Παρακολούθησα πριν από λίγες μέρες τη συναυλία των Tindersticks, οι οποίοι επισκέφθηκαν και πάλι τη χώρα μας με αφορμή την κυκλοφορία του νέου τους άλμπουμ με τίτλο «Soft Tissue».
To άλμπουμ αυτό έχει ένα πολύ «ευαίσθητο» εξώφυλλο που, με κάπως λυρικό τρόπο, αποτυπώνει τη σχέση ασφάλειας που νιώθει ένα παιδί στην αγκαλιά της μητέρας του. Και τότε συνειδητοποίησα ότι η ψηφιοποίηση της μουσικής, την οποία πλέον οι περισσότεροι από εμάς ακούμε μέσα από πλατφόρμες, μας στέρησε τη σύνδεση με το φυσικό μέσο.
Πιο σημαντική επίπτωση της ψηφιοποίησης αποτελεί η αλλαγή στη σχέση του ακροατή με τη μουσική.
Αναλογική vs Ψηφιακή Μουσική
Η αναλογική εποχή έφερνε μαζί της και τη φυσική υπόσταση της μουσικής. Οι δίσκοι βινυλίου, τα CD, ακόμη και οι κασέτες –για όποιους τις πρόλαβαν– είχαν το δικό τους εξώφυλλο, τις σημειώσεις των καλλιτεχνών και τα ένθετα που συχνά περιείχαν φωτογραφίες, στίχους ή πληροφορίες για τη δημιουργία του άλμπουμ.
Αυτά τα στοιχεία έδιναν μια απτή υπόσταση στη μουσική, προσφέροντας στον ακροατή μια πολυδιάστατη εμπειρία. Σήμερα, με την κυριαρχία των ψηφιακών αρχείων και του streaming, τα στοιχεία αυτά έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί, ενώ το άλμπουμ ως ενιαία μορφή τέχνης υποβαθμίστηκε σε μεμονωμένα τραγούδια και playlists.
Αναμφίβολα, η ψηφιοποίηση επέφερε σημαντικές αλλαγές στη μουσική βιομηχανία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο οι ακροατές αντιλαμβάνονται και απολαμβάνουν τη μουσική.
Ενώ οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν πλεονεκτήματα, όπως η ευκολότερη πρόσβαση και η ευελιξία στην ακρόαση, η μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή μορφή έχει συνοδευτεί από απώλειες που επηρεάζουν τόσο την εμπειρία του ακροατή όσο και τη βιομηχανία της μουσικής.
Η ψηφιοποίηση έχει αλλάξει ριζικά και τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες δημιουργούν τη μουσική τους.
Ποιότητα Ήχου
Ένας από τους πιο συχνούς προβληματισμούς γύρω από την ψηφιοποίηση της μουσικής αφορά την ποιότητα του ήχου.
Η αναλογική μουσική, όπως αυτή που παράγεται από δίσκους βινυλίου, θεωρείται ότι προσφέρει πιο πλούσιο και «ζεστό» ήχο, με μεγαλύτερο εύρος δυναμικής και υψηλότερη ανάλυση στις λεπτομέρειες.
Τα ψηφιακά αρχεία μουσικής, ειδικά στις πιο δημοφιλείς μορφές συμπίεσης (όπως τα MP3), υστερούν ξεκάθαρα σε αυτό το πεδίο, καθώς η συμπίεση μειώνει τον όγκο των δεδομένων και αφήνει εκτός κάποιες ηχητικές πληροφορίες. Αυτό δημιουργεί έναν «συρρικνωμένο» ήχο, με απώλειες στις λεπτομέρειες και στη δυναμική, πράγμα που σημαίνει ότι ο ακροατής χάνει μέρος της αρχικής ποιότητας της ηχογράφησης.
Σχέση Ακροατή και Μουσικής
Πιο σημαντική όμως επίπτωση της ψηφιοποίησης αποτελεί η αλλαγή στη σχέση του ακροατή με τη μουσική.
Η αναλογική μουσική απαιτούσε μια διαφορετική εμπειρία ακρόασης. Οι δίσκοι βινυλίου ή ακόμα και οι κασέτες δημιουργούσαν μια τελετουργική αίσθηση, καθώς ο ακροατής έπρεπε να επιλέξει, να τοποθετήσει, να γυρίσει πλευρά στο μέσο και να συμμετάσχει πιο ενεργά στην ακρόαση.
H ψηφιακή μουσική, αντιθέτως, προωθεί την ευκολία και την ταχύτητα, με τη δυνατότητα να παίζει κάποιος χιλιάδες τραγούδια από μια συσκευή ή από μια υπηρεσία streaming χωρίς ιδιαίτερη αλληλεπίδραση. Αυτή η ευκολία ωστόσο έχει μειώσει δραστικά την αφοσίωση του ακροατή στη μουσική που ακούει, κάνοντάς τη μια δραστηριότητα «υπόβαθρου» για πολλές άλλες καθημερινές ασχολίες, παρά μια κεντρική εμπειρία.
Χάθηκε μέρος της ποιότητας του ήχου, της σύνδεσης του ακροατή με το φυσικό μέσο και της ολοκληρωμένης ακουστικής εμπειρίας.
Επιπτώσεις στη Μουσική Βιομηχανία
Και βέβαια, η ψηφιοποίηση της μουσικής έχει επιφέρει τεκτονικές αλλαγές στη μουσική βιομηχανία. Η εύκολη και δωρεάν πρόσβαση μέσω διαδικτυακών πλατφορμών έχει μειώσει τα έσοδα από τις φυσικές πωλήσεις, πλήττοντας τους καλλιτέχνες και τις δισκογραφικές εταιρείες. Ενώ οι υπηρεσίες streaming προσφέρουν μια νέα πηγή εσόδων, η αμοιβή ανά ακρόαση είναι πολύ χαμηλή, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι καλλιτέχνες να δυσκολεύονται να επιβιώσουν μόνο από τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Παράλληλα, οι αλγόριθμοι προώθησης τραγουδιών στις πλατφόρμες αυτές καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό ποια μουσική θα φτάσει στα αυτιά του ακροατή, αποδυναμώνοντας τη δυνατότητα για καλλιτεχνική ποικιλομορφία και αφήνοντας πολλές φορές στην αφάνεια ανεξάρτητους καλλιτέχνες.
Η μουσική βιομηχανία καλείται πλέον να επανεφεύρει τα μοντέλα αμοιβής των καλλιτεχνών.
Ψηφιακή… Έμπνευση
Τέλος, η ψηφιοποίηση έχει αλλάξει ριζικά και τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες δημιουργούν τη μουσική τους. Πλέον, η μουσική μπορεί να παραχθεί εξ ολοκλήρου σε υπολογιστές και φορητές συσκευές, χωρίς την ανάγκη για ακριβά στούντιο ηχογράφησης.
Αυτό, ενώ έχει ανοίξει τις πόρτες σε πολλούς νέους δημιουργούς, έχει προκαλέσει και μια τυποποίηση, με πολλές σύγχρονες παραγωγές να ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές για να ταιριάζουν στους αλγόριθμους των πλατφορμών streaming. Αυτή η έμφαση σε εύπεπτα και εύκολα αναλώσιμα τραγούδια των 2-3 λεπτών που θα προσελκύσουν γρήγορα το ενδιαφέρον των ακροατών οδηγεί πολλές φορές σε έλλειψη ποικιλίας και εύρους.
Συμπερασματικά λοιπόν, η ψηφιοποίηση της μουσικής αναμφισβήτητα πρόσφερε νέες δυνατότητες και έναν πιο άμεσο τρόπο πρόσβασης σε τεράστιο πλήθος ήχων και καλλιτεχνών, αλλά όχι χωρίς κόστος. Χάθηκε μέρος της ποιότητας του ήχου, της σύνδεσης του ακροατή με το φυσικό μέσο και της ολοκληρωμένης ακουστικής εμπειρίας.
Επιπλέον, η μουσική βιομηχανία καλείται πλέον να επανεφεύρει τα μοντέλα αμοιβής των καλλιτεχνών, ενώ οι καλλιτέχνες και οι ακροατές πρέπει να επανεξετάσουν πώς μπορούν να επανασυνδεθούν με την ουσία της μουσικής σε ένα ψηφιακό τοπίο, σε ένα νέο κόσμο (new world), για τον οποίο τραγούδησαν οι Tindersticks.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
