Υψηλός πρωταθλητισμός στα 40; Γίνεται; Αθλητές και αθλήτριες που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θα είχαν αποσυρθεί και θα παρακολουθούσαν τους αγώνες από την τηλεόραση, σήμερα συνεχίζουν να αγωνίζονται – και μάλιστα να πρωταγωνιστούν.
Τα παραδείγματα είναι πολλά. Στο τένις, αθλητές παγκόσμιας εμβέλειας όπως ο Roger Federer, ο Novak Djokovic και ο Rafael Nadal, στο ποδόσφαιρο ο Cristiano Ronaldo και ο Zlatan Ibrahimović, στο μπάσκετ ο LeBron James, ενώ στην κολύμβηση ο Σπύρος Γιαννιώτης χάρισε στην Ελλάδα ένα αργυρό ολυμπιακό μετάλλιο στα 10 χλμ. ανοιχτής θάλασσας σε ηλικία 37 ετών και στον στίβο ο Δημήτρης Τσιάμης συνεχίζει να εκπροσωπεί την Ελλάδα στο τριπλούν σε ηλικία 43 ετών.
Στις γυναίκες, ξεχωρίζουν η μπασκετμπολίστρια Εβίνα Μάλτση και η δρομέας Ντενίζ Δημάκη, η οποία στα 47 της κατέκτησε την πρώτη θέση στον Μαραθώνιο της Θεσσαλονίκης.
Όπως εξηγεί ο ορθοπεδικός Πέτρος Γιαννακοβίτης, με εμπειρία 40 ετών στον χώρο του αθλητισμού, «το πιο σημαντικό είναι η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση αποκατάσταση. Σήμερα, τα χειρουργεία πραγματοποιούνται αρθροσκοπικά και η επιστροφή των πρωταθλητών στην ενεργό δράση γίνεται πολύ πιο γρήγορα, ακόμη και έπειτα από τραυματισμούς».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Σάββας Πανάβογλου, φυσιοθεραπευτής και πρώην πρωταθλητής στη δισκοβολία: «Οι πρωταθλητές πλαισιώνονται από μεγάλες ομάδες υποστήριξης – ανθρώπους που βρίσκονται διαρκώς δίπλα τους και τους παρακολουθούν στενά. Δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη. Ασχολούνται συνεχώς με το σώμα του αθλητή και φροντίζουν για την άμεση και σωστή αποκατάστασή του».
Σημαντικό ρόλο στην πορεία των πρωταθλητών παίζει πλέον και η ψυχική υγεία, με την υποστήριξη των αθλητικών ψυχολόγων να είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Ο Μάκης Χαμαλίδης, επικεφαλής ψυχολόγος της Γαλλικής Ολυμπιακής Αποστολής και της Εθνικής Ομάδας Βόλεϊ της Γαλλίας, εξηγεί: «Τα τελευταία χρόνια εργάζομαι και με την ποδοσφαιρική ομάδα της Μονακό ως μόνιμος συνεργάτης. Αυτό πριν από 20 ή 30 χρόνια απλώς δεν υπήρχε. Πλέον, η ψυχολογική υποστήριξη των αθλητών είναι απαραίτητη. Οι ομάδες φροντίζουν ώστε οι αθλητές να διατηρούν ψυχική ισορροπία και να μη φτάνουν στο σημείο να χρειάζονται επείγουσα βοήθεια. Όπως γυμνάζουν το σώμα τους, φροντίζουν και την ψυχή τους».
«Η διάρκεια ενός αθλητή εξαρτάται από τη μυϊκή ενδυνάμωση που θα επιτύχει από μικρή ηλικία και φυσικά αν θα καταφέρει να τη διατηρήσει. Δεν είναι θέμα επαγγελματισμού, είναι μονόδρομος».
Ανάλογα ενισχυμένος είναι και ο ρόλος της διατροφής στον σύγχρονο πρωταθλητισμό. Ο chef Αλέξανδρος Παπανδρέου, ο οποίος ασχολείται με τον αθλητισμό εδώ και 20 χρόνια, επισημαίνει τις αλλαγές: «Οι διατροφικές συνήθειες των αθλητών έχουν αλλάξει σημαντικά. Δεν τρώνε πια οπουδήποτε, αλλά σε εξειδικευμένα εστιατόρια, με μενού που έχουν σχεδιαστεί από chef με γνώσεις αθλητικής διατροφής. Η σωστή διατροφή ήταν πάντα σημαντική, όμως πλέον αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής τους ρουτίνας».
Οι γυμναστές που συνεργάζονται με έναν πρωταθλητή δεν είναι πάντα ένας ή δύο. Ανάλογα με τις ανάγκες του αθλητή –αν πρέπει να δουλέψει στην έκρηξη, στο άλμα, στην ταχύτητα ή στην αντοχή– εμπλέκονται διαφορετικοί ειδικοί, με ξεχωριστή εξειδίκευση.
Ο Γιώργος Χρυσάφης, παλιός πρωταθλητής στίβου και προπονητής αθλητών υψηλού επιπέδου τα τελευταία 20 χρόνια, παρατηρεί μια σημαντική αλλαγή:
«Το ενδιαφέρον είναι ότι πλέον η προετοιμασία ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία. Έρχονται ταλέντα μαζί με τους γονείς τους, συχνά παιδιά που αγωνίζονται ήδη σε μικρές εθνικές ομάδες και δείχνουν ότι έχουν προοπτικές διάκρισης στο μέλλον. Γίνεται απίστευτη δουλειά –και μάλιστα κυρίως από τα ίδια τα παιδιά– πέρα από τις κανονικές προπονήσεις, ώστε να δουλέψουν στοχευμένα το σώμα τους.
Η διάρκεια ενός αθλητή εξαρτάται από τη μυϊκή ενδυνάμωση που θα επιτύχει από μικρή ηλικία και φυσικά αν θα καταφέρει να τη διατηρήσει. Δεν είναι θέμα επαγγελματισμού, είναι μονόδρομος.
Αυτό φαινόταν ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν ήρθε ο Νίκος Γκάλης στην Ελλάδα. Έκανε συνεχώς έξτρα δουλειά με προσωπικό γυμναστή για να βρίσκεται σε πιο υψηλό επίπεδο από όλους τους άλλους. Είχε περάσει τα 37 και όμως το σώμα του έμοιαζε με 25χρονου. Αν ήθελε, θα μπορούσε να συνεχίσει και μετά τα 40. Ήμουν αθλητής στίβου τότε και θυμάμαι να τον βλέπω να προπονείται περισσότερο κι από μένα που βρισκόμουν στην κορυφή της καριέρας μου, στα 25».
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου βλέπουμε αθλητές να εντάσσουν στη ρουτίνα τους πρακτικές όπως η γιόγκα ή ο χορός – για παράδειγμα, ο Novak Djokovic. «Όλα μπορούν να είναι χρήσιμα, ειδικά για πρωταθλητές που δεν έχουν στεγανά και αναζητούν τρόπους να διατηρούν τη σωματική τους απόδοση όσο μεγαλώνουν», εξηγεί η Νανά Βάχλα, χορογράφος και καθηγήτρια χορού στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, η οποία διδάσκει και σε πρωταθλητές.
«Ένας διαχρονικός αθλητής μαθαίνει να χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του πιο σωστά, επειδή βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τις “κόκκινες ζώνες” πίεσης. Απέναντι στις φυσικές δυνατότητες των νέων, μπορεί να αντιτάξει την εμπειρία και τις παραστάσεις του».
«Όταν το σώμα πλησιάζει τα 40, χρειάζεται ποικιλία κινήσεων. Αν αυτό σημαίνει ότι άντρες αθλητές θα πρέπει να κάνουν σπαγκάτο ή πουέντ, τότε ναι, θα το κάνουν. Αν τους βοηθά να αποδώσουν καλύτερα στον αγώνα, γίνεται μέρος της προετοιμασίας τους».
Σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη προετοιμασία των αθλητών παίζουν και τα τεχνολογικά βοηθήματα, τα οποία διευκολύνουν τόσο τη σωματική όσο και την πνευματική προπόνηση. Η ανάλυση σχετικών βίντεο από εξειδικευμένους προπονητές και γυμναστές προσφέρει στους αθλητές πολύτιμη ανατροφοδότηση που τους βοηθά να εντοπίσουν αδυναμίες και να εξελιχθούν.
Παράλληλα, στον ερασιτεχνικό αθλητισμό ενηλίκων δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει την κοινωνική διάσταση, ειδικά μετά τα 40. Όπως σημειώνει ο Γιώργος Ιωάννου, κλινικός ψυχολόγος: «Λίγο η μόδα, λίγο η ανάγκη για κοινωνική δικτύωση και πολύ περισσότερο η επιθυμία να διατηρηθεί η νεότητα για περισσότερα χρόνια, όπως και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η οικονομική ανεξαρτησία και η δυνατότητα να αφιερώνει κανείς περισσότερο χρόνο στον εαυτό του, έχουν συμβάλει στην αύξηση της μέσης ηλικίας των ανθρώπων που ασχολούνται ενεργά με τον αθλητισμό – ακόμη και στις ηλικίες των 50 και 60 ετών».
Ένα ξεχωριστό παράδειγμα αποτελεί ο Χρήστος Γαρέφης, ο οποίος στα 70 του στέφθηκε παγκόσμιος πρωταθλητής στην ηλικιακή του κατηγορία στο τρίαθλο, εκπροσωπώντας την Εθνική Ομάδα. Έχοντας φορέσει το εθνόσημο ως αθλητής κολύμβησης και πόλο, συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες στα 49 του ως ιστιοπλόος, ενώ την τελευταία δεκαετία διαπρέπει στο τρίαθλο σε παγκόσμιο επίπεδο, κατακτώντας πρώτες θέσεις σε όλους τους αγώνες που λαμβάνει μέρος στο εξωτερικό. Όπως επισημαίνει:
«Ένας διαχρονικός αθλητής μαθαίνει να χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του πιο σωστά, επειδή βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τις “κόκκινες ζώνες” πίεσης. Απέναντι στις φυσικές δυνατότητες των νέων, μπορεί να αντιτάξει την εμπειρία και τις παραστάσεις του – στοιχεία που δεν μεταδίδονται, παρά μόνο βιώνονται.
Σε ελίτ επίπεδο, βλέπουμε ακόμη και κοντά στα 40 αθλητές να παραμένουν ανταγωνιστικοί, έχοντας ως βασικό κίνητρο την αγάπη τους για αυτό που κάνουν. Είμαστε βιοχημικά όντα και, ως τέτοια, αναζητούμε συνεχώς τις ουσίες της χαράς και της ευτυχίας. Ο αερόβιος μεταβολισμός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος παραγωγής σεροτονίνης, κάτι που όλοι μας έχουμε νιώσει ύστερα από μια απλή προπόνηση.
Επιπλέον, οι συνεργασίες με γυμναστές, ψυχολόγους, διατροφολόγους και φυσιοθεραπευτές κάνουν πλέον τον στόχο ομαδικό. Και αυτό είναι, ίσως, το πιο σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη πραγματικής εξέλιξης».
Τα παλιά 30 είναι τα σημερινά 40 – και στον αθλητισμό. Για όσους έχουν περάσει αυτό το ηλικιακό όριο, όλα ξεκινούν από μία και μόνο απόφαση: να κάνουν το πρώτο βήμα. Τα υπόλοιπα έρχονται.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
