεπτομερή ανάλυση της μορφής, της λειτουργίας και των ιδιαιτεροτήτων του ανδρικού πέους, ενώ η κλειτορίδα είτε αντιμετωπίζεται ως υποσημείωση είτε, σε ακραίες περιπτώσεις, δεν αναφέρεται καν. Η μη σωστή ανατομική εκμάθηση οδηγεί σε έλλειψη γνώσης και εξοικείωσης με το όργανο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν γιατροί που δεν μπορούν να ανταποκριθούν απόλυτα στις ανάγκες των ασθενών τους.
Σεξουαλική Υγεία και Απόλαυση
Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι η κλειτορίδα αντιμετωπίζεται ως ταμπού στη συζήτηση και κατ’ επέκταση στην ιατρική εξέταση, ενώ αποτελεί το κύριο (και σε κάποιες περιπτώσεις μοναδικό) μέσο σεξουαλικής απόλαυσης για τις γυναίκες.
Η σεξουαλική υγεία στις μέρες μας φαίνεται να επικεντρώνεται ρητά στη σωστή προφύλαξη ή στη γονιμότητα, καθώς τομείς όπως η σεξουαλική απόλαυση δεν θεωρούνται κατάλληλοι για την ιατρική κοινότητα – «είτε προσπαθούμε να συμβουλεύσουμε περί αποφυγής της εγκυμοσύνης είτε περί ενθάρρυνσής της», όπως δηλώνει και η Αμερικανίδα ουρολόγος και ειδικός σε θέματα σεξουαλικής υγείας Dr Rachel Rubin, αναγνωρίζοντας τον περιορισμό που λαμβάνει χώρα στον γυναικολογικό τομέα.
Γενικότερα, επικρατεί μια καθολική κοινωνική δυσφορία ως προς το δικαίωμα της γυναίκας στην απόλαυση και, κατά προέκταση, σε άλλες θεμελιώδεις ανάγκες της. Συνεπώς, η έλλειψη ενδιαφέροντος για την κλειτορίδα αποτελεί απόρροια ιδεολογιών που υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν ως προτεραιότητα την απόλαυση στο σεξ αλλά την επιτυχή αναπαραγωγή.
Ο/Η γυναικολόγος κάθε γυναίκας πρέπει να είναι ο άνθρωπος τον οποίο να συμβουλεύεται τόσο για τη γυναικολογική υγεία όσο και τη σεξουαλική απόλαυσή της. Με την ίδια άνεση που την εξετάζει για το ετήσιο τεστ ΠΑΠ, θα πρέπει να είναι ικανός να ακούει τις ανησυχίες ή ερωτήσεις της – γιατί, για παράδειγμα, δεν μπορεί να έρθει σε οργασμό, γιατί μπορεί να αντιμετωπίζει δυσφορίες κατά τη διάρκεια του σεξ ή οτιδήποτε άλλο θέλει να μοιραστεί. Η σεξουαλική υγεία οφείλει να εμπεριέχει το στοιχείο της απόλαυσης, καθώς αποτελεί μέρος της σεξουαλικής εμπειρίας.
Επιπτώσεις του Προβλήματος
Εκτός από τα προβλήματα υγείας, η έκταση του προβλήματος γίνεται ακόμη πιο αντιληπτή μέσα από περιστατικά ατυχημάτων. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου σε χειρουργεία γιατροί, λόγω της άγνοιάς τους σχετικά με το εκτενές μέγεθος ή το εσωτερικό σχήμα της κλειτορίδας, έχουν τραυματίσει νεύρα του οργάνου με σοβαρές επιπτώσεις για την ασθενή – έως και απώλεια στην ικανότητά της για οργασμό.
Σύμφωνα με μαρτυρία μιας μεσήλικης Αμερικανίδας ασθενούς, η ίδια υπέστη σοβαρό τραυματισμό, καθώς τα νεύρα μέρους της κλειτορίδας της είχαν διαλυθεί μετά την τοποθέτηση συσκευής που θα βοηθούσε ένα πρόβλημα του γοφού της. Σε κανένα σημείο κατά τη διάρκεια των συζητήσεων με τον γιατρό της για το χειρουργείο δεν αναφέρθηκε ότι θα μπορούσε αυτό να αποτελέσει κίνδυνο.
Γενικότερα, επικρατεί μια καθολική κοινωνική δυσφορία ως προς το δικαίωμα της γυναίκας στην απόλαυση και, κατά προέκταση, σε άλλες θεμελιώδεις ανάγκες της. Συνεπώς, η έλλειψη ενδιαφέροντος για την κλειτορίδα αποτελεί απόρροια ιδεολογιών που υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν ως προτεραιότητα την απόλαυση στο σεξ αλλά την επιτυχή αναπαραγωγή. Η κοινωνική αυτή δυσφορία γίνεται αντιληπτή αν, εκτός από τον ιατρικό τομέα, ρίξουμε, για παράδειγμα, μια ματιά και στον εκπαιδευτικό.
Η Σεξουαλική Αγωγή
Η σεξουαλική αγωγή αποτελεί σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι του εκπαιδευτικού κλάδου, ο οποίος αναλαμβάνει να ενημερώσει τους μαθητές και μελλοντικά σεξουαλικά ενεργούς ανθρώπους για θέματα σχετικά με την αναπαραγωγή και τις σεξουαλικές σχέσεις.
Η αμηχανία, που επικρατούσε ανάμεσα στους μαθητές, αντί να αναγνωριστεί ως λογική από τους «ειδικούς» και να μετουσιωθεί σε γόνιμη, ανοιχτή συζήτηση για θέματα που όντως μας απασχολούσαν, αντανακλούσε τη δική τους, οι οποίοι επέλεγαν την ασφάλεια απαρχαιωμένων επεξηγηματικών power point.
Από την προσωπική μου εμπειρία ως μαθήτρια, θυμάμαι πως η σεξουαλική αγωγή αποτελούνταν από πολύωρες συζητήσεις περί σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών, μεθόδους αντισύλληψης και ασαφή σχεδιαγράμματα αναπαραγωγικών οργάνων. Δεν υπήρχε καμία νύξη για τις ασφαλείς σεξουαλικές δραστηριότητες, τη συναίνεση ή τους ανθρώπους στους οποίους μπορούμε να απευθυνθούμε για σχετικούς προβληματισμούς. Φαίνεται πως δεν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι…
Η αμηχανία, που επικρατούσε ανάμεσα στους μαθητές, αντί να αναγνωριστεί ως λογική από τους «ειδικούς» και να μετουσιωθεί σε γόνιμη, ανοιχτή συζήτηση για θέματα που όντως μας απασχολούσαν, αντανακλούσε τη δική τους, οι οποίοι επέλεγαν την ασφάλεια απαρχαιωμένων επεξηγηματικών power point.
Πώς Πρέπει να Προχωρήσουμε;
Η κλειτορίδα προέρχεται από τις ίδιες εμβρυολογικές δομές και αποτελείται από τους ίδιους στυτικούς ιστούς με το πέος. Παρ’ όλα αυτά, δεν της δίνεται ισάξια σημασία συγκριτικά με το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα.
Επομένως, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί μια συντονισμένη κίνηση από όλα τα ιατρικά πεδία σε συνεργασία με κοινωνικές δομές, ώστε να χαρτογραφηθεί η «άγνωστη» κλειτοριδική ανατομία και φύση. Για να συμβεί αυτό, η γυναικεία σεξουαλική απόλαυση πρέπει να αναγνωριστεί ως απαραίτητη και άξια προσοχής.
Η εξοικείωση των γιατρών με τη γυναικεία ανατομία, η σωστή χρήση ορολογίας, η δημιουργία ενός ευχάριστου, άνετου περιβάλλοντος όπου η ασθενής μπορεί να ρωτήσει για οτιδήποτε την προβληματίζει σχετικά, καθώς και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, που θα ανταποκρίνεται στις αληθινές ανάγκες των εφήβων και δεν θα ακολουθεί απαρχαιωμένους τρόπους επικοινωνίας, είναι μερικά από τα πολλά βήματα που μπορούν να γίνουν.
Επίσης, είναι σημαντικό να υπάρξει μια διαφορετική προσέγγιση του ίδιου του γυναικολόγου/ουρολόγου τόσο ως προς την εξέταση όσο και ως προς την ενημέρωση της ασθενούς. Η γυναίκα θα πρέπει να γνωρίζει και να ενημερώνεται για το τι ακριβώς συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Η εποχή όπου τοποθετείται ένα λευκό σεντόνι πάνω από τα πόδια της ενόσω ο γιατρός ανακοινώνει αόριστα συμπεράσματα δίχως να υπάρχει ουσιαστική επικοινωνία θα ’πρεπε να ανήκει πλέον στο παρελθόν.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ:
Ο Δρόμος για την Ισότητα Περνάει από τη Ρουάντα
