«Η ζωή είναι ένας μαραθώνιος», ψιθύρισε μια μητέρα κοιτώντας τα βουρκωμένα ματάκια της κόρης της και δίνοντάς της ένα φιλί στο μέτωπο. «Όλα θα πάνε καλά, απλά πρέπει να κάνουμε υπομονή», συμπλήρωσε καθησυχαστικά. Ήμουν δίπλα, καθισμένη στα σκαλιά του προαυλίου του νοσοκομείου, με αποτέλεσμα να ακούσω κι εγώ. Αυτή η φράση συνόδευσε τη σκέψη μου για τις επόμενες ώρες αναμονής.
Ένα μάθημα ζωής παρμένο από τον κόσμο του αθλητισμού. Ο τελευταίος, άλλωστε, δεν είναι παρά μικρογραφία της ίδιας της κοινωνίας. Πράγματι, η ζωή είναι ένας αγώνας δρόμου. Και ο δρόμος αυτός δεν είναι πάντα ευθεία. Έχει ανηφόρες και κατηφόρες. Στροφές και εμπόδια κάθε λογής. Κάποια εμπόδια είναι πραγματικά, άλλα τα επινοούμε εμείς οι ίδιοι όταν χρειαζόμαστε κάποια δικαιολογία. Το μυστικό είναι να μην εγκαταλείπεις. Κάποια στιγμή θα έρθει η στιγμή που θα επιλέξουμε εμείς τον δρόμο που θα διανύσουμε.
Η Μαρία Πολύζου το γνωρίζει αυτό καλύτερα από τον καθένα. Αθλήτρια μεγάλων αποστάσεων, με διακρίσεις και πρωτιές σε πανελλήνια και βαλκανικά πρωταθλήματα, δεν τα παράτησε ποτέ. Είναι η πρώτη Ελληνίδα που αγωνίστηκε σε μαραθώνιο δρόμο στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στην Ατλάντα, το 1996. Έχει καταρρίψει 15 πανελλήνια ρεκόρ, κρατώντας μέχρι σήμερα την κορυφαία επίδοση αθλήτριας στην αυθεντική διαδρομή (Μαραθώνας-Παναθηναϊκό Στάδιο) με 2:39:10. Έχοντας διανύσει πάνω από 300 χιλιάδες χιλιόμετρα στη ζωή της, συνεχίζει να ξεχωρίζει τόσο με το έργο της στον αθλητισμό, όσο και με την προσφορά της στην κοινωνία.
Πριν από έναν μήνα μάλιστα, η πριγκίπισσα Αικατερίνη της Σερβίας με το Lifeline Hellas την ανακήρυξε πρέσβειρα του οργανισμού. Με αφορμή αυτή την τιμή, στις 5 Σεπτεμβρίου συνδιοργάνωσε με το Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας τον πρώτο Lifeline Run, έναν φιλανθρωπικό μαραθώνιο με σκοπό την ενίσχυση του Αττικού Νοσοκομείου με νέες θερμοκοιτίδες και τη στήριξη των παιδιών της Ουκρανίας.
«Αυτό που παραμένει ίδιο σε όλες τις περιόδους που διανύεις μέχρι να γίνεις πρωταθλητής είναι το πάθος σου. Ουσιαστικά, έχω το ίδιο πάθος, την ίδια όρεξη για τρέξιμο από την πρώτη στιγμή μέχρι και σήμερα».
Τι είναι αυτό που πυροδότησε την αγάπη σας για το τρέξιμο;
Το τρέξιμο είναι η ζωή μου. Θυμάμαι τα πρώτα χιλιόμετρα που έκανα στο στάδιο το 1982. Ένιωσα τόσο όμορφα! Το σώμα μου, η ελευθερία μου, η αναπνοή μου… όλα ήταν σε κίνηση. Ένιωθα σαν να πετάω. Γι’ αυτό, αγάπησα το τρέξιμο από την πρώτη στιγμή.
Άλλο ο αθλητισμός και άλλο ο πρωταθλητισμός. Πώς επιλέξατε τον δρόμο του πρωταθλητισμού σε ένα τόσο απαιτητικό αγώνισμα;
Πιστεύω ότι η μετάβαση από τον αθλητισμό στον πρωταθλητισμό είναι κάτι που έρχεται μόνο του. Σταδιακά εξελίσσεσαι από ένα παιδί που του αρέσει να τρέχει σε μια αθλήτρια. Σιγά σιγά η υπομονή και η επιμονή, το πείσμα, η αγάπη, τα όνειρα, οι στόχοι είναι αυτά που σε ανεβάζουν στο επόμενο επίπεδο, αυτό του πρωταθλητισμού. Αυτό, όμως, που παραμένει ίδιο σε όλες αυτές τις περιόδους που διανύεις μέχρι να γίνεις πρωταθλητής είναι το πάθος σου. Ουσιαστικά, έχω το ίδιο πάθος, την ίδια όρεξη για τρέξιμο από την πρώτη στιγμή μέχρι και σήμερα.
Τι σήμαινε τότε να είσαι γυναίκα μαραθωνοδρόμος;
Το να καταφέρει να πάει στους Ολυμπιακούς Αγώνες μια γυναίκα που έτρεχε στην Πάτρα ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Δεν είναι εύκολη υπόθεση να ανοίγεις νέους δρόμους. Δεν κάνεις μόνο την αρχή, σπας στερεότυπα.
Εκείνη την εποχή πίστευαν ότι οι γυναίκες δεν μπορούσαν να βγάλουν αποστάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο μαραθώνιος μπήκε στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων μόλις το 1984, όταν οι αγώνες του μαραθωνίου των ανδρών χρονολογούνται στο 1896! Όπως καταλαβαίνετε, για να καταφέρω να διαγωνιστώ στους Ολυμπιακούς Αγώνες έπρεπε να περάσω μέσα από διαδικασία αμφισβήτησης. Πολλοί με «έκοβαν» από τους μεγάλους αγώνες, ενώ άλλοι μου έλεγαν επανειλημμένα «δεν μπορείς».
Εγώ τους απέδειξα ότι μπορώ. Οι επιδόσεις μου κρατάνε μέχρι σήμερα. Όλα τα πανελλήνια ρεκόρ που έχω κάνει κρατάνε μέχρι σήμερα.
«Ξεπέρασα πάρα πολλές φορές τα όρια. Κυρίως τα όρια του νου».
Ο πρωταθλητισμός απαιτεί θυσίες. Πώς τις αντιμετωπίσατε;
Οι θυσίες που απαιτεί ο πρωταθλητισμός είναι αδιαμφισβήτητα πολλές. Για παράδειγμα, ενώ το ύψος μου ήταν 1,64, έπρεπε να ζυγίζω 46 κιλά. Προσπαθείς να διατηρήσεις το βάρος και το λίπος όσο μπορείς πιο χαμηλά, ενώ παράλληλα χρειάζεσαι ενέργεια και δύναμη να βγάλεις προπόνηση μεγάλων αποστάσεων. Παρ’ όλα αυτά δεν έβλεπα ότι περιοριζόμουν ή θυσίαζα κάτι. Όταν το χρονόμετρο γράφει επιδόσεις, ξεχνάς τα πάντα.
Ως γνωστόν, το σώμα χρειάζεται τροφή για να τα βγάλει πέρα, ιδίως όταν μιλάμε για άσκηση τέτοιας διάρκειας και τόσων χιλιομέτρων. Ποτέ δεν σκεφτήκατε «ως εδώ, δεν πάει άλλο»;
Ξεπέρασα πάρα πολλές φορές τα όρια. Κυρίως τα όρια του νου. Αυτό στο οποίο αναφέρεστε αφορά το πώς διαχειρίζεται το μυαλό κάθε περιορισμό. Ένας τέτοιος περιορισμός ήταν η τροφή.
Όλα βρίσκονται στο μυαλό μας. Έπρεπε να απομυθοποιήσω τα πάντα. Το μυαλό ήταν στραμμένο στον στόχο κι όχι στο πόσο τρώω. Τροφή για μένα είναι τα όνειρα. Ονειρεύεσαι και προχωράς.
Πιστεύετε ότι το σώμα μπορεί να καταφέρει τα πάντα, αρκεί να το θέλει η ψυχή μας;
Ακριβώς. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι πριν από 12 χρόνια έφυγα τρέχοντας από την Αθήνα, πήγα στη Σπάρτη, επέστρεψα ξανά στην Αθήνα κι από εκεί κατευθύνθηκα στον Τύμβο του Μαραθώνα. Συνολικά 524 χιλιόμετρα, στη διάρκεια των οποίων δεν σκέφτηκα ποτέ να τα παρατήσω.
Αναφέρεστε στον Φειδιππίδειο άθλο, σωστά; Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε περισσότερο γι’ αυτή την εμπειρία;
Σωστά. Πράγματι, άθλος. Πρόκειται για υπερμαραθώνια διαδρομή 524 χιλιομέτρων. Έτρεξα σε συνθήκες καύσωνα, το καλοκαίρι του 2010, με τις θερμοκρασίες να φτάνουν τους 45 ºC. Τότε ήταν που πραγματικά κατάλαβα πόσο δυνατή είναι η ψυχή μας όταν ο νους είναι σταθερός.
Τι είναι αυτό που σας οδήγησε να πάρετε μια τέτοια απόφαση;
Το 2010 η χώρα γιόρταζε τη Μάχη του Μαραθώνα. Αποφάσισα τότε, ως Ελληνίδα, να τιμήσω τις αξίες, τον πολιτισμό, τη δημοκρατία, αναβιώνοντας τον Φειδιππίδειο άθλο. Αποφάσισα να ακολουθήσω ακριβώς την ίδια διαδρομή που διένυσε πριν από 2.500 χρόνια ο ιστορικός μαραθωνοδρόμος Φειδιππίδης. Έτσι, ξεκίνησα στις 26 Ιουλίου και τερμάτισα την 1η Αυγούστου. Θυμάμαι μια φράση που επαναλάμβανα συνεχώς μέσα μου: «Δεν είμαι σώμα, είμαι ψυχή».
Πολλές φορές το μόνο που χρειάζεται είναι να τολμήσεις.
«Ακόμη και όταν έκανα χημειοθεραπείες, πήγαινα στον στίβο να τρέξω. Θεωρώ ότι η άσκηση είναι η καλύτερη θεραπεία».
Ποια ήταν τα συναισθήματά σας τη στιγμή του τερματισμού;
Ένιωσα μια απίστευτη ειρήνη, ήταν μοναδική στιγμή.
Τελικά, υπάρχουν ακατόρθωτοι στόχοι;
Όχι. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο.
Έχω τρέξει πάνω από 300 χιλιάδες χιλιόμετρα στη ζωή μου κι έχω διανύσει παραπάνω από 50 μαραθώνιους, και συνεχίζω απτόητη. Δεν σταμάτησα ποτέ να τρέχω, ακόμη κι όταν πέρασα καρκίνο.
Είναι μια περίοδος της ζωής σας για την οποία μιλάτε ανοιχτά;
Πριν από τρία χρόνια χειρουργήθηκα. Πέρασα καρκίνο του μαστού. Έπειτα ακολούθησε μια πολύ μακρά περίοδος με 16 χημειοθεραπείες και 32 ακτινοβολίες. Για περίπου 1,5 χρόνο έμενα στα νοσοκομεία. Μπορώ να πω ότι, ακόμη και όταν τελείωσα τις χημειοθεραπείες, έτρεξα μαραθώνιο. Ακόμη και όταν έκανα χημειοθεραπείες, πήγαινα στον στίβο να τρέξω. Θεωρώ ότι η άσκηση είναι η καλύτερη θεραπεία.
Αποφάσισα να μην αλλάξω τίποτα στη ζωή μου. Όταν μιλάμε για καρκίνο, μιλάμε για μια προσωπική νίκη που αφορά την ίδια τη ζωή.
Στον αγώνα σας με τον καρκίνο μας «πήρατε» μαζί σας μέσω των social media, δίνοντας δύναμη σε πολλές άλλες γυναίκες που βίωναν κάτι παρόμοιο. Έχει αξία η δημοσιοποίηση προσωπικών βιωμάτων;
Νομίζω ότι ο καρκίνος, ειδικά τα παλαιότερα χρόνια, ήταν ταμπού. Μιλούσαμε με πολύ σιγανή φωνή. «Έχει καρκίνο», λέγαμε χαμηλόφωνα ή το κρύβαμε καλά για να μη γίνει γνωστό. Πιστεύω ότι όσο πιο δυνατά μιλάμε για τον καρκίνο τόσο πιο πολύ βοηθάει ο ένας άνθρωπος τον άλλο, η μία γυναίκα την άλλη.
Πράγματι, ακόμη και σήμερα επικοινωνώ με πολλές γυναίκες οι οποίες πιστεύουν, κι εγώ μαζί τους, ότι μπορούν να τερματίσουν νικήτριες. Αναρωτιέμαι αν τελικά αυτό που σε σκοτώνει είναι η λέξη παρά ο ίδιος ο καρκίνος.
Σήμερα, έχω ξανά τα μαλλιά μου, έχω ξανά τη δύναμή μου. Όλα τα αφήνεις πίσω. Όπως μπόρεσα εγώ, μπορείς κι εσύ. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. Αρκεί να μην τα παρατάς.
«Μην τα παρατάς»: Πρόκειται για το νέο σας βιβλίο από τις εκδόσεις Key Books. Μια αυτοβιογραφία στην οποία μοιράζεστε μαζί μας ιδιαίτερες στιγμές από τη ζωή σας, όπως την κακοποίηση που βιώσατε στο στενό οικογενειακό σας περιβάλλον. Θεωρείτε ότι μας βοηθάει να μιλάμε δυνατά για τέτοια συμβάντα;
Φυσικά. Όπως γράφω στο βιβλίο μου, οτιδήποτε περνάει ένα παιδί θα πρέπει να το επικοινωνεί και να ζητάει βοήθεια. Να τολμά να μιλήσει. Κανένα παιδί δεν ευθύνεται για κάτι που έχει υποστεί από ένα μεγαλύτερο σε ηλικία άτομο. Μόνο όταν σπάσουμε τα ταμπού θα αλλάξει η κοινωνία προς το καλύτερο και ο ένας θα βοηθήσει τον άλλο. Η σιωπή κάνει κακό. Η κοινωνία πρέπει να φροντίζει τα θύματα. Ο νόμος οφείλει να επιβάλει ποινές.
Το βιβλίο μου αναφέρεται σε μια αληθινή ιστορία. Ο στόχος μου ήταν να λειτουργήσει ως πηγή έμπνευσης για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν παρόμοια βιώματα, ώστε να δώσουν τις δικές τους μάχες και να φτάσουν τις δικές τους κορυφές. Ό,τι και αν συμβαίνει, «μην τα παρατάς».
Από πού αντλείτε δύναμη;
Με εμπνέει η κόρη μου, η Αγάπη, είναι η κινητήριος δύναμή μου. Με εμπνέουν οι δρομείς μου που κάθε τόσο καταρρίπτουν προσωπικά ρεκόρ και βελτιώνονται. Η ίδια η ζωή σε εμπνέει. Φτάνει να την αγαπάς. Να αγαπάς τις στιγμές.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land:
Βασίλισσα Εναντίον Βασιλιά: Η Κίνηση Ματ
