Τι κοινό έχουν οι Bill Withers, Μάρκος Βαμβακάρης, Thelonious Monk, Andrea Bocelli, Paolo Conte, Alexander Borodin με την Άννα, την Κωνσταντίνα, τη Λύδια, τον Χρήστο; Να το πάρει το ποτάμι; Είναι όλοι τους άνθρωποι που ξεκίνησαν να ασχολούνται σοβαρά με τη μουσική σε μεγάλη ηλικία.
«Mπορώ να μάθω πιάνο στην ηλικία μου;» Λόγω της μουσικής μου ιδιότητας, έχω ακούσει αυτή την ερώτηση δεκάδες φορές από ενήλικες. Η απάντησή μου είναι πάντα ένα μεγάλο, χαμογελαστό «Φυσικά και ναι!».
Γνωρίζω ανθρώπους που ξεκίνησαν να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο ή να εξασκούν τη φωνή τους (το «μουσικό όργανο» που όλοι έχουμε!) στα 30, στα 50 ή ακόμη μεγαλύτεροι. «Δεν έχω ρυθμό», «εγώ να διαβάσω νότες;», «είμαι άσχετος/η από μουσική!» έλεγαν. Τελικά διαψεύστηκαν. Τόλμησαν να εξερευνήσουν την καλλιτεχνική τους φύση όντας ενήλικες και όχι μόνο δεν το μετάνιωσαν, αλλά το απολαμβάνουν κιόλας.
Κι εδώ έρχεται το ερώτημα. Γιατί θεωρούμε τη μουσική παιδεία ιδιαιτέρως σημαντική για την ανάπτυξη των παιδιών και όχι και για τους μεγάλους; Τα οφέλη της μουσικής εκπαίδευσης δεν περιορίζονται στην παιδική ηλικία, αντιθέτως, η ενασχόληση με ένα μουσικό όργανο στην ενήλικη ζωή μπορεί να προσφέρει πολλά σε ψυχικό, νοητικό και κοινωνικό επίπεδο.
Η Μουσική Είναι για Όλους
Ιστορικά, η μουσική εμφανίστηκε ως διέξοδος του ανθρώπου στην ανάγκη για έκφραση, επικοινωνία και σύνδεση με τον κόσμο γύρω του. Τα πρωτόγονα μουσικά όργανα μιμούνταν τους ήχους της φύσης, ενώ μουσικές και τραγούδια γεννήθηκαν για να αποτυπώσουν συναισθήματα, έννοιες και ιστορίες. Από τα νανουρίσματα μέχρι τα μοιρολόγια κι από τα τραγούδια της δουλειάς και της αγάπης μέχρι τους λατρευτικούς ύμνους και τα εμβατήρια, η μουσική ήταν πανταχού παρούσα σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής: τη γέννηση, τον θάνατο, τον έρωτα, τον πόλεμο, τη χαρά, τη λύπη, τον αποχωρισμό, την ξενιτιά, τη δουλειά, τη μοναξιά, τη γιορτή.
Ωστόσο, με το πέρασμα των αιώνων αυτό περιορίστηκε πολύ. Η δημιουργία μουσικής αφέθηκε στους επαγγελματίες και οι «κοινοί θνητοί» αρκεστήκαμε στην παθητική ακρόαση.
Παίζοντας μουσικό όργανο, δημιουργείται ένας «καταιγισμός» συνάψεων μέσα στον εγκέφαλό μας.
Digital Detox
Ο πιανίστας και συγγραφέας James Rhodes έγραψε πως «η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου μπορεί να ξεκλειδώσει μια πλευρά μας που ίσως έχουμε ξεχάσει ότι υπάρχει». Ισχύει 100%.
Σε έναν κόσμο όπου οι οθόνες απορροφούν τον χρόνο μας και μας καθηλώνουν σε ένα ατελείωτο scrollάρισμα, το να πιάσεις την κιθάρα ή να καθίσεις στο πιάνο και να κάνεις λίγο μουσικό «σαματά» είναι δημιουργικό, αληθινό, βαθιά ανθρώπινο.
Τα δάχτυλα δεν πατούν πληκτρολόγια και δεν σύρονται σε οθόνες, τα μάτια ακολουθούν παρτιτούρες, τα αυτιά αφουγκράζονται συχνότητες, ήχους, δυναμικές, παύσεις. Μια υπέροχη «γιορτή» στον εγκέφαλό μας (εξηγώ παρακάτω)!
Επιπλέον, η προοπτική της συστηματικής εξάσκησης και η ανάγκη για αφοσίωση και συγκέντρωση μετατρέπουν το παίξιμο μουσικής σε μια μορφή ενσυνειδητότητας και ενδοσκόπησης, τόσο απαραίτητα και τα δύο στους φρενήρεις ρυθμούς της καθημερινότητας.
«Lifting» στον Εγκέφαλο
Κι αν ανησυχείτε ότι είστε πολύ μεγάλοι, ξανασκεφτείτε το. Έρευνες δείχνουν ότι η εκμάθηση μουσικής σε μεγαλύτερη ηλικία βοηθάει τη μνήμη, μειώνει το στρες και διατηρεί το μυαλό σε εγρήγορση, ακόμα και στα γεράματα.
Συνηθίζω να λέω στα παιδιά που μαθαίνουν μουσική πως «αυτό που γίνεται μέσα στο κεφάλι μας παίζοντας κάποιο μουσικό όργανο είναι μοναδικό και δεν γίνεται με τίποτε άλλο στη ζωή μας». Τι εννοώ;
Πρόκειται για μια εξαιρετικά σύνθετη και απαιτητική δραστηριότητα, καθώς ενεργοποιεί ταυτόχρονα διαφορετικά κέντρα του εγκεφάλου που συνεργάζονται αρμονικά. Παίζοντας μουσικό όργανο, δημιουργείται ένας «καταιγισμός» συνάψεων: ο οπτικός φλοιός αποκωδικοποιεί τις νότες (ανάγνωση παρτιτούρας), ο ακουστικός φλοιός αναγνωρίζει τις συχνότητες (αντίληψη ήχων), η κινητική περιοχή του εγκεφάλου ελέγχει την ακρίβεια της δακτυλικής «ρουτίνας» (συντονισμός δακτύλων), ενώ το μεταιχμιακό σύστημα –η έδρα των συναισθημάτων– δίνει προσωπικό νόημα στη μουσική (εκφραστική ερμηνεία). Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσο ωφέλιμος είναι και για τους ενήλικες ο πολύπλοκος αυτός συνδυασμός.
Αυτό που γίνεται μέσα στο κεφάλι μας παίζοντας κάποιο μουσικό όργανο είναι μοναδικό και δεν γίνεται με τίποτε άλλο στη ζωή μας.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Τέξας, οι «νοητικά απαιτητικές δραστηριότητες αναψυχής» ενισχύουν τη νευροπλαστικότητα, διατηρούν τον εγκέφαλο σε εγρήγορση, εξασκούν τη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη δημιουργικότητα. Επιπλέον φαίνεται να αναδιοργανώνουν τη φαιά ουσία, αποκαθιστώντας τον εγκέφαλό μας σε μια πιο «νεανική» κατάσταση. Και μάλιστα, τον κρατάμε διαρκώς σε φόρμα αφού κάθε νέα μελωδία που μαθαίνουμε δημιουργεί καινούργιες εγκεφαλικές «συνάψεις», επεκτείνοντας τις δυνατότητές μας σε γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο.
Υπομονή, Επιμονή, Μεθοδικότητα
Μαθαίνοντας μουσική, αποδεχόμαστε και τις αποτυχίες. Τα δάχτυλα θα πατήσουν λάθος νότες, θα μπερδέψουμε τον ρυθμό, θα εκνευριστούμε, θα απογοητευτούμε.
Όμως, αν δεν τα παρατήσουμε, θα εκτιμήσουμε ακόμη περισσότερο αξίες όπως η υπομονή και η επιμονή. Θα μάθουμε επίσης να θέτουμε στόχους, να δουλεύουμε μεθοδικά και οργανωμένα για να τους πετύχουμε, να απομονώνουμε τα δύσκολα σημεία και να επιμένουμε σε αυτά –να «διαλέγουμε τις μάχες μας» δηλαδή– και βεβαίως, να χαιρόμαστε τις νίκες μας.
Ξαναδιαβάστε την προηγούμενη πρόταση. Μήπως αυτά τα εφόδια δεν χρησιμεύουν μόνο στο πιάνο ή στην κιθάρα;
Η μουσική έχει έναν μαγικό τρόπο να μας κάνει να χαμογελάμε, να ξεδίνουμε, να ξεχνιόμαστε, να νιώθουμε ελεύθεροι και ζωντανοί.
Παρέες Μετά Μουσικής
Τα μαθήματα μουσικής μπορεί να γίνουν και ευκαιρίες κοινωνικοποίησης. Η συμμετοχή σε μουσικά σύνολα, συναυλίες, σεμινάρια, αποτελούν αφορμές για γνωριμία και συνύπαρξη με ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο πάθος.
Ακόμη κι αν δεν φτάσετε να παίξετε στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής (αν και ποτέ δεν ξέρεις…), σε κάθε πάρτι, οικογενειακή συγκέντρωση ή βραδιά με φίλους θα μπορείτε να συνοδεύετε τα τραγούδια που όλοι θέλουν να τραγουδήσουν και θα δίνετε κυριολεκτικά τον… τόνο στην παρέα.
«Χρόνος Καλοξοδεμένος»
Σχετικά με την εκμάθηση μουσικής σε προχωρημένη ηλικία, ο Γάλλος φιλόσοφος Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592) έγραψε πως «είναι πραγματικά αξιοσημείωτο ότι ο Σωκράτης σε μεγάλη ηλικία αφιέρωσε χρόνο για να μάθει μουσική και χορό – και το θεωρούσε χρόνο ιδιαιτέρως καλοξοδεμένο».
Κάντε το. Πιάστε εκείνη τη σκονισμένη κιθάρα, δώστε πνοή σε μια φυσαρμόνικα, δοκιμάστε να μάθετε πιάνο ή τύμπανα, γραφτείτε σε μια χορωδία. Ακόμη κι αν αρκεστείτε στο να τραγουδάτε στο μπάνιο, με karaoke ή απλώς να σφυρίζετε τα αγαπημένα σας τραγούδια, να θυμάστε πως δεν υπάρχουν λάθος νότες όταν περνάμε καλά. Η μουσική έχει έναν μαγικό τρόπο να μας κάνει να χαμογελάμε, να ξεδίνουμε, να ξεχνιόμαστε, να νιώθουμε ελεύθεροι και ζωντανοί. Και αν σας ρωτήσουν γιατί ξεκινήσατε σε-τέτοια-ηλικία, απαντήστε «γιατί μπορώ»!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
«Μη μου τους Στίχους Τάραττε» ή Κάν’ το Όπως η Beyoncé;
