Μετά την εξάπλωση του κορωνοϊού και τη σοβαρή κρίση υγείας και ανθρωπιστικής βοήθειας που διανύουμε, η αβεβαιότητα και το στρες έχουν φτάσει στα ύψη. Παρόλο που το αναπάντεχο συμβάν συνάντησε την κάθε χώρα, άτομο ή εταιρεία σε διαφορετική ετοιμότητα, όλοι πρέπει να σχεδιάσουμε την επόμενη ημέρα. Και όπως η υγεία, έτσι και η αγορά, χρειάζονται τρόπους και χρόνο για να ανακάμψουν, ευελπιστώντας ότι θα επέλθει ξανά ισορροπία και θα γίνουμε πιο ανθεκτικοί μέσα από αυτή τη διαδικασία.
Θα περάσει καιρός πριν καταλάβουμε πλήρως τον οικονομικό και τον ψυχικό αντίκτυπο του κορωνοϊού, αλλά ένα πράγμα είναι σαφές τώρα: οι περισσότερες επιχειρήσεις και η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση σε ολόκληρο τον κόσμο αντιμετωπίζουν μια υπαρξιακή απειλή.
Το απολύτως φυσιολογικό αυτή τη στιγμή είναι να αισθάνεστε στρεσαρισμένοι. Μέχρι ένα σημείο, το βραχύ στρες μας βοηθά να αμυνθούμε και να αντιδράσουμε σε έναν υποκείμενο κίνδυνο “eustress”, όπου με μία αλυσίδα ταχέων εμφανιζόμενων νευροχημικών αντιδράσεων μπορεί να οξύνει την προσοχή και την ικανότητά μας να αξιολογούμε το περιβάλλον μας, και μας παρακινεί. Όταν το στρες παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, το σώμα βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού και το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να χάσει την ισχύ του, κάτι που μας καθιστά ευπαθείς σε ιούς, αλλά και σε ό,τι αφορά στην ψυχική μας υγεία.
Γι’ αυτό τώρα πρέπει να διαχειριστούμε το στρες μας περισσότερο από ποτέ. Όταν γνωρίζετε πώς να χρησιμοποιείτε το μυαλό σας για να διαχειριστείτε το στρες, αναζητάτε τη βέλτιστη κατάσταση δημιουργικής ενεργοποίησης που όμως μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις. Μπορεί να μην έχουμε τον έλεγχο των συνθηκών μας, αλλά έχουμε τον έλεγχο του μυαλού μας (εσωτερικό κέντρο ελέγχου). Πρέπει λοιπόν όλοι να χρησιμοποιούμε ψυχικές δεξιότητες και πρακτικές για να διανύσουμε αυτή την περίοδο.
Ας δούμε μερικά βήματα ώστε να νιώσουμε λίγο πιο βέβαιοι μέσα σε όλη αυτή την αβεβαιότητα:
1) Μη παίρνετε βιαστικές αποφάσεις, αλλά κάνετε σχέδια
Είναι εύκολο να πανικοβληθείτε όταν χιλιάδες άνθρωποι νοσούν, το χρηματιστήριο καταρρέει και η ανεργία και το στρες ανεβαίνουν στα ύψη. Υπό την επήρεια του στρες λαμβάνονται λάθος αποφάσεις, γι’ αυτό δώστε στον εαυτό σας χρόνο να αποφασίσετε πώς θα κινηθείτε και στην πορεία κάνετε ένα πλάνο. Κάνετε υπομονή μέχρι να έχετε περισσότερες πληροφορίες και μιλήστε με κάποιον που εμπιστεύεστε, καθώς μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε να κάνετε κάτι για το οποίο αύριο θα μετανιώσετε. Σε κανένα δεν αρέσει να σκέφτεται τι θα έκανε εάν νοσούσε ένα αγαπημένο πρόσωπο ή αν υπέφερε η δουλειά του, ωστόσο καλό θα ήταν να έχετε όλα τα ενδεχόμενα υπόψη και να κάνετε ένα πλάνο έκτακτης ανάγκης. Σκεφτείτε πιθανές πηγές εσόδων για ένα διάστημα σε περίπτωση ανεργίας και μειώστε τα έξοδά σας για να έχετε ένα μαξιλαράκι ασφαλείας. Ακόμα καλύτερα είναι να σκεφτείτε τι θα κάνετε σε 20 ημέρες εάν τα πράγματα φαίνονται καλύτερα ή χειρότερα. Ενημερωθείτε για το πώς έχουν αλλάξει οι ανάγκες της αγοράς. Ένα σχέδιο ως πορεία δράσης λειτουργεί ως πυξίδα και μας οδηγεί στο στόχο μας. Η έλλειψη σχεδίου επιδεινώνει τον αποπροσανατολισμό σε μια ήδη μπερδεμένη κατάσταση.
2) Μην κάνετε απόλυτες σκέψεις
Η ακραία σκέψη του άσπρο η μαύρο δεν βοηθά. Μη φέρνετε το χειρότερο σενάριο στο μυαλό, όπως συμβαίνει όταν υπάρχει αβεβαιότητα, αλλά διατηρείστε τη μέση οδό. Σπάνια υπάρχουν γεγονότα που είναι μόνο κακά ή μόνο καλά. Προσπαθήστε να βρείτε ευκαιρίες μέσα στις δυσκολίες και ταυτόχρονα μείνετε ρεαλιστές, χωρίς να υπερβάλετε στο αντίθετο άκρο ότι όλα είναι τέλεια, ως μηχανισμό άμυνας. Μη φέρνετε στο μυαλό σας τη συντέλεια του κόσμου. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ήλιος ανατέλλει κάθε πρωί!
3) Να είστε ρεαλιστές – όχι καταστροφολογία
Μεταφερθείτε στο παρελθόν και δείτε πόσες φορές τα αρνητικά σενάρια που είχατε στο μυαλό σας δε συνέβησαν. Η βεβαιότητα είναι ψευδαίσθηση! Σκεφτείτε πόσες φορές τα πράγματα δε πήγαν όπως τα σχεδιάζατε και όμως επιβιώσατε! Πάντα υπήρχαν στιγμές αβεβαιότητας και πάντα θα υπάρχουν. Κάποιες φορές τα πράγματα πάνε όπως τα θέλετε, ενώ κάποιες άλλες όχι. Αποδεχθείτε την αβεβαιότητα και μη προσπαθείτε να την καταπολεμήσετε και να θυμάστε ότι τα θετικά αποτελέσματα δε μπορείτε να τα προβλέψετε αυτή τη στιγμή. Αποδεχθείτε όλες σας τις σκέψεις, θετικές ή αρνητικές, εστιάζοντας στις πιο θετικές.
4) Αλλάξτε Οπτική ή Προοπτική
Όταν υπάρχει αβεβαιότητα το μυαλό μας προσπαθεί να προβλέψει όλα τα πιθανά σενάρια για να αποκτήσει την αίσθηση του ελέγχου. Συνήθως όμως επιλέγουμε ό,τι είναι προφανές σε εμάς , αλλά αυτό δεν είναι ολόκληρη η εικόνα. Επειδή δεν τη βλέπουμε δε σημαίνει ότι δεν είναι εκεί, απλά η αβεβαιότητα μας περιορίζει την οπτική. Ο εγκέφαλος προσπαθώντας να επιβιώσει, δεν αφήνει ενέργεια για δημιουργική επίλυση προβλημάτων. Μην εστιάζετε στην απομόνωση, αντί αυτού αφιερώστε χρόνο για να συνδεθείτε πραγματικά με τους άλλους. Ίσως είναι πρόκληση να βρείτε τρόπους να εξελιχθείτε εσείς ή η επιχείρησή σας. Ήδη εμφανίζονται νέες πρωτοβουλίες από διάφορες ειδικότητες. Κατά πάσα πιθανότητα, η κουλτούρα μας θα αλλάξει λίγο ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Μια κρίση μπορεί να φέρει τους ανθρώπους κοντά, αλλά μπορεί επίσης και να τους απομακρύνει. Είναι σημαντικό να σκεφτείτε πώς μπορεί να εξελιχθεί η προοπτική σας. Το σίγουρο είναι ότι θα επέλθουν αλλαγές.
5) Ο μόνος τρόπος να κερδίζεις είναι να παίζεις (the only way out is through )
Καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τον φόβο. Πολλές φορές δεν κάνουμε πράγματα, γιατί χρειαζόμαστε εγγυήσεις. Αλλά, όπως δείχνει η ιστορία, κάποιες φορές οι εγγυήσεις είναι στο μυαλό και θα πρέπει να μάθουμε να κινούμαστε λίγο πιο άφοβα. Οι άνθρωποι θέλουν να ξέρουν. Ψάχνουν απαντήσεις. Μήπως ζούμε ούτως ή άλλως στην αβεβαιότητα και δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει; Η πανδημία μας αναγκάζει να βγούμε από τη ζώνη ασφαλείας μας. H αβεβαιότητα δεν έχει αρνητική χροιά από μόνη της, η χροιά της είναι ουδέτερη. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι είναι χειρότερη η αβεβαιότητα από το να γνωρίζουν ότι κάτι κακό θα συμβεί. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τα γεγονότα με το να ανησυχούμε.
6) Φροντίστε τον εαυτό σας
Η αυτοεξυπηρέτηση, σε περιόδους υψηλού στρες, είναι απαραίτητη. Όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση επιβίωσης, πολλοί από εμάς δε φροντίζουμε αρκετά καλά τον εαυτό μας. Τι μπορείτε να κάνετε;
- Αναπνοή: Ρυθμίστε το μυαλό σας σωστά κάθε πρωί. Αντί να ανατρέξετε στο τηλέφωνό σας ή να ελέγξετε τις ειδήσεις, δοκιμάστε να πάρετε μερικές βαθιές διαφραγματικές αναπνοές. Εκφράστε μια σκέψη ευγνωμοσύνης. Μπορείτε να αποφασίσετε ποιες θα θέλατε να είναι οι πρώτες σας σκέψεις κάθε πρωί.
- Διατροφή: Αποφύγετε τη ζάχαρη, το άμυλο και το αλάτι και επιλέξτε πιο συνειδητά και πιο υγιεινά τις τροφές σας. Πίνετε άφθονο νερό καθώς καθαρίζει τις τοξίνες από το σώμα σας.
- Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος είναι ζωτικής σημασίας.
- Κίνηση: Περπατάτε τακτικά και κάνετε όποια μορφή άσκησης σας ευχαριστεί.
7) Κάντε ενδοσκόπηση – βρείτε το σκοπό σας
Είναι πολύ πιθανό αρκετοί να αισθάνεστε ότι η ζωή και η δουλειά σας δεν έχουν σκοπό. Όταν έχουμε έναν προσανατολισμό πέρα από τον εαυτό μας, μας κάνει πιο ανθεκτικούς απέναντι στις προκλήσεις. Ο Victor Frankl, ο Αυστριακός νευρολόγος και ψυχίατρος που επέζησε από τέσσερα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έγραψε: “η ζωή δε γίνεται ποτέ αφόρητη από τις περιστάσεις, μόνο από την έλλειψη νοήματος και σκοπού”. Από την εμπειρία του στα στρατόπεδα, έγραψε: “όσοι ήταν προσανατολισμένοι σε ένα σκοπό που πρέπει να εκπληρωθεί, στο μέλλον ήταν πιο πιθανό να επιβιώσουν”.
Καθώς περνάει ο καιρός και η ανησυχία αυξομειώνεται, αφιερώστε λίγο χρόνο να ηρεμήσετε και θυμηθείτε ότι ο πιο σημαντικός σύμμαχός σας βρίσκεται μέσα σας: είναι το μυαλό σας.
