Στους πολυσύχναστους δρόμους της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960 η επόμενη ημέρα των Ευχαριστιών σηματοδότησε ένα ιδιαίτερο φαινόμενο. Οι τοπικοί αστυνομικοί το ονόμασαν «Μαύρη Παρασκευή» (Black Friday), όχι για τη λαμπερή γοητεία των εκπτώσεων, αλλά για το μποτιλιάρισμα, τα πολυσύχναστα πεζοδρόμια και την πολυκοσμία, καθώς οι καταναλωτές πλημμύρισαν το κέντρο της πόλης για τα δώρα των γιορτών. Το λιανικό εμπόριο, ωστόσο, είδε μια ευκαιρία μέσα στο χάος κι έτσι υιοθέτησε το όνομα και το έκανε συνώνυμο με το κέρδος.
Χρόνο με το χρόνο, η Black Friday έγινε σημείο αναφοράς στην κουλτούρα των ΗΠΑ, αλλά και διεθνώς. Οι αγοραστές «στρατοπέδευαν» τη νύχτα, αντιμέτωποι με το κρύο, για να μπουν στα καταστήματα με το άνοιγμα των θυρών. Όλα στο βωμό της συγκίνησης για τις ασυναγώνιστες προσφορές. Οι έμποροι λιανικής πλαισίωναν αυτές τις εκδηλώσεις με τολμηρές διαφημίσεις, δελεαστικές εκπτώσεις και προσφορές περιορισμένου χρόνου, που μετέτρεπαν τις αγορές σε ανταγωνιστικό άθλημα.
Σήμερα, η Black Friday έχει εξελιχθεί σε ψηφιακή γιορτή. Πέρασαν οι μέρες του διαγκωνισμού μέσα στα πλήθη και της αγωνίας για τις θέσεις στάθμευσης. Το χάος του παρελθόντος έχει εξελιχθεί σε μια απρόσκοπτη συμφωνία ακριβείας με γνώμονα την τεχνητή νοημοσύνη. Ο σύγχρονος καταναλωτής ανοίγει το τηλέφωνό του και δέχεται εξατομικευμένες ειδοποιήσεις που του προσφέρουν ακριβώς αυτό που αναζητούσε το προηγούμενο διάστημα – μια τηλεόραση τελευταίας τεχνολογίας για να βλέπει την αγαπημένη του ομάδα, ένα έξυπνο ρολόι για να μετράει τους παλμούς του κατά την άσκηση, ένα βιντεοπαιχνίδι για το παιδί του, ακόμη και εκπτωτικά κουπόνια για spa. Κι αναρωτιέται: «Πώς το ξέρουν;».
H AI Ξέρει
Eξελιγμένοι αλγόριθμοι αναλύουν το ιστορικό περιήγησης κάθε καταναλωτή, τις προηγούμενες αγορές του, ακόμη και τις αλληλεπιδράσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά δεν είναι μόνο δεδομένα – είναι ένα ψηφιακό πορτρέτο των προτιμήσεών του. Επιπλέον, τα chatbot απαντούν σε ερωτήσεις πελατών 24/7, ενώ οι εικονικές δοκιμές επιτρέπουν στους αγοραστές να δουν πώς ταιριάζουν τα ρούχα χωρίς να χρειάζεται καν να μπουν σε κατάστημα. Το αποτέλεσμα; Μια επιμελημένη, εξατομικευμένη εμπειρία αγορών που μοιάζει σχεδόν μαγική.
Από την πλευρά τους, οι έμποροι λιανικής έχουν βασιστεί στην τεχνητή νοημοσύνη για την αποτελεσματικότητα και την απόδοση των αλυσίδων εφοδιασμού. Η ΑΙ προβλέπει σε πραγματικό χρόνο ποια προϊόντα θα εξαντληθούν και διασφαλίζει ότι το απόθεμα θα είναι επαρκές για να αντεπεξέλθει στην αυξημένη ζήτηση.
Με την τεχνητή νοημοσύνη οι έμποροι λιανικής ανατροφοδοτούν τη μοναδική φρενίτιδα που συνοδεύει την Black Friday. Είναι πλέον μια υπερβολή που διαρκεί έναν ολόκληρο μήνα, με τους εμπόρους να ενισχύουν τον ενθουσιασμό μέσω αποκλειστικών προσφορών, πωλήσεων «flash» και απρόσκοπτων διαδικτυακών εμπειριών. Για τις μικρές επιχειρήσεις, τα εργαλεία που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη ισοπεδώνουν τους όρους ανταγωνισμού, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ανταγωνιστούν με γίγαντες λιανικής, στοχεύοντας εξειδικευμένα είδη κοινού και μεγιστοποιώντας τις διαφημιστικές δαπάνες τους.
Η «Σκοτεινή» Πλευρά της Μαύρης Παρασκευής
Όμως, η Black Friday κινδυνεύει να γίνει Ημέρα Μαύρης Απάτης (Black Fraud Day), σύμφωνα με τον επικεφαλής κυβερνοασφάλειας της Μεγάλης Βρετανίας, ο οποίος προειδοποίησε ότι και οι απατεώνες χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να ξεγελάσουν τους καταναλωτές. Μόνο τα περασμένα Χριστούγεννα, πολίτες στο Ηνωμένο Βασίλειο εξαπατήθηκαν για περισσότερα από 11,5 εκατομμύρια λίρες, σχεδόν 1 εκατομμύριο παραπάνω από την ίδια περίοδο το 2022.
Σύμφωνα με την έρευνα Global Holiday Shopping Scams Study 2024 της εταιρείας λογισμικού ασφαλείας McAfee, ένας στους τρεις Αμερικανούς έχει πέσει θύμα απάτης κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, το δε 58% των θυμάτων έχει χάσει χρήματα από αυτές τις απάτες. Περίπου 95,2 εκατομμύρια δολάρια σε ζημίες αναφέρθηκαν στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους.
Ο ιστότοπος Forbes επίσης αναφέρει ότι κατά τις αρχές Οκτωβρίου η εταιρεία πληροφοριών EclecticIQ ανέδειξε μια συντονισμένη εκστρατεία phishing με στόχο Αμερικανούς και Ευρωπαίους διαδικτυακούς αγοραστές που αναζητούσαν εκπτώσεις για την Black Friday. Οι διαδικτυακοί απατεώνες, πιθανότατα κινεζικής προέλευσης, χρησιμοποιούσαν ψευδείς εκπτώσεις προϊόντων με στόχο να αποκτήσουν πρόσβαση σε στοιχεία τραπεζικών καρτών και προσωπικών δεδομένων καταναλωτών.
Οι διαδικτυακοί εγκληματίες εκμεταλλεύονται την αγωνία των αγοραστών να εξοικονομήσουν χρήματα εν μέσω της κρίσης του κόστους ζωής και στοχεύουν τα υποψήφια θύματά τους με ολοένα και πιο εξελιγμένες τεχνικές εξαπάτησης. Ιδιαίτερα με την έλευση της Generative A, ο εντοπισμός τους γίνεται ακόμη δυσκολότερος.
Για παράδειγμα, η ΑΙ μπορεί να δημιουργήσει καλοφτιαγμένα email μαζικού μάρκετινγκ μαζί με εικόνες που αντιγράφουν εκείνες των νόμιμων πωλητών. Το email θεωρείται ο πλέον αναφερόμενος τύπος διαδικτυακής απάτης, όμως πλέον με το Generative AI είναι δύσκολο ο καταναλωτής να προστατευτεί καθώς τα κείμενα, οι γραμματοσειρές και οι εικόνες είναι πιστές αναπαραστάσεις των πρωτότυπων πωλητών, χωρίς ορθογραφικά ή άλλα λάθη.
Άλλο πρόσφατο παράδειγμα απάτης είναι τα SMS που υποτίθεται ότι προέρχονται από υπηρεσίες παράδοσης, π.χ. ταχυδρομική υπηρεσία, που ζητούν προσωπικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων ταχυδρομικών κωδικών ή πληροφοριών πληρωμής. Τέλος, η Generative AI χρησιμοποιείται επίσης για να δημιουργήσει πλαστές αξιολογήσεις προϊόντων, ενώ τα λεγόμενα deepfakes με διάσημους πρωταγωνιστές αξιοποιούνται για να πείσουν τους αφελείς καταναλωτές. Στην ίδια έρευνα της McAfee, περίπου 6 στους 10 ερωτηθέντες απάντησαν ότι αισθάνονται σίγουροι ότι μπορούν να διακρίνουν το περιεχόμενο που δημιουργείται από AI.
Τι Μπορούν να Κάνουν οι Καταναλωτές;
Με τις απάτες να είναι όλο και πιο δύσκολο να εντοπιστούν, οι καταναλωτές πρέπει να είναι περισσότερο από ποτέ καχύποπτοι. Αν μια έκπτωση μοιάζει «πολύ καλή για να είναι αληθινή», καλό είναι να ελέγχουν τη διεύθυνση του ιστότοπου ή να μεταβούν απευθείας στον επίσημο ιστότοπο της εταιρείας για να ελέγξουν εάν η πώληση είναι νόμιμη. Οι απατεώνες δημιουργούν συχνά μια ψευδή αίσθηση επείγοντος, όμως ένα λεπτό για να ελέγξει κανείς αν μια προσφορά είναι νόμιμη αξίζει την αναμονή.
Επίσης, η χρήση πιστωτικών καρτών για πληρωμές είναι ασφαλέστερη έναντι άλλων μεθόδων πληρωμής, καθώς οι τράπεζες προσφέρουν γενικά προστασία για τις απάτες. Αρκεί βέβαια οι συναλλαγές να πραγματοποιούνται μέσα από ασφαλείς συνδέσμους (https).
Η «παράδοση» της Black Friday εξελίσσεται με την εποχή και με τη συνδρομή της τεχνητής νοημοσύνης. Το κυκλοφοριακό χάος και οι διαγκωνισμοί του παρελθόντος έχουν δώσει τη θέση τους σε μια ιστορία καινοτομίας μέσα από ένα περιβάλλον εξατομίκευσης και ευκολίας, αλλά και ένα χάος νέων, ψηφιακών κινδύνων, αποδεικνύοντας ότι οι πιο δυνατές συνήθειες μπορούν να εφευρεθούν εκ νέου.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Από το X στο Bluesky: Μια Νέα Αρχή στα Social Media;
Tι μας Στέρησε η Ψηφιοποίηση της Μουσικής;
Κυβερνοασφάλεια: Το Μεγάλο Στοίχημα της Δεκαετίας
