Ο Άγγελος Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983 και σπούδασε μουσική –πιάνο, σύνθεση και θεωρητικά– και υποκριτική στην Ανώτερη Δραματική Σχολή (ΝΕΘ) του Γιώργου Αρμένη. Ασχολείται κατά κύριο λόγο με τη σύνθεση μουσικής στο θέατρο και έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και το Φεστιβάλ Αθηνών, με σκηνοθέτες όπως ο Νίκος Καραθάνος, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο Στάθης Λιβαθινός, ο Γιάννης Καλαβριανός, ο Γιάννης Μόσχος, ο Δημήτρης Τάρλοου και άλλοι, και σε έργα όπως τα «Γκόλφω», «Όρνιθες», «Οπερέττα», «Βυσσινόκηπος», «Ικέτιδες», «Λεωφορείο ο Πόθος», «Τρεις Αδερφές».
Μουσική του έχει παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στο St. Ann’s Warehouse της Νέας Υόρκης, στο φεστιβάλ Teatro a Mil του Σαντιάγκο της Χιλής και σε πολλές άλλες σκηνές της Αθήνας. Έχει γράψει το έργο «Επικίνδυνη Ηλικία», πάνω σε ποιήματα Ελλήνων για τον θάνατο της νεότητας, την όπερα δωματίου «Μήδεια» και την όπερα «Μέσα Χώρα» σε απευθείας ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και κύκλους τραγουδιών για Έλληνες ερμηνευτές. Σκηνοθετεί μουσικές παραστάσεις και έχει παίξει ως ηθοποιός και μουσικός σε πολλά έργα παγκόσμιου και ελληνικού ρεπερτορίου.
Έχει γράψει τη μουσική στην τελετή Αφής της Φλόγας του Μαραθωνίου και σχημάτισε τη μουσικοθεατρική ομάδα Guillotinas.
Μιλήσαμε ένα πρωινό στο REX, για τη μουσική σύνθεση της τελετής έναρξης στην Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023, αλλά και για τα σχέδια και τις επιρροές του.
Άγγελε, απ’ ό,τι διάβασα, η σχέση σου με τη μουσική ξεκινάει από όταν ήσουν 5 χρόνων…
Πραγματικά, τότε άρχισα να μαθαίνω πιάνο. Το πιάνο βοηθάει περισσότερο να δεις τι είναι αυτό που γράφεις. Έχεις πιο πολλές επιλογές στην εναρμόνιση σε σχέση με ένα μονοφωνικό όργανο, ας πούμε με το βιολί ή το κλαρινέτο.
Από μικρός έφτιαχνα μουσικούς κόσμους. Αντί να παίζω αυτά που μου δίδασκαν στο μάθημα, προτιμούσα να γράφω, να δημιουργώ. Είχα κατανοήσει ότι δεν θα γίνω σολιστ, ήταν φανερό ότι με κέρδισε η γραφή. Με κέρδισε, τελικά, η σκηνική μουσική. Επειδή δεν μπορούσα να σπουδάσω κάτι τέτοιο, σπούδασα και υποκριτική, ώστε να έρθω κοντά στο θέατρο. Εκεί μου ανοίχτηκε ένας καινούργιος κόσμος. Ήθελα να γράφω και να παίζω μουσική στο θέατρο.
Πες μου για τις μουσικές σου επιρροές.
Πολλές οι επιρροές. Από την ελληνική παράδοση, από Έλληνες σύγχρονους συνθέτες, από το κλασικό ρεπερτόριο. Αν έπρεπε να φτιάξω αναγκαστικά ένα Top-5, στην κορυφή θα έβαζα τον Mahler, θα πήγαινα μετά στον Χατζηδάκι, στον Schubert, στα προκλασικά της μπαρόκ μουσικής και, τέλος, θα έβαζα τους κλασικούς του 20ού αιώνα, τους πιο σύγχρονους κλασικούς.
Πάω παλι πίσω στο θέμα της «θεατρικής μουσικής». Για εμένα, τον αρχάριο, ποια είναι τα χαρακτηριστικά της που πρέπει να καταλάβω; Είναι μια post-όπερα;
Χμ! Όχι, ακριβώς. Δεν μπορείς να περάσεις το προσωπικό σου ύφος. Πρέπει να είσαι συνεπής στη δράση, στο δραματουργικό κομμάτι που θέλει ο σκηνοθέτης και που περνάει το έργο: στο ζητούμενό του. Για να είσαι συνεπής εκεί, αφήνεις στην άκρη το προσωπικό σου ύφος.
Το αντέχεις;
Α! Πάρα πολύ. Μη σου πω ότι με απελευθερώνει κιόλας. Μπορείς ακόμα και να μην είσαι συνεπής, να φτιάξεις κάτι όμορφο το οποίο να μην μπορεί να λειτουργήσει αυθύπαρκτα, να το ακούσεις δηλαδή στο σπίτι σου. Λειτουργεί στη σκηνή και μπορεί να είναι ευτελές. Ας πούμε, έχω χρησιμοποιήσει ακόμα και «σκυλάδικα» σε παράσταση. Το είχα θεωρήσει σωστό, έτσι δημιουργούσα έναν κόσμο. Κάποιοι συνάδελφοι μένουν στο δικό τους ύφος, εμένα δεν με ενδιαφέρει αυτό.
Στις τελευταίες συνθέσεις σου, στην «Επικίνδυνη Ηλικία» και στη «Μέσα Χώρα», σε απασχολεί η ηλικία και ο χρόνος. Γιατί στα 39 σου σε απασχολεί τόσο;
Η «Επικίνδυνη Ηλικία» έγινε στα 30 μου. Ήταν ο θάνατος της νεότητας, στα 30, να τα λέμε αυτά, έχουμε τον πρώτο θάνατο της νεότητας. Είναι μια ηλικία-σταθμός, στην οποία αναθεωρείς πολλές από τις θέσεις που υποστηρίζεις πολύ ρωμαλέα στη ζωή σου. Βλέπεις τις σχέσεις σου, τις θεωρίες και τη ζωή σου διαφορετικά. Ήταν μια καμπή τα 30 για να πενθήσω τη νεότητά μου.
Η «Μέσα Χώρα» αφορά στους ηλικιωμένους, στους οποίους φυσικά δεν ανήκω, αλλά ήταν ένα tribute στους ανθρώπους που με μεγάλωσαν και τους αγάπησα, στους παππούδες και στη γιαγιά μου. Είχα συγκλονιστεί από όσα είχα διαβάσει για τους θανάτους ηλικιωμένων στην Ιαπωνία από μοναξιά. Να ξέρεις, δεν έχω καμιά εμμονή με τον θάνατο! [σ.σ. γέλια]
Άγγελε, η πρώτη μου επαφή με την Ελευσίνα ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης ήταν στη συνέντευξη Τύπου με την ομιλία του Μιχαήλ Μαρμαρινού.
Ναι, ήταν εκτενέστατη και κατατοπιστική.
Πώς προέκυψε η συνεργασία αυτή;
Έχουμε μια μακρά συνεργασία με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και στο θέατρο. Υπάρχει αμοιβαία εκτίμηση, οπότε η συνεργασία ξεκίνησε λίγο πριν από την ανάθεση της μουσικής της τελετής έναρξης, όταν ανέλαβα να φτιάξω το «σήμα» της Ελευσίνας. Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, γιατί δεν έχω ξαναγράψει κάτι τόσο συνοπτικό – μέσα σε 30-40 δευτερόλεπτα μουσικής να «αποτυπώσεις» τι είναι η Ελευσίνα σήμερα και τι σημαίνει πολιτιστική πρωτεύουσα. Πρέπει σε ελάχιστο χρόνο να πεις πολλά πράγματα. Σε αυτό το σήμα κάναμε και κάποιες παραλλαγές για διαφορετικούς λόγους. Μετά ήρθε η τελετή.
Στην τελετή έναρξης τι έχεις αναλάβει; Ας πούμε, εγώ έχω καταλάβει ότι θα παίξουν οι Στέρεο Νόβα.
Σωστά, απλώς οι Στέρεο Νόβα θα παίξουν μετά την τελετή. Είναι μεγάλο γεγονός, αλλά δεν αφορά την τελετή. Θα γίνει μετά ένα πάρτι! Η τελετή που έχω αναλάβει είναι περίπου 50 λεπτά, είναι ένα θέαμα, ένα σκηνικό γεγονός μέσα στο φυσικό λιμάνι της Ελευσίνας. Το θέαμα είναι τριμερές. Στο πρώτο, το λιμάνι γεμίζει πλοία, έχουμε μια μεγάλη brass band που γιορτάζει το γεγονός, έχουμε μια αφήγηση από έναν Ελευσίνιο δύτη, η οποία καθορίζει την αφηγηματική πορεία της τελετής. Είναι εξόχως σημαντική και είναι ιδέα φυσικά του Μιχαήλ Μαρμαρινού, που εκεί στήριξε τη φιλοσοφία της τελετής.
Ακολουθεί ένα δεύτερο μέρος, που δεν θα αποκαλύψω, αλλά συμβαίνει ένα εντυπωσιακό γεγονός και μπαίνει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Στο τρίτο μέρος έρχονται οι Chores, η γυναικεία χορωδία που επιμελείται η Μαρίνα Σάττι, και ολοκληρώνουμε την τελετή.
Έχεις αναλάβει τη μουσική επιμέλεια και για τα τρία αυτά μέρη;
Ακριβώς. Έχω γράψει και ενορχηστρώσει το μουσικό μέρος της τελετής. Πρέπει να σου πω ότι είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα που έχω κληθεί να κάνω. Νομίζω ότι είναι πιο δύσκολο και από την όπερα που έχω γράψει και αυτό γιατί δεν έχεις την ελευθερία της αφήγησης όπως σε ένα δικό σου έργο. Πρέπει να ακολουθήσεις το σκηνικό γεγονός.
Θέλω να ρωτήσω για τη διαδικασία της γραφής. Δείχνεις κάποια δείγματα δουλειάς ή προσφέρεις κάτι ολοκληρωμένο;
Πολύ ενδιαφέρον αυτό. Βασικά εξηγείς, φαντάζεσαι, οραματίζεσαι μαζί με τους σκηνοθέτες. Το λέω γιατί η ιδέα ανήκει στον Μιχαήλ Μαρμαρινό και η τηλεοπτική σκηνοθεσία στον Chris Baldwin. Δεν έδειξα δείγματα δουλειάς, αλλά είχαμε πολλές συζητήσεις για το πώς θα γίνει αυτό. Μου άνοιξαν πολλά μονοπάτια που δεν θα έπαιρνα μόνος μου. Αν δείξεις ένα δείγμα, είναι ρίσκο γιατί δεν είναι ηχογραφημένο με ορχήστρα, είναι σε έναν υπολογιστή, δεν θα λειτουργούσε. Πάντως στη συνεργασία δεν είχαμε κανένα πρόβλημα.
Ηθοποιός, μουσικός, συνθέτης, σκηνοθέτης. Είσαι πολυπράγμων και δημιουργικός. Τελικά τα πολλά ταλέντα είναι ευλογία ή κατάρα;
Πιο πολύ με δυσκολεύει ο χρόνος. Δεν έχω χρόνο και, όσο μεγαλώνω, λιγοστεύει. Στον πυρήνα της ερώτησης, θα σου πω ότι δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι. Κάποιοι, για να είναι καλά, θέλουν να πατάνε σε πολλά διαφορετικά «νησιά». Εγώ ήμουν έτσι από παιδί. Ποτέ δεν τα κατάφερα να είμαι μονοθεματικός. Πάντα είχα ανάγκη να δοκιμάζω πολλά διαφορετικά πράγματα, έτσι ισορροπούσα.
Για να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου, αν κάνεις πολλά, δεν δείχνεις λιγότερη θέρμη για κάποια δραστηριότητα;
Όποτε έκανα κάτι με λιγότερη θέρμη, τελικά το παράτησα, όπως το Πολυτεχνείο. Όλα τα άλλα που έχω κάνει τα υπηρετώ, αφοσιώνομαι. Το «λιγότερο καλά» δεν το ξέρω. Μπορεί να κάνω κάτι γιατί το έχω ανάγκη, αλλά δεν θα μπω στην κρίση για το «καλά» ή το «λιγότερο καλά». Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δέχομαι την κριτική που γίνεται καλοπροαίρετα, την αφουγκράζομαι και τη δέχομαι. Κρατάω την υγιή πλευρά της κριτικής, ζητάω τις γνώμες αυτών που σέβομαι.
Πάμε πάλι στην Ελευσίνα… Την έχεις επισκεφθεί πολλές φορές, είμαι βέβαιος. Για μένα είναι η «Αγέλαστος Πέτρα» και ο «Εφιάλτης της Περσεφόνης». Έχει μια παρακμή και μια δυναμική μαζί. Εσύ τι είδες; Τι θα της προσφέρει ο χαρακτηρισμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα»;
Όταν γνώρισα την Ελευσίνα από την «Αγέλαστο Πέτρα», πλούτισε το μυαλό μου, η φαντασία μου. Έφερε όλη την αρχαία αίγλη μαζί με την πραγματικότητα. Τότε δεν την κατάλαβα την πόλη. Πρέπει να τη ζήσεις για να την καταλάβεις. Οι άνθρωποι του φεστιβάλ τη ζουν και μου μεταφέρουν όμορφα πράγματα.
Εμένα με συγκλονίζει η πολυπολιτισμικότητά της. Πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρασία ζούνε σε δύο διαφορετικές συνοικίες. Ήρθαμε σε επαφή και μιλήσαμε εκτενώς με τους ανθρώπους. Ήρθαν από διαφορετικές γωνιές και κατοίκησαν εκεί. Παράλληλα, το καλοκαίρι στην παραλία είδα 50 παιδιά, προσφυγόπουλα, να βγάζουν τα ρούχα τους και να πέφτουν καταχαρούμενα στη θάλασσα με τους γονείς να κάθονται απέξω. Είναι η νέα μετανάστευση της πόλης, δεν τελειώνει ποτέ αυτό, έρχονται διαφορετικοί άνθρωποι από παντού και κατοικούν εκεί. Αυτό δημιουργεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον χαρμάνι. Η πόλη είναι ζωντανή, έχει αναβαθμιστεί. Διώχνει το σκονισμένο της παρελθόν, ενώ οι βιομηχανίες παραμένουν. Έχει πια ένα δικό της στίγμα ως πόλη και, αν θες, είναι ένα σύγχρονο, υπαίθριο μουσείο. Παλιά κτίρια, φυσική ομορφιά, διαφορετικοί πληθυσμοί.
Θεωρώ ότι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα δώσει στην Ελευσίνα μια ώθηση για μετά, για να συνεχίσει στο μέλλον πιο δυνατή. Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός θέλει την επαφή με τον πολιτισμό, θέλει την επαφή με την Αθήνα, θέλει να μείνουν οι χώροι λειτουργικοί.
Τελειώνοντας, πες μου τα δικά σου πλάνα;
Τον Φεβρουάριο έχω πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο με το «Μια Νύχτα στην Επίδαυρο», σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου, με τον οποίο συνεργαζόμαστε από το 2011. Είναι άλλωστε αυτός που άλλαξε τη γνώμη μου για το θέατρο. Κάνω άλλη μια δουλειά, στο «Θάνατος στη Βενετία» σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, και προχωρώ του χρόνου με ένα μεγάλο project.
Άγγελε, καλή επιτυχία και σε ευχαριστώ.
Και εγώ χάρηκα που μιλήσαμε!
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
Πέρα Από τη Θάλασσα | Ο Παύλος Παυλίδης Συναντά τον Γιάννη Μαρκόπουλο
Εκδηλώσεις στο Μεγάρο Μουσικής Αθηνών το Πρώτο Τρίμηνο του 2023
