Όταν διάβασα ότι γνωστός κριτικός κινηματογράφου έβαλε 2 στα 5 στο «Poor Things» ήμουν βέβαιος ότι πρόκειται για ακόμα μια τρομερή κινηματογραφική εμπειρία. Είμαι από αυτούς που τους αρέσουν τα «περίεργα» του Λάνθιμου, από τον «Κυνόδοντα» μέχρι τη «Βληχή», οπότε ετοιμάστηκα, γεμάτος προσμονή, να πάω σινεμά έπειτα από πάρα πολύ καιρό.
Και ναι! Επιτέλους έχουμε έργο! Ο Γιώργος Λάνθιμος στήνει ή πιο σωστά συνεχίζει να στήνει κάτι εντελώς δικό του, την ώρα που δανείζεται στοιχεία και άλλων δημιουργών. Πιστέψτε με, εδώ έχουμε να κάνουμε με καθαρή, ατόφια τέχνη του κινηματογράφου. Χωρίς κανένα φόβο στη χρήση των εφέ, χωρίς να ξέρεις, ως θεατής, τι είναι σκηνικό, τι έχει «δημιουργηθεί» σε κομπιούτερ, τι τελικά είναι αληθινό.
«Τι Είδαμε Μόλις Τώρα;»
Ο Λάνθιμος είναι ένας σύγχρονος μάγος της εικόνας και της ψευδαίσθησης. Μετατρέπει τα κείμενα με τα οποία καταπιάνεται σε ένα δικό του «σύμπαν». Αν έπρεπε να ορίσουμε το «Poor Things», θα λέγαμε ότι είναι μια παράδοξη, εικαστικά υπέροχη, όσο πρέπει διεστραμμένη, κομεντί επιστημονικής φαντασίας με ρομαντικά στοιχεία. Αφού καθίσετε στη θέση σας, αν είστε ανοιχτοί, θα ζήσετε μια εμπειρία 140 λεπτών που δεν περνάει και χάνεται, αλλά συνεχίζει να δουλεύει μέσα σας. Αυτή δεν είναι άλλωστε η ομορφιά των τεχνών;
Το έργο είναι άχρονο και άτοπο. Αν και η ατμόσφαιρα θυμίζει βικτωριανή Αγγλία, βλέπουμε πολλά φουτουριστικά στοιχεία, ενώ οι πόλεις στις οποίες μεταφερόμαστε είναι-και-δεν-είναι το Λονδίνο, το Παρίσι, η Λισαβόνα ή η Αλεξάνδρεια. Τα νοήματα του έργου, πάντως, είναι οικουμενικά. Ο έρωτας, η ηθική, η κοινωνικοποίηση, το χρήμα και οι ταξικές διαφορές, η πολιτική και το πιο κομβικό: η θέση των φύλων και ειδικά της γυναίκας στην κοινωνία των ανθρώπων.
Η Emma Stone «είναι» η Bella Baxter, μια αναγεννημένη (κυριολεκτικά) γυναίκα του 19ου αιώνα, που ζει και «μεγαλώνει» υπό τη φροντίδα του χειρουργού Godwin Baxter, τον οποίο υποδύεται εκπληκτικά ο Willem Dafoe και τον οποίο αποκαλεί «God», θεό δηλαδή. Στην προηγούμενη ζωή της, ούσα έγκυος, έχει δώσει τέλος στη ζωή της πηδώντας από μια γέφυρα, για λόγους που –ας μην κάνουμε spoiler– αποκαλύπτονται συναρπαστικά προς το τέλος του έργου.
Ο Dafoe, ο επιστήμονας –ως άλλος Frankenstein–, ζυγίζοντας τα συναισθήματά του, της χαρίζει ξανά ζωή, χρησιμοποιώντας το έμβρυο που κυοφορεί. Ως άλλος θεός (God, άλλωστε) θα δημιουργήσει μόνο τη γυναίκα. Ενώ το μήλο θα χρησιμοποιηθεί από την πρωταγωνίστρια, απαγορευμένος καρπός γαρ, ως όχημα για την ηδονή. Ο άντρας δεν χρειάζεται να είναι «μέσα» σε όλα.
Το Σενάριο και το Έργο
Το βιβλίο του Alasdair Gray με τον ομώνυμο τίτλο πέρασε από τα χέρια του Tony McNamara, σεναριογράφου και της «Ευνοούμενης», ώστε να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Το «Poor Things» «φορτώνει» από την αρχή τα νοήματα που προαναφέραμε. Το σώμα της πρωταγωνίστριας ξυπνάει, αργότερα θα ακολουθήσει και το μυαλό. Μπαίνουμε στον κόσμο της επιστήμης και στα όριά της, με προφανείς τις αναφορές στη βιοηθική, στα κατασκευασμένα σώματα. Παράλληλα, σαφής είναι και ο πολιτικός λόγος. Η γυναίκα αρνείται να είναι το θύμα, απεκδύεται την επιβεβλημένη από την πατριαρχική κοινωνία ηθική, την ντροπή και τον καθωσπρεπισμό.
Η Emma Stone, η Bella του έργου, η γυναίκα «φτιαγμένη από το μηδέν», πρώτα απ’ όλα θα διεκδικήσει την ελευθερία: θα φύγει και θα ταξιδέψει. Θα πατήσει γερά στα πόδια της, θα εξελιχθεί κινητικά, πνευματικά, λεκτικά, συναισθηματικά. Έχει άποψη, απαιτεί, μαθαίνει, διαβάζει, αρνείται και δέχεται όσα θέλει να δεχτεί. Αφήνεται με θάρρος και απλότητα μικρού παιδιού στις βαθιές της επιθυμίες: για ηδονή, ανεξαρτησία, διαφορετικότητα, ανάγκη και θέληση για έναν καλύτερο κόσμο.
Τα δεσμά της σπάνε ένα ένα και από θηλυκός Forrest Gump θα πατήσει κάθε αντρικό χέρι, θα δεχτεί κάθε αντρικό πέος και θα κυριαρχήσει στο σώμα και στο μυαλό της. Ο Godwin Baxter αρχικά προσπαθεί να συγκρατήσει το δημιούργημά του αλλά, για χάρη της επιστήμης, κάνει πίσω στους συναισθηματισμούς, ρίχνοντας το φορτίο στον «βοηθό» του, τον Max McCandles, που παραμένει επιστήμονας, αποδεχόμενος τα πάντα, κάτι αρκούντως αντιερωτικό. Θα είναι ο δικηγόρος Duncan Wedderburn αυτός που θα μάθει στην Bella τον έρωτα, το «furius jumping», πριν εκείνη δουλέψει στο γαλλικό πορνείο όπου ανοίγεται μπροστά της ένας ξεχωριστός και σιχαμένος κόσμος.
Οι Πρωταγωνιστές
Στα διαφορετικά κεφάλαια του έργου, που ακόμα και αυτό εξελίσσεται από ασπρόμαυρο σε έγχρωμο, θα απολαύσετε μια καταπληκτική Emma Stone που επί 140 λεπτά μεταμορφώνεται σε έναν πολύπλοκο, απαιτητικό ρόλο. Τον Mark Ruffalo ως Duncan Wedderburn, έναν «Πυγμαλίωνα» που μετά τα πρώτα μεγαλεία γελοιοποιείται σε κάθε σκηνή. Τον άψογο Willem Dafoe με ένα προσωπείο τρόμου, που όμως δεν κρύβει την τρυφερή καρδιά, τους παιδικούς φόβους και το επιστημονικό του χάρισμα. Τον Ramy Youssef ως «έκπληκτο» Max McCandles, βοηθό και μνηστήρα της Bella, να κρατάει μοναδικά τον ρόλο ενός μόνιμου παρατηρητή.
Μαζί τους, σε μικρούς αλλά τόσο ωραίους ρόλους, η Kathryn Hunter ως Swiney, σε μια τρομερή μεταμόρφωση ως «τσατσά» σε γαλλικό οίκο ανοχής, τη Vicki Pepperdine ως φλεγματική υπηρέτρια, τον Jerrod Carmichael ως τον κυνικό μαύρο φιλόσοφο Harry Astley που κάνει παρέα στη Hanna Schygulla, που υποδύεται τη Martha Von Kurtzroc, και τέλος την πόρνη και φίλη –ίσως και κάτι παραπάνω– της Bella, τη Suzy Bemba ως Toinette. Οι ρόλοι τους δένουν άψογα με τους πρωταγωνιστές, έχουν βαρύτητα, ατάκες, βγάζουν χιούμορ, δίνουν ανάσες σε ένα πυκνό, στιβαρό έργο.
Lanthimos Hooligans
Ο Λάνθιμος, όπως είπαμε, δανείζεται ναι, αλλά δεν αντανακλά σαν καθρέφτης. Μεγεθύνει σαν φακός. Στήνει ένα πάρτι με καλεσμένους τον Εμπειρίκο και τον «Μέγα Ανατολικό», τη Mary Shelley, τον Vladimir Νabokov, τον Lyman Frank Baum, τον Guillermo del Toro και τον Tim Burton αλλά… Αλλά είναι Λάνθιμος. Φακοί fish eye, φακοί που θολώνουν, βάθος πεδίου, εξοργιστικά στριγγλιάρικα βιολιά και τσέλα που φαλτσάρουν, ηδονή, φουσκωτά μανίκια και ιδιαίτερα κοστούμια, παραδοξότητες και παντού και πάντα η Emma Stone! Ίσως ο σκηνοθέτης μας σύστησε και το επόμενο πουλέν του, την αντικαταστάτρια της Bella στο σπίτι του Godwin Baxter, τη Margaret Qualley ως Felicity, που βλέπουμε ως το τελευταίο πείραμα του επιστήμονα.
Να το δείτε! Για αισθητικούς και πολιτικούς λόγους. Και επειδή όλοι οι άνθρωποι, κατά βάθος, αυτό είμαστε, «poor things» που επιθυμούμε να κάνουμε το πέρασμά μας σε αυτή τη ζωή ξεχωριστό. Αφεθείτε!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Ο Λάνθιμος με τη «Βληχή» Αλλάζει Επίπεδο
