Πριν από λίγες ημέρες η Endeavor Greece διοργάνωσε στον ιδιαίτερο χώρο του Ergon House στο κέντρο της Αθήνας ένα breakfast session με συμμετέχοντες επενδυτές και επιχειρηματίες, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων, την κατανόηση του ελληνικού οικοσυστήματος και των μελλοντικών κινήσεων που πρέπει να γίνουν, ώστε η χώρα μας να γίνει ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις στο νέο περιβάλλον του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Με το συντονισμό του Managing Director της Endeavor Greece Παναγιώτη Καραμπίνη, η συζήτηση κινήθηκε σε συγκεκριμένους άξονες, από τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται, τη γραφειοκρατία, τις υψηλής ποιότητας δεξιότητες των Ελλήνων φοιτητών, αλλά και την εργασιακή κινητικότητα ανάμεσα σε διάφορες χώρες.
Οι Έλληνες επιχειρηματίες και επενδυτές συζήτησαν εκτενώς την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου “αφηγήματος” σχετικά με την εργασία στην Ελλάδα. Με τις start-up επιχειρήσεις να περνάνε πλέον στο επόμενο στάδιο και το brain drain να δείχνει ότι ολοκληρώνει τον κύκλο του, πρέπει να μπουν πιο γερές οι βάσεις, όχι μόνο για ένα brain gain Ελλήνων, αλλά και για την προσέλκυση αλλοδαπών εργαζόμενων με υψηλής ποιότητας προσόντα και δεξιότητες, οι οποίοι χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία μπορούν να μετακινηθούν.
Τα σημεία που ευνοούν ένα τέτοιο αφήγημα για την Ελλάδα είναι τα εξής:
- Πληθώρα ταλέντων
- Χαμηλότερο κόστος ζωής σε σχέση με συγκεκριμένες χώρες
- Παρόμοιοι, υψηλοί μισθοί στα ανώτερα στελέχη, σε σύγκριση με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες
- Kαιρικές συνθήκες που ευνοούν τον τρόπο ζωής
Οι προβληματισμοί των συμμετεχόντων στη συζήτηση ήταν συγκεκριμένοι και είχαν να κάνουν με μια σειρά από παράγοντες που εμποδίζουν την πορεία προς αυτή την κατεύθυνση:
- Έντονη γραφειοκρατία που καθυστερεί τη χρήση και προσέλκυση κεφαλαίων
- Υψηλή φορολογία και αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές
- Δυσκολία απόκτησης VISA για κατοίκους εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Οικογενειακοί δεσμοί
Στο ζήτημα αυτού του νέου αφηγήματος, τέθηκε πολλές φορές ως πρότυπο το παράδειγμα του Ισραήλ ως “start-up nation”, με αρκετές αναφορές στη στήριξη που δόθηκε στο εθνικό αυτό σχέδιο, ανεξαρτήτως κυβερνητικών σχηματισμών. Αυτό σήμαινε γρήγορη έγκριση και αποδοχή των εταιρειών με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής στην περίπτωση του δανεισμού, πρόβλεψη “κάλυψης” σε περίπτωση αποτυχίας, αλλά και δυναμικό έλεγχο της πορείας μιας επένδυσης. Ο Σωτήρης Μπαντάς, founder και CEO της Centaur Analytics, αναφέρθηκε και στη διαφορετική κουλτούρα της χώρας, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι στο Ισραήλ “παίρνεις μέρος και γιορτάζεις με την επιτυχία των άλλων”, κάτι που επηρεάζει βαθιά τον τρόπο συνεργασίας.
Στην προσπάθεια να μετατραπεί η Ελλάδα σε ένα επιτυχημένο hub απαιτείται στρατηγική και ευελιξία.
Σχετικά με την ένταξη στην αγορά εργασίας, την παραμονή των νέων επιστημόνων στην Ελλάδα και την προσέλκυση εργαζομένων από το εξωτερικό, ο Άλεξ Καραγεώργης, Managing Director του Project Agora της TDG, έφερε ως παράδειγμα την Πάτρα και τους φοιτητές που εκπαιδεύονται σε προγράμματα της εταιρείας. Έκανε λόγο για μεγάλη απορρόφησή τους από την αγορά εργασίας, καθώς ανοίγουν θέσεις, αλλά τόνισε ότι αυτοί οι νέοι πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν έχουν λόγο να αφήσουν τη χώρα τους για ένα καλύτερο αύριο. Στη συνέχεια της συζήτησης, έγινε λόγος ακόμα και για ένα ιδιότυπο “bottleneck” στις τεχνολογικές θέσεις εργασίας, με την προσφορά θέσεων να είναι μεγάλη για τους “tech managers”.
Παρόμοια τοποθετήθηκε και ο Απόστολος Ατσαλάκης, co-founder και CEO της PNOE, σχετικά με την καλή συνεργασία που είχε η εταιρεία του με ένα εργαστήριο του Μετσόβειου Πολυτεχνείου, αλλά και ο Χάρης Πυλαρινός, founder και CEO του Hack the Box, που αναφέρθηκε στη δυναμική του recruitment αυτή την περίοδο. Ο Χριστόφορος Καχρής, co-founder και CEO στην InAccel παρατήρησε ότι οι φοιτητές πρέπει να κατανοήσουν ότι οι start-ups έχουν “μεγαλώσει”, έχουν ωριμάσει και η αγορά έχει διαφοροποιηθεί ήδη μέσα στα τελευταία 2-3 χρόνια, ενώ οι ίδιοι μπορούν να εργαστούν στον τομέα τους εντός συνόρων.
Ενδιαφέρουσα ήταν και η οπτική του Μιχάλη Πετυχάκη, co-founder και CTO της Orfium, που με αρκετή προσπάθεια επεκτείνει πλέον την εταιρεία στην Ελλάδα σε τομείς με μεγάλο ενδιαφέρον, με την τεχνολογία να λειτουργεί ως αιχμή του δόρατος. Συγκεκριμένα, η παραμονή στην Ελλάδα και η διατήρηση ενός μικρού μέρους της εταιρείας στις ΗΠΑ σχετίζονται και με τα χαμηλότερα κόστη που πετυχαίνει αυτή η στρατηγική.
Από την πλευρά των επενδυτών, ο Νίκος Καλλιαγκόπουλος εκ μέρους της Prime Ventures που εδρεύει στην Ολλανδία και ο Ανδρέας Σταυρόπουλος εκ μέρους της Threshold Ventures που εδρεύει στο Πάλο Άλτο, αναζήτησαν πληροφορίες για το οικοσύστημα της Ελλάδας και τι λείπει ώστε να καλλιεργηθεί και να αποφέρει καρπούς. Αναγνώρισαν το πρόβλημα της γραφειοκρατίας και τον τρόπο που αυτή μειώνει το κέρδος των εταιρειών.
Πιο συγκεκριμένα, συζητήθηκε η δυναμική που έχουν τα προγράμματα τύπου ΕΣΠΑ και τις δυσκολίες στη χρηματοδότηση. Επιβεβαίωσαν το προφανές, ότι ο επενδυτής σαφώς και θα έρθει, ανεξάρτητα από την τοποθεσία, εφόσον κατανοήσει την “αξία” του προϊόντος, τη μοναδικότητά του, αλλά και τη συνάφειά του με τους τομείς στους οποίους επενδύει κάθε fund. Ακόμα, αναφέρθηκαν στην ανάγκη της “συνέπειας” και της “σταθερότητας”, σε συνδυασμό με σωστό marketing, ώστε η επένδυση να έχει νόημα.
Στην προσπάθεια να μετατραπεί η Ελλάδα σε ένα επιτυχημένο hub απαιτείται στρατηγική και ευελιξία. Οι παριστάμενοι συμφώνησαν ότι, από την πλευρά των εταιρειών, θα πρέπει να υπάρχει στοχοπροσήλωση και αποφυγή επέκτασης σε τομείς στους οποίους δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν. Χαρακτηριστικά, ειπώθηκε ότι “δεν μπορείς και δεν έχει νόημα να λες παντού και σε όλους ‘ναι, θα το κάνω'”. Επίσης, ήταν ξεκάθαρη η κοινή θέση ότι οι εταιρείες πρέπει να βρίσκουν το πρόβλημα, το “κενό” στην αγορά και μετά να προτείνουν τις λύσεις. Η λογική του “app first – tech second” δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Αναφορικά με το νέο αφήγημα που πρέπει να χτίσει η χώρα μας, η αίσθηση ότι “όλοι θέλουν να περνάνε χρόνο στην Ελλάδα και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευτούμε” ήταν διάχυτη, ενώ ο μιμητισμός των εργαζομένων, επιχειρηματιών και επενδυτών είναι μια τάση που οφείλουμε να αξιοποιήσουμε προς όφελός μας, δεδομένου ότι “οι άνθρωποι ακολουθούν άλλους ανθρώπους και δεν έρχονται απλά γιατί άλλαξε η νομοθεσία”.
