«Σ’ ευχαριστούμε που μας βοήθησες σε αυτό το ταξίδι», μου έγραψαν οι ομιλητές μου που μόλις ολοκλήρωσαν τις ομιλίες τους πριν δύο εβδομάδες. Έπειτα από τρία χρόνια παύσης του διά ζώσης συνεδρίου λόγω πανδημίας, το ΤΕD επέστρεψε με μια εξαιρετική ομάδα ομιλητών στο Βανκούβερ του Καναδά. Οι πρώτες ομιλίες είναι ήδη διαθέσιμες και θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν σταδιακά την πλατφόρμα για όλη την υπόλοιπη χρονιά.
Και είναι πράγματι ένα ταξίδι. Ένα πολύμηνο ταξίδι συγγραφής και προετοιμασίας, ώστε οι ιδέες τους να μετουσιωθούν σε σύντομες, σαφείς και περιεκτικές ομιλίες. Με αφετηρία τη σκηνή, οι ομιλίες αυτές ταξιδεύουν στο διαδίκτυο και μέσα από εκατομμύρια views συνεχίζουν να εμπνέουν, να ενημερώνουν, να ευαισθητοποιούν και να αποτελούν σημείο αναφοράς σε όλο τον κόσμο.
Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας πέντε βασικά πράγματα που έχω μάθει προετοιμάζοντας ομιλητές και ομιλήτριες για το TED και ισχύουν για κάθε μορφή επικοινωνίας και δημόσιου λόγου.
Η Δύναμη της Αλληλοσυνδεσιμότητας (Interconnectedness)
Αυτά που μας συνδέουν είναι πολύ πιο δυνατά και πολύτιμα από αυτά που μας χωρίζουν. Δεν έχει σημασία αν οι ομιλητές και οι ομιλήτριες που εκπαιδεύω είναι διακεκριμένοι επιστήμονες, πολιτικοί, ακτιβιστές ή startuppers, αν είναι διάσημοι ή όχι και από ποια γωνιά του κόσμου προέρχονται. Όλοι ανεξαρτήτως, κατά την προετοιμασία της ομιλίας τους, μοιράζονται τα ίδια κοινά χαρακτηριστικά: σεμνότητα, εσωστρέφεια, ανασφάλεια, τελειομανία, πείσμα, πάθος, αφοσίωση, αγάπη, αγωνία, ευτυχία και αβεβαιότητα, μεταξύ άλλων. Άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο. Όταν αυτά τα χαρακτηριστικά αναδεικνύονται με αυθεντικότητα και υφαίνονται αριστοτεχνικά στην αφήγησή τους, τότε είναι βέβαιο πως οι ιδέες τους θα ταξιδέψουν μακριά.
Εστιάζοντας σε Μια Ιδέα
Το πρώτο πράγμα που ζητώ από μια ομιλήτρια και έναν ομιλητή είναι να μου πούνε σε μια πρόταση την κεντρική τους ιδέα. Τη δυνατή ιδέα που θα διατρέχει όλο τους το αφήγημα και γύρω από την οποία θα χτίσουμε την ομιλία. Κάποιες φορές η απάντηση έρχεται αμέσως. Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, υπάρχουν δύο ή τρεις συμπληρωματικές ιδέες, από τις οποίες φωτίζουμε εκείνη που θα «συντονιστεί» με το κοινό, θα έχει το μεγαλύτερο αντίκτυπο και θα κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον. Όταν υπάρχει σαφήνεια από το αρχικό προσχέδιο της ομιλίας, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα και τον απώτερο στόχο: θέλουμε να ενημερώσουμε, να ευαισθητοποιήσουμε, να καλέσουμε σε δράση ή να εμπνεύσουμε το κοινό;
Αυθεντικό Αφήγημα
Το πιο δυνατό αφήγημα είναι εκείνο που μας κάνει να αισθανόμαστε αυθεντικοί και αληθινοί απέναντι στον εαυτό μας και την ιδέα που θέλουμε να επικοινωνήσουμε. Είναι το «standing in our own truth», μια έκφραση που αγαπώ πολύ. Πάνω σε αυτό το αφήγημα ξεκινάμε να δουλεύουμε τις αναδιαρθρώσεις στη δομή. Υπάρχουν πολλές αναφορές που μπορεί να βρει κανείς στο διαδίκτυο για τα λεγόμενα αφηγηματικά αρχέτυπα (storytelling archetypes) και να γράψει μια ομιλία με βάση ένα από αυτά. Ωστόσο, συνήθως, η εξιστόρηση που έρχεται πηγαία είναι εκείνη που έχει όλο το πάθος γύρω από την ιδέα και το έργο των ομιλητών. Το ίδιο ισχύει και για μια παρουσίαση για χρηματοδότηση (pitch presentation), όπου πέρα από τα λογικά επιχειρήματα και τα απαραίτητα στατιστικά στοιχεία, το αφήγημα που διέπεται από πάθος και αυθεντικότητα κάνει τη διαφορά. Το κάθε αφήγημα είναι μοναδικό.
Ενσυναίσθηση στην Ανατροφοδότηση
Χωρίς ενσυναίσθηση δεν υπάρχει εποικοδομητική ανατροφοδότηση. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η ανατροφοδότηση, το feedback, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Πώς θα προβάλλουμε μια ιδέα με πειθώ, πάθος, σαφήνεια και λογικά επιχειρήματα σε ένα πολυπολιτισμικό κοινό; Πώς θα κρατήσουμε αμείωτο το ενδιαφέρον; Η καλή συγγραφική δεξιότητα και οι γνώσεις γύρω από τον δημόσιο λόγο ενός speaker coach δεν αρκούν, εάν εκλείπει η ενσυναίσθηση στη συνεργασία. Δεν υπάρχουν «one size fits all» πρακτικές. Έτσι χτίζεται μια σχέση εμπιστοσύνης και μέσα από αυτή τη διαδικασία η αυτοπεποίθηση των ομιλητών και ομιλητριών. Όταν γινόμαστε ομάδα και ο στόχος είναι κοινός, τότε οι ομιλητές –και νομίζω όλοι οι άνθρωποι– είναι πραγματικά ανοιχτοί στις αλλαγές και τις προτάσεις.
Προετοιμασία
Η μόνη διαφορά ανάμεσα σε μια καλή και μια εξαιρετική ομιλία βρίσκεται στην προετοιμασία της. Ο χρόνος και η προσπάθεια που καταβάλλουμε για την προετοιμασία οδηγεί και σε περισσότερη αυτοπεποίθηση. Αυτό το βλέπω διαρκώς με ομιλητές που αισθάνονται αυξημένο άγχος πριν την οποιαδήποτε παρουσίαση, επί σκηνής ή διαδικτυακή. Το ιδανικό είναι να ξεκινάμε την προετοιμασία της δομής της ομιλίας με έναν σκελετό, τουλάχιστον ενάμιση μήνα πριν, όταν φυσικά γνωρίζουμε εκ των προτέρων την ημερομηνία της ομιλίας. Αρκετές ομιλήτριες και ομιλητές αρκούνται σε μια δεξαμενή από διαφάνειες, τις οποίες τροποποιούν για κάθε παρουσίαση, ανάλογα με το κοινό τους. Όμως οι διαφάνειες δεν είναι το αφήγημα. Οι διαφάνειες και οι εικόνες έρχονται για να δώσουν έμφαση ή να εξηγήσουν τα σημεία μιας ομιλίας, όπου η αφήγηση από μόνη της δεν αρκεί.
Όλα τα παραπάνω σημεία που ανέφερα, ισχύουν για κάθε ομιλία και παρουσίαση. Τα ίδια ακριβώς διαπιστώνω όταν συνεργάζομαι με ομιλητές για ενδοεταιρικές παρουσιάσεις, διά ζώσης ή διαδικτυακά συνέδρια, καθώς και παρουσιάσεις για χρηματοδότηση. Ο βαθμός εφαρμογής ποικίλλει ανάλογα με το ακροατήριο, τον σκοπό της παρουσίασης, το θέμα και τον χαρακτήρα κάθε ομιλήτριας και ομιλητή.
Είναι όντως ένα ταξίδι η προετοιμασία για μια ομιλία. Όσο καλύτερα προετοιμασμένοι είμαστε, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να μετατρέψουμε το πιθανό μας άγχος σε ενθουσιασμό και να βοηθήσουμε την ιδέα μας να ταξιδέψει μακριά.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
SciCo: Η Εξοικείωση με την Επιστήμη Καταπολεμά τις Προκαταλήψεις
Delphi Economic Forum: Ηγεσία την Εποχή της Τεχνολογίας
The Boardroom: Ένας Ενάρετος Κύκλος διά Χειρός Ντιάνας Μαρκάκη
