Την περσινή χρονιά έκλεισε τα 100 και συνεχίζει ακάθεκτη. Η πρώτη κατασκήνωση στην Ελλάδα, εκείνη της ΧΑΝΘ, ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1924 και αυτά τα 100+1 χρόνια που πέρασαν θα τα γιορτάσει φέτος, από τις 24 έως τις 27 Ιουλίου. Κι αν αναρωτιέστε για το +1, η απάντηση έχει όνομα και αυτό είναι… Ντάνιελ, που στάθηκε η αιτία, εξαιτίας των καταστροφών που προκάλεσε, για την αναβολή των εορτασμών κατά έναν χρόνο. Και ήταν η στήριξη του κόσμου που έκανε εφικτή τόσο την αποκατάσταση των ζημιών όσο και τη γιορτή του ενός αιώνα της ιστορικής κατασκήνωσης.
Ο Αϊ-Γιάννης στο ανατολικό Πήλιο είναι από τα πιο όμορφα σημεία στην Ελλάδα. Εκεί αναπτύσσεται η κατασκήνωση της ΧΑΝΘ, δίπλα σε ένα ποτάμι, κάτω από υπεραιωνόβια πλατάνια, λίγα μέτρα από τη θάλασσα. Η μαγευτική τοποθεσία σε κερδίζει με την πρώτη, όμως η ζωή στην κατασκήνωση, τουλάχιστον όσοι ήμασταν τυχεροί και τη ζήσαμε, είναι δύσκολο να μεταφερθεί είτε με εικόνες είτε με λέξεις. Εκείνη η δυνατή αίσθηση που αποκτάς περνώντας από την είσοδο ως κατασκηνωτής ή ως προσωπικό, όταν κάθεσαι το πρώτο βράδυ στη φωτιά, στη βραδιά γνωριμίας, και νιώθεις ότι γίνεσαι μέλος μιας οικογένειας, μιας παρέας που σε μόλις τρεις εβδομάδες θα αποκτήσει δεξιότητες και θα ζήσει συναισθήματα και εμπειρίες που θα κουβαλά μια ολόκληρη ζωή.
Η αναφορά σε ονόματα που έχουν περάσει από την κατασκήνωση του Αϊ-Γιάννη δεν έχει νόημα, δεν είναι οι επώνυμοι που την κάνουν να ξεχωρίζει, αλλά το μοναδικό αποτύπωμα σε κάθε κατασκηνωτή. Σε παιδιά της επαρχίας, σε παιδιά που ήταν εκεί χάρη στις υποτροφίες που έδινε η κατασκήνωση στα γύρω χωριά, σε παιδιά που δεν είχαν δει στη ζωή τους πρόβατα και ζωύφια. Σε μια κοινή ζωή που ήταν δώρο για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το πώς είχαν μάθει έως τότε να ζουν.
Άλλωστε, αυτή η καλοκαιρινή συνύπαρξη με τη φύση είχε από την αρχή της σύλληψής της «κοινωνικό χαρακτήρα». Η κατασκήνωση λειτουργούσε επικουρικά –τρόπον τινά– στο σχολείο, σε πιθανές ελλείψεις της εκπαίδευσης. Με αυτή την έννοια του «κοινωνικού χαρακτήρα» βρίσκουμε τα πρώτα ίχνη των θερινών κατασκηνώσεων στον Διαφωτισμό. Ήδη ο Ρουσσώ είχε συνειδητοποιήσει τη σημασία της εκπαίδευσης εκτός του σχολικού πλαισίου και τη θετική επίδραση, σωματικά και ψυχικά, που έχει η άμεση επαφή με τη φύση στα παιδιά και στους εφήβους, καθώς και η άσκηση σε εξωτερικούς χώρους. Γι’ αυτό ακόμα και σήμερα ορισμένες θερινές κατασκηνώσεις εξακολουθούν να έχουν αυτόν τον χαρακτήρα και συχνά λαμβάνουν επιδοτήσεις έτσι ώστε να μπορούν να απολαύσουν αυτή την εκπαιδευτική εμπειρία και λιγότερο εύπορες ομάδες.
Η λειτουργία της κατασκήνωσης από τότε έχει αποκτήσει άλλο χαρακτήρα, όμως στον πυρήνα της η ιδέα παραμένει ίδια, όπως κοινό είναι και στο διηνεκές το ερώτημα κατά πόσο αυτή η κοινή ζωή στη φύση ωφελεί όλα τα παιδιά, αν ενδείκνυται για ένα παιδί που δεν έχει περάσει στο παρελθόν χρόνο μακριά από την οικογένειά του, αν θα καταφέρει να προσαρμοστεί, άγνωστο μεταξύ αγνώστων, σε αυτή τη συνθήκη, αν θα βαρεθεί, αν θα νιώσει απομονωμένο και χίλια δυο άλλα.
Αν και κάθε παιδί είναι μοναδικό, πιστεύουμε ότι η καλοκαιρινή κατασκήνωση βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν σημαντικές κοινωνικές, συναισθηματικές και γνωστικές δεξιότητες. Και –εξίσου σπουδαίο– αναμνήσεις.
Η «Σκυτάλη» της ΧΑΝΘ
Για τους «μεγάλους», το προσωπικό δηλαδή, ο πλανήτης Κατασκήνωση, όπως τον ονόμαζα κάποτε, σημαίνει ότι αφιερώνουν τρεις εβδομάδες από το καλοκαίρι τους για να προσφέρουν εθελοντικά υπηρεσίες, όπως εκείνες που είχαν εισπράξει οι ίδιοι όταν ήταν παιδιά. Θα πρέπει να έχουν υπάρξει και οι ίδιοι κατασκηνωτές και αρχηγοί και αυτή η συνέχεια είναι μαγικό συναίσθημα. Προτεραιότητά τους αυτές τις τρεις εβδομάδες είναι τα παιδιά και η διεκπεραίωση του προγράμματος, το οποίο έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτό του προσκοπισμού.
Σε αυτό, περιλαμβάνονται πολλές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, που κάποιες ίσως μοιάζουν λίγο βαρετές, αλλά τόσο χρήσιμες για το μέλλον, όπως παραδέχονται ύστερα από χρόνια οι κατασκηνωτές. Ωστόσο, εκτός από την εκπαίδευση, εξίσου σημαντικό –ίσως και περισσότερο– είναι ότι μαθαίνεις να ζεις με άτομα που πιθανόν δεν θα σε ενθουσίαζε η ιδέα εκτός του πλαισίου της κατασκήνωσης. Σαν μια μικρή πρόβα ζωής, αλλά με δίχτυ προστασίας, στο περιβάλλον της ΧΑΝΘ συγκεκριμένα, όπου δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε ασύμβατες συμπεριφορές, «διαβάζοντας» αντιδράσεις αλλά και χαρακτήρες παιδιών που χρειάζονται, ως εσωστρεφή, περισσότερη προσοχή.
Διά Βίου Δεξιότητες
Γενικά σε μια καλοκαιρινή κατασκήνωση, τα παιδιά συμμετέχουν σε πολλές ομαδικές δραστηριότητες, μαθαίνουν να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να λύνουν τα προβλήματα μόνα τους. Τους δίνεται η ευκαιρία να αναπτύξουν ηγετικές ικανότητες, π.χ. σε ομαδικά παιχνίδια, ικανότητα λήψης αποφάσεων, καθώς αντιμετωπίζουν προκλήσεις και ξεπερνούν εμπόδια, ενώ δοκιμάζουν και νέες δραστηριότητες – όλες σημαντικές δεξιότητες στον πραγματικό κόσμο.
Ο χρόνος μακριά από τους γονείς βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν επίσης αίσθηση ταυτότητας, να εξερευνήσουν τα ενδιαφέροντά τους και να ανακαλύψουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, να επαναπροσδιορίσουν έννοιες όπως υπευθυνότητα, αποφασιστικότητα, ανθεκτικότητα.
Να χορτάσουν το τόσο πολύτιμο για την ανάπτυξή τους ελεύθερο παιχνίδι σε ένα ασφαλές μέρος, αναπτύσσοντας παράλληλα μέσα από αυτό δημιουργική σκέψη και εξερευνώντας τη φαντασία τους. Μαθαίνουν να επιλύουν συγκρούσεις, να αναπτύσσουν διαπραγματευτικές ικανότητες, να κάνουν φίλους. Και, επίσης σημαντικό, να περάσουν χρόνο μακριά από κάθε είδους οθόνη. Να αλληλεπιδράσουν κοινωνικά σε ένα υγιές περιβάλλον πραγματικού κόσμου.
Και Πάλι η ΧΑΝΘ…
Σε κάθε κατασκήνωση έχει πρωτεύουσα σημασία η σύνδεση με τη φύση, όμως κρατήσαμε αυτή την παράμετρο για να μεταφέρουμε εικόνες μέσα από την εμπειρία της ΧΑΝΘ. Η αγάπη για το περιβάλλον χτίζεται στην κατασκήνωση με τις διανυκτερεύσεις στην αμμουδιά και τις πορείες στη φύση που επιβεβαιώνουν –εκτός των άλλων– ότι οι αντοχές των παιδιών είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που εκτιμούμε. Παιδιά που βαριούνται να περπατήσουν ακόμα και μέσα στο σούπερ μάρκετ συμμετέχουν στο Μεγάλο Σαφάρι και κάνουν τον γύρο του Πηλίου σε τρεις μέρες.
Μια ζωή χωρίς κινητά, χωρίς τηλεόραση και τάμπλετ. Αντέχεται; Ναι, όταν έχεις να κάνεις τόσα πολλά και μαθαίνεις να ζεις το τώρα.
Συμμετέχοντας στην κατασκήνωση της ΧΑΝΘ νιώθεις ότι γίνεσαι γέφυρα από τη μία γενιά, στην άλλη. Για να πάρει κάθε γενιά όσα περισσότερα μπορεί ώστε να συνεχίσει εκεί έξω, σε μια πιο απαιτητική πραγματικότητα.
Η τεράστια κληρονομιά του ενός αιώνα της ΧΑΝΘ καλωσορίζει μια καινούργια εποχή, με απαιτήσεις που αλλάζουν, αλλά με σταθερό πάντα έναν στόχο: να παντρεύει το παιχνίδι και την εκπαίδευση με το φυσικό περιβάλλον, εκπληρώνοντας εκείνη την πρώιμη ιδέα των Διαφωτιστών για ένα μέρος όπου τα παιδιά θα ωφελούνται ψυχικά και σωματικά, η οποία παραμένει αναντικατάστατη.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παίζω, Χορεύω, Με Μαθαίνω πως Αξίζω…
