Όταν τα παιδιά μου ήταν σε μικρότερη ηλικία, είχαμε μετατρέψει το καθημερινό μας διάβασμα σε παιχνίδι φιλαναγνωσίας. Κάθε Παρασκευή «ψηφίζαμε» την καλύτερη ιστορία της εβδομάδας. Ήταν μια διαδικασία που μας προέτρεπε να αγαπήσουμε το διάβασμα όλο και περισσότερο.
Αυτό όμως που κυρίως κερδίσαμε από αυτή την ιστορία ήταν οι άπειρες ώρες συζήτησης, η αναγνώριση-αποδοχή των συναισθημάτων που γεννιούνταν από την κάθε ιστορία και η καλλιέργεια της κριτικής μας σκέψης.
Η διερεύνηση των χαρακτήρων που ξετυλίγονταν στις σελίδες των βιβλίων ήταν μάθημα ζωής που μας βοηθούσε να καθρεφτίσουμε σε αυτό τις δικές μας μικρές αλήθειες.
Από αυτή την αναγνωστική διαδρομή επέλεξα βιβλία που μας συγκίνησαν, τόσο εμένα όσο και –ιδιαίτερα– τα παιδιά μου. Μια λίστα με 13+1 αναγνώσματα, ώστε να αγαπήσουν και να χαρούν και άλλοι μαζί με εμάς τον… καλύτερο φίλο του ανθρώπου.
Για ηλικίες 3+
Η Αρκούδα που Αγαπούσε τα Δέντρα | Nicholas Oldland | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
«Ήταν κάποτε μια αρκούδα γεμάτη αγάπη και χαρά για τη ζωή. Γι’ αυτό, όποτε συναντούσε κάποιο άλλο ζωντανό πλάσμα, το αγκάλιαζε. Η αρκούδα περνούσε τις μέρες της τριγυρνώντας στο δάσος και αγκαλιάζοντας παλιούς και νέους φίλους. Ώσπου μια μέρα, ο δρόμος της την έφερε μπροστά σ’ έναν άνθρωπο που κρατούσε ένα τσεκούρι. Τότε, ξαφνικά, η αρκούδα έχασε κάθε διάθεση για αγκαλιές…»
Ο Nicholas Oldland, μέσα από αυτό το μικρό σύγχρονο παραμύθι με την αξιολάτρευτη πρωταγωνίστρια, δίνει ένα θαυμαστό μήνυμα αγάπης για τη φύση και τα πλάσματά της, για να να πιστέψουμε βαθιά μέσα μας ότι το περιβάλλον είναι το κοινό σπίτι όλων μας. Αλλά και ένα μήνυμα για το πώς η αγάπη, η κατανόηση και οι αμοιβαίες υποχωρήσεις στεριώνουν τις πιο όμορφες φιλίες.
Η ιστορία αναφέρεται σε όλες τις ηλικίες, αλλά η λιτή του γραφή στοχεύει στο να γίνει εύληπτη και από τους λιλιπούτειους αναγνώστες.
Τρεις Φίλοι στο Ποτάμι | Nicholas Oldland | Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
«Ήταν κάποτε μια αρκούδα, ένας τάρανδος και ένας κάστορας, που ήταν φίλοι κολλητοί, αν και συχνά διαφωνούσαν μεταξύ τους. Μια ηλιόλουστη μέρα αποφάσισαν να πάνε βόλτα στο ποτάμι με κανό»…
Στην πορεία όμως θα ανακαλύψουν πως η συνεννόηση δεν είναι πάντα εύκολη, πως η φύση κρύβει κινδύνους και πως οι αναποδιές δεν είναι δύσκολο να συμβούν.
Ο συγγραφέας μας μιλά για τις υποχωρήσεις που χρειάζεται να κάνουμε στη ζωή μας και τη σπουδαιότητα της φιλίας. Το πόσο σημαντικό είναι να μένουμε ενωμένοι απέναντι στα εμπόδια που εμφανίζονται ξαφνικά στη ζωή και πόσο πολύτιμη είναι η συνεργασία με τους αγαπημένους μας.
Ο Φάλτσος Νάνος | Ράνια Μπουμπουρή | Εκδόσεις Μεταίχμιο
Στον κόσμο των τραγουδιστών ζούνε γίγαντες βαρύτονοι και καλικάντζαροι τενόροι, νεράιδες υψίφωνες και μάγισσες της μοντέρνας μουσικής. Κι όλοι τους τραγουδάνε με κέφι και με μπρίο.
Ένας μόνο, ένας νάνος φάλτσος, δεν τολμάει να ανοίξει το στόμα του, γιατί ντρέπεται πολύ. Ώσπου, ψάχνοντας, ψάχνοντας, βρίσκει επιτέλους κάποιους που εκτιμούν το τραγούδι του… και τη φωνή του.
Η σειρά «Μικρές Καληνύχτες» περιλαμβάνει ιστορίες για παιδιά μικρά με μεγάλη φαντασία και για νέους γονείς με πολλή όρεξη. Διαβάζονται μέσα σε δέκα λεπτά, αλλά αφήνουν πίσω τους συλλογισμούς με πολύ μεγαλύτερες διαδρομές. Γιατί δρόμο παίρνουν και δρόμο αφήνουν, φτάνουν στις άκρες του κόσμου και ύστερα γυρίζουν πάλι πίσω. Τέλος, ζούνε και κοιμούνται αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.
Η συγγραφέας μιλά για τη διαφορετικότητα αλλά και την αποδοχής. Πόσο εύκολο είναι να αποδεχτούμε κάτι εντελώς διαφορετικό από εμάς; Πώς συμπεριφερόμαστε όταν κάτι δεν μας αρέσει; Πώς καταλήγουν να περιθωριοποιούνται τα άτομα που νιώθουν μη αποδεκτά; Τι γίνεται στο τέλος;
Η Αριάδνη | Leo Lionni | Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος
«Για τα ποντικάκια, τουλάχιστον, ο τοίχος ήταν πάντα εκεί. Εκεί θα ήταν για πάντα και για κανέναν δεν φαινόταν ούτε λιγάκι περίεργο σχετικά με το ποιος ή τι θα μπορούσε να ζει στην άλλη πλευρά. Εκτός από την Αριάδνη».
Με τολμηρά, πολύχρωμα κολάζ, το σοφό παραμύθι του Leo Lionni για μια περίεργη ποντικούλα που ακολουθεί τα όνειρά της και ανακαλύπτει έναν καινούργιο κόσμο θα αιχμαλωτίσει το μυαλό και την καρδιά των μικρών αναγνωστών.
Ο συγγραφέας επικεντρώνεται στην πίστη και τη δύναμη της τόλμης που έχουμε μέσα μας, αναδεικνύοντας το πείσμα της ηρωίδας να ανακαλύψει το άγνωστο και να γνωρίσει νέους ορίζοντες, αψηφώντας κάθε φόβο.
Η Καλλιστώ και το Βιβλίο του Ουρανού | Αντώνης Παπαθεοδούλου | Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Οι θεοί έχουν τη δύναμη της μεταμόρφωσης. Παίρνουν διάφορες μορφές και μπλέκονται στις ιστορίες των θνητών. Κι οι περιπέτειές τους μεταμορφώνονται σε μύθους. Και οι μύθοι ταξιδεύουν μέσα από αφηγήσεις και βιβλία και μεταμορφώνονται σε αλήθειες. Όπως ο μύθος της όμορφης Καλλιστώς, που η μεταμόρφωσή της σε αρκούδα έβαλε εκείνη και τον γιο της σε περιπέτειες, που γράφτηκαν για πάντα στο βιβλίο του ουρανού».
Με τη σειρά «Μυθολογικά Παραμύθια» επιχειρείται μια καινούργια «ανάγνωση» των αρχαίων ελληνικών μύθων. Που δεν είναι παλιές χιλιοειπωμένες ιστορίες, αλλά συναρπαστικές αφηγήσεις μέσα από τις οποίες ξετυλίγονται όλες οι διαχρονικές ανθρώπινες περιπέτειες, οι φόβοι και οι χαρές που έχουν σημαδέψει κι ακόμη σημαδεύουν την ψυχή του ανθρώπου.
Ένας πατέρας, χρησιμοποιώντας τη φαντασία του, μετατρέπει έναν ουρανό με αστέρια σε ανοιχτό βιβλίο γεμάτο ιστορίες, έτοιμες να ειπωθούν στον αγαπημένο του γιο.
Το Βρωμοχώρι | Σοφία Ζαραμπούκα | Εκδόσεις Κέδρος
«Ήταν μια φορά ένα χωριό τόσο βρώμικο που οι γείτονες του ’χαν βγάλει το όνομα. Το λέγαν Βρωμοχώρι. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι σκουπίδια. Πουθενά δεν έβλεπες μια γλάστρα με λουλούδια, ούτε ένα πράσινο δέντρο. Ο καπνός από τις καμινάδες των σπιτιών και των εργοστασίων γέμιζε τον αέρα.
Τα σπίτια είχαν μαυρίσει μέσα κι έξω. […] Κάποτε κι αυτό το χωριό θα ήταν σαν τα γειτονικά, άσπρο άσπρο και καθαρό πάνω στην πράσινη πλαγιά, μα κάτι συνέβη και πήρε την κάτω βόλτα. Γιατί αυτά τα χάλια; Ποιος μπορεί να πει…»
Η Σοφία Ζαραμπούκα αφυπνίζει την συνείδηση των μεγάλων με τη δύναμη των μικρών! Ποιοι αναλαμβάνουν την ευθύνη για να γίνει καλύτερο το χωριό; Ποιοι δίνουν την ώθηση; Όλοι είμαστε υπεύθυνοι για το περιβάλλον στο οποίο ζούμε!
Σε αυτήν την ιστορία πρωταγωνιστές είναι τα παιδιά. Και μεταδίδουν ένα ισχυρό μήνυμα, που είναι πάντα επίκαιρο. Αυτά επαναστατούν απέναντι στην αμέλεια των μεγάλων. Το χωριό τώρα τους χρωστούσε την ομορφιά του.
Το Κομμάτι που Λείπει Συναντά το Mεγάλο Ο | Shell Silverstein | Εκδόσεις Δωρικός
«Το κομμάτι που λείπει/ καθόταν μοναχό του / περιμένοντας κάποιον να έρθει / και να το πάει κάπου…»
Ο συγγραφέας εστιάζει στην αέναη ανάγκη του ανθρώπου για αναζήτηση αλλά και ολοκλήρωση μέσα από την αγάπη. Γραμμένο και εικονογραφημένο με ευαισθησία (μια ευαισθησία που γνωρίσαμε ήδη με την έκδοση της παγκόσμιας επιτυχίας του «Το Δέντρο που Έδινε»), έχει συγκινήσει αναγνώστες κάθε ηλικίας.
Ιστορίες που μας συγκίνησαν και μας προέτρεψαν να σκεφτούμε με ενσυναίσθηση για αυτό που πραγματικά ψάχνουμε. Θα το ανακαλύψουμε τελικά; Ποιο είναι πραγματικά το κομμάτι που λείπει; Τα υπόλοιπα στην αγαπημένη μας ιστορία…
Για ηλικίες 9+
20.000 Λεύγες Κάτω από τη Θάλασσα | Jules Verne | Εκδόσεις Παπαδόπουλος
«Στα 1868, ένα πελώριο θαλασσινό τέρας σκορπίζει τον τρόμο στους ναυτικούς. Η φρεγάτα Αβραάμ Λίνκολν αναλαμβάνει να το κυνηγήσει και να καθαρίσει τις θάλασσες. Στην αποστολή αυτοί παίρνουν μέρος ο Γάλλος Πιερ Αρονάξ, καθηγητής του μουσείου φυσικής ιστορίας του Παρισιού, ο πιστός του υπηρέτης Κονσέιγ κι ένας Καναδός φαλαινοθήρας και περίφημος καμακιστής, ο Νεντ Λαντ.
Ύστερα από άκαρπες έρευνες πολλών μηνών, εντοπίζουν το τέρας, το οποίο επιτίθεται στη φρεγάτα. Ο καθηγητής Αρονάξ, ο Κονσέιγ και ο Νεντ Λαντ πέφτουν στη θάλασσα. Ανακαλύπτουν έτσι πως το τέρας είναι στην πραγματικότητα ένα ηλεκτροκίνητο υποβρύχιο, ο Ναυτίλος, το οποίο κυβερνά ένας παράξενος άνθρωπος, ο πλοίαρχος Νέμο….»
Ο Jules Verne, που θεωρείται από πολλούς ο πατέρας των μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας, μεγάλωσε σε πολύ αυστηρό περιβάλλον. Ο πατέρας του τον προόριζε για δικηγόρο, ενώ ο ίδιος λάτρευε τη θάλασσα και τα περιπετειώδη ταξίδια. Όταν πήρε το δίπλωμα της Νομικής, ήταν ήδη πολύ γνωστός χάρη στα μυθιστορήματά του. Συνολικά, έγραψε 65 μυθιστορήματα και 18 νουβέλες.
Η σειρά «Τόξο» περιλαμβάνει μεγάλα έργα της κλασικής λογοτεχνίας διασκευασμένα για παιδιά από 9 ετών και την έχουμε λατρέψει για την ποικιλομορφία των ιστοριών αλλά και των συγγραφέων.
Οι Πέντε Φίλοι | Enid Blyton | Εκδόσεις Gutenberg
«Οι Πέντε Φίλοι Φεύγουν Μαζί» είναι η τρίτη περιπέτεια από τις 21 που έχουν εκδοθεί στη σειρά. «Έτσι, βρίσκονται και πάλι μαζί στο Κιρίν Κότιτζ. Επειδή η μητέρα της Τζορτζ είναι άρρωστη, τα παιδιά βρίσκονται κάτω από τη φροντίδα της κυρίας Στικ, που έχει έναν αντιπαθητικό γιο κι ο άντρας της είναι ναυτικός.
Για να ξεφύγουν από τους Στικς, τα παιδιά κρύβονται στο νησί Κιρίν. Δεν ξεφεύγουν όμως έτσι εύκολα. Εμφανίζονται και οι Στικς στο νησί. Τα σήματα από τη βάρκα και οι άλλες περίεργες κινήσεις τους κάνουν τα παιδιά να υποπτευθούν λαθρεμπόριο. Μια παιδική κραυγή αλλάζει τα πάντα…»
Η εφηβεία διψάει για περιπέτειες και η σειρά των «Πέντε Φίλων» ικανοποιεί κάθε παιδί που θα ήθελε να αποδράσει μαζί της. Η ιστορία κρατά την περιέργεια σε εγρήγορση και μας προκαλεί να ανακαλύψουμε λύσεις στις προκλήσεις που εμφανίζονται στο διάβα της περιπετειώδους παρέας. Ό,τι πιο αναζωογονητικό για το εφηβικό μυαλό, προβάλλοντας την έννοια της παρέας, που έχει ιδιαίτερη αξία σε αυτή την ηλικία.
Από 10+
Οδηγός Εφηβείας Για Αγόρια/Κορίτσια | Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Τρίχες ξεφυτρώνουν παντού, το δέρμα σου πολιορκείται από την ακμή και ξαφνικά τα κορίτσια δε σου φαίνονται πια τόσο εκνευριστικά… Τι συμβαίνει;
Λοιπόν, αγόρια: Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Το να μεγαλώνεις μοιάζει σαν ν’ ανεβαίνεις στο τρενάκι τρόμου, αλλά, αν γνωρίζεις τι σε περιμένει, μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολο. Σε αυτό τον οδηγό θα βρεις όλα όσα χρειάζεται να ξέρεις, από το ξύρισμα μέχρι την κοινωνική σου ζωή. Χαλάρωσε λοιπόν και απόλαυσε την εφηβεία σου!»
Ένας οδηγός για αγόρια και ένας αντίστοιχα για τα κορίτσια (με διαφορετικές πληροφορίες για ξεχωριστές ανάγκες), που τα βοηθά με όμορφο τρόπο να συνειδητοποιήσουν τι σημαίνει εφηβεία και να ανακαλύψουν γιατί νιώθουν κάποιες φορές άβολα με τον εαυτό τους ή γιατί κάποιες άλλες φορές το θυμόμετρό τους ανεβοκατεβαίνει σαν τρελό!
Ένα Παιδί από το Πουθενά | Άλκη Ζέη | Εκδόσεις Μεταίχμιο
«Με λένε Ίκαρο Λαμπρίδη και μένω στο Παγκράτι, στην οδό Δικαιάρχου, με την οικογένειά μου. Η οικογένειά μου είναι η θεία μου, η Ελένη-Ιοκάστη Καποδίστρια, το Αγόρι κι εγώ. Την ιστορία της οικογένειάς μου τη μαθαίνω κάθε Πέμπτη, όταν έρχονται οι φίλες της Ελένης-Ιοκάστης να παίξουν μπιρίμπα.
Κάθονται στο καθιστικό γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι και παίζουν μιλώντας ασταμάτητα. Ακούω τη θεία μου να λέει στις φίλες της: “Από πού βρέθηκαν αυτά τα ξανθά μαλλιά; Κανένας στο σόι μας δεν είχε. Θαρρείς και αυτό το παιδί ήρθε από το πουθενά”. Ώρες ώρες το πιστεύω κι εγώ πως ήρθα από το πουθενά».
Η Άλκη Ζέη γράφει με τη φωνή ενός παιδιού και αφηγείται την περιπέτεια του να μεγαλώνεις. Μιλάει επίσης για το μπορεί να σημαίνει η οικογένεια για κάθε άνθρωπο ή για κάθε παιδί και ποιο τελικά «καταφύγιο» θαλπωρής επιλέγει καθένας από εμάς.
«Η Αλφαβήτα της Εφηβείας» | Μάγια Δεληβοριά | Εκδόσεις Κέδρος
Μια ιστορία με πρωταγωνιστές εφήβους του σήμερα που, προετοιμάζοντας μια θεατρική παράσταση, βρίσκουν τον τρόπο να εκφράσουν όλες τις ανησυχίες τους. Από το άλφα μέχρι το ωμέγα, ένα πανόραμα όσων τους απασχολούν, 24 λέξεις-κεφάλαια, γραμμένα με ζωντάνια, χιούμορ και αισιοδοξία.
Άγχος, βαρεμάρα, γονείς, δίαιτα, έρωτας, ζήλεια, ήρωας, θάνατος, ίντερνετ, καθηγητές, λύπη, μοναξιά, ναρκωτικά, ξύρισμα, όνειρα, πενθήμερη, ρούχα και ρατσισμός, σεξ, τηλέφωνο, ύψος, φιλία, χορός, ψέματα, ωριμότητα.
Η συγγραφέας προκαλεί τους μεγαλύτερους να θυμηθούν το ξεχασμένο τραγούδι της δικής τους νιότης και τους νεότερους, με αφορμή το βιβλίο, να βάλουν σε μια τάξη την ψυχή τους. Το βιβλίο σηκώνει τη σημαία της ανακωχής ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά. Έστω για λίγο. Όσο τουλάχιστον κρατάει μια παράσταση.
Το μυθιστόρημα, βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο της Μάγιας Δεληβοριά, τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου 2008, ενώ βραβεύτηκε το 2013 στην κατηγορία εφηβικού-νεανικού μυθιστορήματος.
Από 15+
Ο Πυροβάτης των Αστεριών | Θοδωρής Κούκιας | Εκδόσεις Κέδρος
«Πώς είναι να προσπαθείς να καταλάβεις ποια είναι η θέση σου στον κόσμο όταν ο ίδιος ο κόσμος δείχνει να τα ’χει χαμένα;»
Ο Τίτος είναι ένας εσωστρεφής έφηβος που πάσχει από την πιο περίεργη ασθένεια που υπάρχει. Μια πάθηση που κάνει τα οστά του πορσελάνινα. Η κατάστασή του δεν του επιτρέπει να πηγαίνει σχολείο. Μετατρέπεται σιγά σιγά σε ένα άβαταρ που αισθάνεται άνετα μόνο στην ψηφιακή κοινωνία.
Μια μέρα ο αδερφός του τον παίρνει μαζί του στη δουλειά, κρυφά από τους γονείς τους. Ένα λάθος του Τίτου θα αποτελέσει την αφορμή να ξεκινήσει μια περιπλάνηση στην πόλη, μια πόλη που προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες της εν μέσω οικονομικής κρίσης, βίας και ρατσιστικών παραληρημάτων.
Τότε θα ζήσει την πιο περίεργη και ανατρεπτική νύχτα της ζωής του. Θα συναντήσει τη Ρούσα, το ομορφότερο και το πιο φωτογραφημένο –μα και το πιο παράξενο– κορίτσι του σχολείου, που δεν τρώει μοβ φαγητά. Κάπου εκεί ίσως συναντήσει και τον εαυτό του.
Μια περιπέτεια ενηλικίωσης και μια ιστορία για έναν νέο που αναζητά απαντήσεις στην Ελλάδα του σήμερα χωρίς megabytes στο κινητό του.
Γνωρίσαμε τον συγγραφέα από το αγαπημένο μυθιστόρημα «Το Μουσείο των Αποξηραμένων Συναισθημάτων», που συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο White Ravens 2017, στη Διεθνή Νεανική Βιβλιοθήκη του Μονάχου, με τα 200 καλύτερα βιβλία από 56 χώρες.
Για τους Γονείς
Η Αγωγή του Παιδιού | Rudolf Steiner | Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος
Ο Steiner ονόμασε τη μέθοδό του επιστήμη του πνεύματος. Έχτισε στο Donarch της Ελβετίας ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο για την επιστήμη του πνεύματος στα 1913, που κάηκε για να ξαναχτιστεί στα 1925-28, εκεί όπου είναι μέχρι και σήμερα το Παγκόσμιο Κέντρο της Ανθρωποσοφίας του Steiner.
Από την εμπειρία του ως δασκάλου κατέληξε στο συμπέρασμα πως δεν πρέπει να υπάρχουν στατιστικές και νόμοι καθολικής ισχύος στην παιδαγωγική διδασκαλία, αλλά παρατηρήσεις φυσικές και πνευματικές για κάθε παιδί χωριστά. Να ξέρουμε με τι υλικό και με ποια μέσα μπορούμε και πρέπει να διαπαιδαγωγήσουμε τον άνθρωπο ώστε να γίνει υπεύθυνο και ελεύθερο άτομο – για να πραγματοποιήσει την εντελέχειά του, όπως θα έλεγε και ο Αριστοτέλης.
Για τον Steiner, κάθε παιδί είναι από μόνο του ένα πλάνο διδασκαλίας, πάνω στο οποίο ο δάσκαλος θα βαδίσει για να το κάνει ηθικά και πνευματικά σωστό άνθρωπο.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Μικρά Βιβλιοπωλεία | Ας Γνωρίσουμε τον «Μεσιέ Σαρλό»
Δέκα Ερωτήσεις Αναζητούν Συγγραφέα | Θεόδωρος Γρηγοριάδης
Στέλλα, Κρατάω Βιβλίο! | Βιβλιοπροτάσεις για τα Πλάσματα της Θάλασσας
