Αν είστε εθισμένοι στο κινητό σας, σηκώστε το χέρι ψηλά. Δε σας βλέπει κανείς, αλλά εσείς το ξέρετε. Και δεν είστε οι μόνοι. Είμαι κι εγώ μαζί σας, όπως και το 76% των χρηστών παγκοσμίως που περνάνε πάνω από 3 ώρες την ημέρα στο κινητό τους. Στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνα της IPSOS που δημοσίευσε το CNN, το 37% των Ελλήνων παίρνει το κινητό του στο μπάνιο, ενώ το 25% το έχει μαζί του ακόμα κι όταν κάνει μπάνιο! Αν δεν είναι το κινητό, είναι το ρολόι, η έξυπνη τηλεόραση ή ο υπολογιστής που κλέβουν κάθε δευτερόλεπτο του ελεύθερου χρόνου σας.
Όσο νιώθουμε ότι δεν παίρνουμε αυτή την ικανοποίηση από τους γύρω μας, στρεφόμαστε στις οθόνες μας. Την ανάγκη μου για θετικά σχόλια την παρατηρώ να ξεπροβάλει σε διάφορες ανύποπτες στιγμές.
Στην πραγματικότητα δεν είμαστε εθισμένοι στις έξυπνες συσκευές, αλλά στην επιθυμία μας να συλλέγουμε στοιχεία και πληροφορίες σχετικά με την απόδοσή μας και στην ικανοποίηση που νιώθουμε με κάθε like. Όσο νιώθουμε ότι δεν παίρνουμε αυτή την ικανοποίηση από τους γύρω μας, στρεφόμαστε στις οθόνες μας. Την ανάγκη μου για θετικά σχόλια την παρατηρώ να ξεπροβάλει σε ανύποπτες στιγμές. Όταν ρωτάω τον προϊστάμενό μου για εποικοδομητική κριτική σχετικά με την απόδοσή μου, όταν κοιτάζω το κινητό μου ενστικτωδώς στη ουρά, το μετρό ή το λεωφορείο, όταν στέλνω μια φωτογραφία στο “προσωπικό Instagram” της παρέας – το WhatsApp group που έχω με τις κολλητές μου. Συνειδητά ή όχι, όλες αυτές οι στιγμές είναι μια αναζήτηση της αδρεναλίνης που προκαλεί η οποιασδήποτε μορφής επιβεβαίωση.
Την αδυναμία αυτή έχουν εντοπίσει τα μεγάλα κοινωνικά δίκτυα, συνεργαζόμενα με επιστήμονες εξειδικευμένους σε συμπεριφοριστική ψυχολογία και έχουν διαμορφώσει τις πλατφόρμες τους με σκοπό να μας κρατήσουν εκεί λίγο περισσότερο και να πουλήσουν περισσότερες διαφημίσεις. Το Snapchat έχει εισάγει τα Snapstreaks – ένα δείκτη που μετράει τις συνεχόμενες μέρες που έχει ανταλλάξει κανείς Snaps (εξαφανιζόμενενα μηνύματα) με κάποια από τις επαφές του. Χωρίς κάποιο έπαθλο, δημιουργεί ένα κίνητρο στου χρήστες του να ανταλλάσσουν snaps καθημερινά για να μη χάσουν το status που τους δένει με τους φίλους τους, σε βαθμό εθιστικό εξαιτίας του ανταγωνισμού. Αντίστοιχα, το Pinterest και το Instagram χρησιμοποιούν το bottomless feed για να δελεάζουν τους χρήστες να πάνε παρακάτω, ενώ το Netflix εκμεταλλεύεται την ανθρώπινη αδυναμία με την αυτόματη αναπαραγωγή επόμενων επεισοδίων (autoplay). Έτσι, αντί για ένα επεισόδιο, καταλήγεις να δεις 3, όπως και 5 “προσεχώς” από άλλες σειρές που το Netflix πιστεύει ότι θα σου αρέσουν. Και μπορεί πράγματι να σου αρέσουν, αλλά έχει πάει 1:15 το βράδυ και είναι ακόμα Δευτέρα…
Εκτός από τον χρόνο που χάνουμε όταν αποχαυνωνόμαστε μπροστά σε μια οθόνη, έχουν παρατηρηθεί κι άλλες επιπτώσεις σε εμάς και τους γύρω μας, όπως η αύξηση τροχαίων ατυχημάτων λόγω της χρήσης κινητού, αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου και έντονη συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης χρήσης κοινωνικών δικτύων και της κατάθλιψης. Παράλληλα, η αυξημένη χρήση κινητού μπορεί να επηρεάσει και τη συμπεριφορά των παιδιών μας, όπως παρουσιάζει πρόσφατη έρευνα του University of Michigan και του Illinois State University.
Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον χρόνο που περνάτε στο κινητό σας; Ορίστε 9 συμβουλές για να “αποσυνδεθείτε”…
Μπορείτε φυσικά να πετάξετε το κινητό σας ή ν το αντικαταστήστε το μ’ ένα “χαζό” κινητό της παλιάς γενιάς, για να ξεμπερδέψετε και να έχετε πάντα μπαταρία. Αν δεν σας δελεάζει η πρόταση αυτή (εγώ μαζί σας), πειραματιστείτε με τις παρακάτω συμβουλές και βρείτε τη μέθοδο που λειτουργεί για εσάς. Το πιο σημαντικό για μένα είναι η στιγμή που συνειδητοποιεί κανείς όλα όσα χάνει, περνώντας το χρόνο του μπροστά στην οθόνη. Ποιο είναι το δικό σας κόστος ευκαιρίας;
Το πρώτο βήμα προς τη λύση του προβλήματος είναι η συνειδητοποίηση αυτού. Παρατηρείστε τη συμπεριφορά σας και εντοπίστε τα εναύσματα που σας οδηγούν σε αυτήν. Πιάνετε το κινητό σας όταν νιώθετε αμηχανία, μοναξιά, στρες ή βαρεμάρα; Αφού καταλήξετε, σκεφτείτε πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα στη ρίζα του. Επιδιώξτε συχνότερη επαφή με φίλους και οικογένεια, δοκιμάστε όποιο είδος άσκησης σας αρέσει, διαβάστε ένα βιβλίο ή απλά χαμογελάστε και πιάστε κουβέντα με τον διπλανό σας.
Για μια μέρα, μια εβδομάδα, ένα μήνα – ανάλογα φυσικά με τις υποχρεώσεις σας. Δοκιμάστε το στις διακοπές ή το Σαββατοκύριακο, και ίσως νιώσετε πιο ανάλαφροι, ελεύθεροι και ξεκούραστοι. Εγώ το δοκίμασα για τρεις μέρες, κατά τη διάρκεια διακοπών, και μετά από λίγο δεν το σκεφτόμουν καν.
Ορίστε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας που θα χρησιμοποιείτε το κινητό σας, π.χ. 15 λεπτά το πρωί / μεσημέρι / βράδυ και τον υπόλοιπο χρόνο αφήστε το στην τσάντα σας.
Αφήστε το κινητό έξω από ορισμένα δωμάτια, όπως το υπνοδωμάτιο ή την κουζίνα, δημιουργώντας έτσι ζώνες ηρεμίας. Προσπαθώ να το εφαρμόσω στο υπνοδωμάτιο μετά τις 22:00 αλλά έχω φάει πολλά “πρόστιμα”.
Επιλέξτε μια μέρα της εβδομάδας (πιο εύκολα το Σαββατοκύριακο) και αφήστε το κινητό κλειστό. Το συνηθίζει μια καλή μου φίλη που λόγω δουλειάς περνάει πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη και κάθε Κυριακή κάνει διάλειμμα (ή απλά με αποφεύγει).
Δοκιμάστε μια από τις άφθονες εφαρμογές που έχουν σκοπό ακριβώς αυτό, να σας βοηθήσουν να περιορίσετε το χρόνο που περνάτε στο κινητό σας. Το δημοφιλές Moment, με 5 εκατομμύρια χρήστες, το Forest ή το Freedom, όπως και πολλές άλλες εναλλακτικές έχουν στόχο να σας “γιατρέψουν”. Οξύμωρο μεν, όμως ο σκοπός αγιάζει τα μέσα!
Εφαρμόζοντας την πρακτική της συνειδητότητας στην καθημερινή σας ζωή, αναγνωρίστε τις μηχανικές κινήσεις και αποφύγετε να περνάτε άστοχα το χρόνο σας, παίζοντας κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι ή κάνοντας αδιάκοπο scrolling.
Αφήστε το κινητό σας μακριά από το οπτικό σας πεδίο, για να μη σας αποσπά την προσοχή ή, ακόμα καλύτερα, σε ένα σημείο που δεν φτάνετε από την καρέκλα σας. Έτσι, θα χρειαστεί να σηκωθείτε την επόμενη φορά που θα το αναζητήσετε, και κάθε φορά θα συνειδητοποιείτε πιο έντονα τη στιγμή που νιώσατε την ανάγκη να το πιάσετε στα χέρια σας. Αν δεν είναι σημαντικός ο λόγος, πιθανότατα να μη θελήσετε να σηκωθείτε.
9) Homework
