Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ένας τυφώνας αλλιώτικος από τους άλλους εμφανίστηκε ανοιχτά της Ύδρας. Στεκόταν ακίνητος, πεντακάθαρος και καλογυαλισμένος, περιμένοντας όχι να σπείρει ανέμους για να θερίσει θύελλες, αλλά για να κάνει μια ακόμη φορά τη δουλειά του: να συγκεντρώσει, να καταγράψει, να ταξινομήσει, να μετρήσει και να ζυγίσει τα απορρίμματα της ακτής.
Ο συγκεκριμένος τυφώνας (Typhoon γράφει φαρδιά πλατιά στο «πέτο» του) είναι ένα νορβηγικής κατασκευής καράβι 72 μέτρων, που κάποτε μετέφερε τσιμέντο και πετρέλαιο, ενώ τώρα, πλήρως ανακαινισμένο και εκσυγχρονισμένο, πλέει όλο τον χρόνο απορρυπαίνοντας και μεταφέροντας τα απορρίμματα που συλλέγονται σε δομές ανακύκλωσης ή ορθής απόρριψης.
Το εν λόγω επιχειρησιακό πλοίο, το μοναδικό στη Μεσόγειο με αποκλειστικό προορισμό την απορρύπανση, διαθέτει 5 ταχύπλοα για τον καθαρισμό δυσπρόσιτων ακτών και κάδους απορριμμάτων μεγάλης χωρητικότητας, κατάλληλους για τη διαλογή των ειδών που συλλέγονται στις δράσεις.
Διαθέτει 35 άτομα πλήρωμα, Έλληνες, Ρώσους, Ουκρανούς και Ασιάτες που δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα μεταξύ τους και, τις ώρες που δεν είναι απασχολημένοι με την αποστολή τους, χαίρονται να μοιράζονται ένα πιάτο καλομαγειρεμένο φαγητό ή να σουτάρουν στην αυτοσχέδια μπασκέτα που φιγουράρει στο κατάστρωμα.
Το πλοίο είναι εξοπλισμένο με τα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά εργαλεία, που επιτρέπουν, για παράδειγμα, την απόλυτη σταθερότητά του όταν βρίσκεται αρόδο. Είναι στελεχωμένο από χαμογελαστούς ανθρώπους, οι οποίοι, νομίζω, έχουν εκτός από αίσθημα ευθύνης και περιβαλλοντική συνείδηση.
Από την έναρξη της δράσης μέχρι σήμερα, έξι χρόνια μετά, έχουν πραγματοποιηθεί 4.886 καθαρισμοί ακτών σε όλη την Ελλάδα, έχουν απομακρυνθεί περισσότερα από 22 εκατομμύρια τεμάχια απορριμμάτων, συνολικού βάρους 903 τόνων και όγκου 45.000 κυβικών μέτρων – όγκος ίσος με 18 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.
Το Typhoon, το οποίο δέχτηκε για πρώτη φορά δημοσιογράφους στο κατάστρωμά του, με την αθηΝΕΑ ανάμεσά τους, είναι ο μοχλός του Typhoon Project του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, το οποίο, από το 2019 και επί 365 μέρες τον χρόνο, σαρώνει την ελληνική ακτογραμμή, καθαρίζει απομονωμένες και δυσπρόσιτες παραλίες και δημιουργεί τη μοναδική βάση δεδομένων όπου καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια είδος και ποσότητα σκουπιδιών, προκειμένου αυτά τα στοιχεία να εξυπηρετήσουν ενδεχομένως μελλοντικές περιβαλλοντικές πολιτικές.
Photo by Alex Gymanis
Αριθμοί που Εντυπωσιάζουν
Από την έναρξη της δράσης μέχρι σήμερα, έξι χρόνια μετά, έχουν πραγματοποιηθεί 4.886 καθαρισμοί ακτών σε όλη την Ελλάδα, έχουν απομακρυνθεί περισσότερα από 22 εκατομμύρια τεμάχια απορριμμάτων, συνολικού βάρους 903 τόνων και όγκου 45.000 κυβικών μέτρων – όγκος ίσος με 18 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.
Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά. Απογοητευτικά, γιατί με πόσα σκουπίδια γεμίζουμε τις ακτές πια (;), αλλά και ενθαρρυντικά, εφόσον συλλέγονται και μεταφέρονται στις κατάλληλες δομές. Είναι επίσης φορτισμένα άλλοτε με ανθρώπινες τραγωδίες και άλλοτε με ένδοξες στιγμές τα ευρήματα των καθαρισμών. Θέλετε παραδείγματα;
Στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου περισυνελέχθησαν 260 προσφυγικές λέμβοι και σε διάφορες ακτές βρέθηκαν διαβατήρια και ταυτότητες ανθρώπων που μάλλον αναζητούσαν μια καλύτερη μοίρα. Αλλού εντοπίστηκαν πυρομαχικά αλλοτινών σκληρών εποχών ή ακόμη και ένα κουτάκι αναψυκτικού από το Μουντιάλ του 1980!
Τα σκουπίδια των ακτών λένε πολλές ιστορίες, θλιβερές, ενθουσιώδεις, καθημερινές. Διάθεση να ’χεις να… ακούς τα βότσαλα. Ποιος έφτασε ως εκεί, τι έφαγε, τι ήπιε, πώς ζεστάθηκε, πώς προφυλάχθηκε από τον ήλιο… Το αποτύπωμα της μνήμης κάθε τόπου, ωστόσο, ωφελεί ενδεχομένως τη φαντασία, αλλά δεν επιτρέπει στο περιβάλλον να αναπνεύσει ελεύθερα.
Άλλωστε, μπορεί να εξάψει τη φαντασία το μικροπλαστικό, το υπ’ αριθμόν ένα σκουπίδι που βρίσκεται στις απομονωμένες παραλίες; Ή, μήπως, τα απορρίμματα που πετιούνται πιο συχνά, το φελιζόλ, τα καπάκια και τα καλαμάκια, μπορούν να καταγραφούν ως οτιδήποτε άλλο εκτός από περιβαλλοντική ασυνειδησία;
Photo by Alex Gymanis
Δράση στο Πεδίο
Στο πλαίσιο του media trip για το Typhoon project επισκεφτήκαμε το νησί Δοκός. Ένα νησάκι 20 λεπτά μακριά από το λιμάνι της Ύδρας, το οποίο έχει ένδοξο παρελθόν αλλά αβέβαιο… γένος. Κατοικημένο από την εποχή του Χαλκού, με το αρχαιότερο καταγεγραμμένο ναυάγιο σε ολόκληρο τον κόσμο στον βυθό του –εξού και έχει ανακηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος–, λεγόταν Απεροπία λόγω της απεριόριστης θέας και της στρατηγικής του θέσης.
Τώρα ονομάζεται Δοκός, αλλά ουδείς έχει αποφασίσει εάν είναι η Δοκός ή ο Δοκός, με αποτέλεσμα στη διάρκεια του media trip μας να το αποκαλούμε υπομειδιώντας το νησί Δοκός! Πλέον, κατοικείται μόνο από μια γυναίκα.
Το νησάκι αυτό, όμως, με την ιδιαίτερη ομορφιά επισκέπτονται με τα σκάφη τους κάθε καλοκαίρι πάρα πολλοί τουρίστες, οι οποίοι παίρνουν μαζί τους φεύγοντας την προφανώς υπέροχη ανάμνηση της παραμονής τους εκεί, αλλά ξεχνούν να συμπεριλάβουν στα μπαγκάζια τους και τα απορρίμματά τους.
Στη διάρκεια του καθαρισμού αυτής της παραλίας, λοιπόν, η ομάδα του Typhoon Project κι εμείς, οι φιλοξενούμενοι, μαζέψαμε μια ρόδα φορτηγού, η οποία προφανώς λύθηκε από τον μικρό κάβο που υπάρχει στην αρχή της παραλίας, μια ψησταριά, έναν σκελετό τέντας σκίασης, κομμάτια φελιζόλ, καπάκια, μικροπλαστικά που δεν τα πιάνει εύκολα το μάτι του άπειρου, μικροσκοπικά γυαλάκια, καλαμάκια, μπατονέτες για τα αυτιά – οι οποίες προέρχονται από τα λύματα της Ύδρας, όπως μας ενημέρωσαν…
Σε μια μόνο ημέρα καθαρισμού συγκεντρώσαμε μισό τόνο απορρίμματα (!), τα οποία τοποθετήθηκαν σε διαφορετικούς σάκους –ανάλογα με το υλικό– για να μεταφερθούν στη συνέχεια στο Typhoon, να διαχωριστούν, να καταγραφούν ένα ένα (!), να συμπιεστούν και να παραδοθούν στην εταιρεία διαχείρισης απορριμμάτων Antipollution.
Photo by Alex Gymanis
Το Κρίσιμο Ερώτημα
Η επιστημονική και συστηματική προσέγγιση του καθαρισμού της ελληνικής ακτογραμμής μέσω του Typhoon Project δεν αφήνει περιθώρια για αμφισβήτηση του στόχου και του αποτελέσματος. Το πρόβλημα της ρύπανσης των ακτών –και όχι μόνο– είναι τόσο μεγάλο που η απορία παραμένει: «Μπορούμε πράγματι να ζήσουμε το αισιόδοξο σενάριο των καθαρών ακτών;».
«Αν με ρωτούσατε πριν από έξι χρόνια», λέει η εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Πέγκυ Ξηροταγάρου, «θα απαντούσα με απαισιοδοξία. Όμως, πλέον, αισθάνομαι αισιόδοξη. Άλλωστε, τα στοιχεία λένε ότι οι παραλίες που καθαρίστηκαν έχουν ποσοστό βελτίωσης 80%. Αυτό το ποσοστό είναι αντικειμενικά αισιόδοξο».
Διαβάστε επίσης στηναθηΝΕΑ:
Tipping Points με Πρώτο Θύμα τα Κοράλλια
Διατροφή στο Μέλλον: Το Τραπέζι του Αύριο Στρώνεται Σήμερα
Οι Θησαυροί της Βιβλιοθήκης του Μέλλοντος Κρύβονται στο Δάσος
