Με τον Johnny Depp στο “Minamata” του Andrew Levitas, σε μια αληθινή ιστορία εκ των πραγμάτων καθηλωτική, και με το “Δεν Υπάρχει Κακό” του Ιρανού Mohammad Rasoulof, που στρίβει το μαχαίρι στην πληγή των ανθρώπων που ασφυκτιούν στα δικτατορικά καθεστώτα, η κινηματογραφική εβδομάδα που αρχίζει σήμερα, Πέμπτη 21 Οκτωβρίου, αποκτά ενδιαφέρον.
Ανάμεσα στις ταινίες πρώτης προβολής και το “Μόνη με τα Όνειρά της” του Paolo Licata, που αφηγείται την ιστορία μιας πικρής ενηλικίωσης στη Σικελία του 1960, και η μεταφυσική “Ανάμνηση” του Apichatpong Weerasethakul, με κυρίαρχο προσόν την Tilda Swinton στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Minamata | Andrew Levitas | Johnny Depp, Minami, Akiko Iwase | HΠΑ/Ηνωμένο Βασίλειο/Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα/Ιαπωνία
Ο William Eugene Smith, ένας από τους σημαντικότερους πολεμικούς φωτορεπόρτερ, επισκέπτεται τη Μιναμάτα της Ιαπωνίας προκειμένου να φωτογραφίσει για λογαριασμό του περιοδικού “Life” τις τραγικές επιπτώσεις των μολυσμένων με υδράργυρο νερών της περιοχής στη ζωή των κατοίκων.
Η ιστορία είναι αληθινή και σοκαριστική. Το εργοστάσιο χημικών της Chisso μόλυνε για χρόνια τα νερά στον κόλπο της Μιναμάτα με υδράργυρο, ο οποίος μέσα από τα ψάρια που κατανάλωναν οι κάτοικοι διοχετευόταν στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλώντας μη αναστρέψιμες νευρολογικές διαταραχές ή θάνατο έπειτα από περίοδο φρικτών πόνων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο οικολογικό σκάνδαλο της Ιαπωνίας, που ήταν γνωστό από το 1956, αλλά χρειάστηκαν 17 ολόκληρα χρόνια για να επιρριφθούν ευθύνες.
Παρά την κατακραυγή, η Chisso αποζημίωσε μόλις 2.000 θύματα, ενώ είχαν κάνει αίτηση 17.000 Ιάπωνες. Στο μεταξύ, άνθρωποι πέθαιναν ή ζούσαν με φρικτές παραμορφώσεις των άκρων τους, απώλεια όρασης, ομιλίας, ή οποιασδήποτε άλλης λειτουργίας προσέβαλε η νόσος Μιναμάτα (όπως ονομάστηκε).
Αυτή την ενδιάμεση περίοδο καλύπτει η ταινία του Andrew Levitas, μέσα από τη φωτογραφική αποτύπωση της ολέθριας ζωής των κατοίκων της περιοχής, διά χειρός William Eugene Smith. Ο Αμερικανός φωτογράφος, ένας ιδιόρρυθμος τύπος με πάθος για τη δουλειά του, εξαρτημένος από το αλκοόλ και με μεγάλη εμπειρία σε ανθρωπιστικές κρίσεις, είχε καλύψει μερικές από τις σημαντικότερες μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αντισυμβατικός, απόμακρος, δύσκολος στις συνεργασίες του, αλλά πιστός στην πεποίθησή του ότι η φωτογραφία μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην αποτροπή νέων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, έμεινε στην ιστορία για τις “ανθρωπιστικές” του φωτογραφίσεις.
Εναρμονισμένος με τη φιλοσοφία του William Eugene Smith, ο σκηνοθέτης της ταινίας “Minamata”, Andrew Levitas, ισορροπεί αποτελεσματικά ανάμεσα στη σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει και τα δυσβάσταχτα συναισθήματα που αυτή δημιουργεί. Έχοντας και έναν εξαιρετικό Johnny Depp στον πρωταγωνιστικό ρόλο, τη μουσική του Ryuichi Sakamoto και μια ιστορία που είναι εκ των πράγματων καθηλωτική, δημιουργεί καλοφτιαγμένο mainstream σινεμά.
Δεν Υπάρχει Κακό | Mohammad Rasoulof | Baran Rasoulof, Mahtab Servati, Mohammad Seddighimehr, Zhila Shahi | Ιράν/Γερμανία/Τσεχία
Ένας μεσήλικας Ιρανός, ήρεμος, προσηνής, στοργικός πατέρας και τρυφερός σύζυγος, οδηγεί στους δρόμους της πόλης διεκπεραιώνοντας αδιαμαρτύρητα τις καθημερινές οικογενειακές υποχρεώσεις. Αξημέρωτα αρχίζει η ρουτίνα του. Φτάνει στη δουλειά του, σε ένα μικρό δωμάτιο με μια πτυσσόμενη καρέκλα και έναν μικρό νιπτήρα. Περιμένει να φτάσει η προγραμματισμένη στιγμή. Σηκώνεται και πατάει το κουμπί που ενεργοποιεί τις κρεμάλες.
Στο επόμενο πλάνο, βλέπουμε τα πόδια των απαγχονισμένων ανδρών να αιωρούνται.
Οι εκτελεστές της θανατικής ποινής είναι το θέμα της βραβευμένης με Χρυσή Άρκτο στο περσινό φεστιβάλ του Βερολίνου ταινίας του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Mohammad Rasoulof. Μέσα από τέσσερις διαφορετικές ιστορίες, με κοινό παρονομαστή τη συμμετοχή στη διαδικασία των εκτελέσεων στο σύγχρονο Ιράν, το “Δεν Υπάρχει Κακό” στρίβει το μαχαίρι στην πληγή των ανθρώπων που ασφυκτιούν στα δικτατορικά καθεστώτα.
Μέσα από την ιστορία ενός μεσήλικα σωφρονιστικού υπάλληλου, δύο στρατιωτών και ενός αγρότη/γιατρού, ο Rasoulof θέτει ερωτήματα για ζητήματα κυριολεκτικά ζωής και θανάτου. Γιατί στο απολυταρχικό ιρανικό καθεστώς κανείς δεν έχει δικαίωμα να αρνηθεί τη συμμετοχή του στις εκτελέσεις της θανατικής ποινής. Αν το τολμήσει, θα αναγκαστεί να κρύβεται για πάντα ως εγκληματίας κατά του κράτους.
Στο απολυταρχικό ιρανικό καθεστώς η θανατική ποινή είναι συνηθισμένη πρακτική κατάφωρης παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, αν αναλογιστεί κανείς ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, το 2019 η χώρα προχώρησε σε τουλάχιστον 246 εκτελέσεις, διατηρώντας την πρώτη θέση μεταξύ αυτών που εφαρμόζουν τη θανατική ποινή στην περιοχή και τη δεύτερη, μετά την Κίνα, παγκοσμίως.
Οι τέσσερις πρωταγωνιστές προσπαθούν να αναμετρηθούν με τη συνείδησή τους, το καθήκον τους, την ιδεολογία τους και τους αγαπημένους τους ανθρώπους. Αφηγούνται τις διά χειρός Rasoulof ιστορίες τους, με φόντο από την άγευστη καθημερινότητα και την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα της φυλακής έως την ανθισμένη ύπαιθρο και τις άνυδρες χωμάτινες διαδρομές της επαρχίας.
Ο αγαπημένος των φεστιβάλ και ο μισητός του πολιτικού συστήματος σκηνοθέτης έφτιαξε μια ταινία μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους από την αθλιότητα των κρατούντων και την εξαθλίωση των θυμάτων στην απελπισία των μεσαζόντων/εκτελεστών, οι οποίοι δεν μπορούν να είναι ούτε καλοί, ούτε κακοί, ούτε αδιάφοροι.
Φώτισε τέσσερις από τις προφανώς αμέτρητες πλευρές της σκοτεινής ψυχοσύνθεσης των ανθρώπων που ζουν χωρίς να μπορούν να σκεφτούν ή να μπορούν να αποφασίσουν για την ίδια τους τη μοίρα. Κατέγραψε πλευρές ενός πολυεδρικού νομίσματος ανελευθερίας, χωρίς κορύφωση, συμπεράσματα και διδαχές, και κατάφερε να μεταδώσει το αίσθημα ασφυξίας που δημιουργεί ο εκφοβισμός. Κάτι που θα μπορούσε να πέτυχει με τον ίδιο αφοπλιστικό τρόπο ακόμη και αν αφηγούνταν τρεις και όχι τέσσερις πλευρές της ίδιας ιστορίας.
Μόνη με τα Όνειρά της | Paolo Licata | Marta Castiglia, Lucia Sardo | Ιταλία
Η 11χρονη Λουτσία μένει με την αυστηρή γιαγιά της σε ένα γραφικό παραθαλάσσιο χωριουδάκι στη Σικελία του 1960, ενώ οι γονείς της μεταναστεύουν στη Γαλλία προκειμένου να εργαστούν εκεί για να μπορέσουν να ζήσουν καλύτερα. Το κορίτσι προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την απόφαση των γονιών της, τη μελαγχολία του αποχωρισμού, την αναστάτωση της εφηβείας, την αυστηρότητα της γιαγιάς και το ανοίκειο περιβάλλον που τη φιλοξενεί.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Paolo Licata αφηγείται με ρεαλισμό τα γεμάτα βία, φόβο και απόγνωση μυστικά μιας μικρής κλειστής κοινωνίας, τα χαρακτηριστικά της οποίας εξακολουθούν να κατατρύχουν μικρούς και μεγάλους τόπους σε όλο τον κόσμο.
Με όχημα το βιβλίο της Catena Fiorello, σκηνοθετεί μια ταινία για την παιδική αθωότητα, τη δύσκολη ενηλικίωση και την κτηνώδη συνήθεια των αντρών να παραβιάζουν την ψυχή και το σώμα των γυναικών. Μια ταινία τρυφερή όσο και σκληρή, χαμηλών τόνων και υπόγειων διαδρομών, περιορισμένων απαιτήσεων και βιαστικού φινάλε, με τη Marta Castiglia στον ρόλο της μικρής Λουτσία και τη Lucia Sardo στον ρόλο της γιαγιάς να κερδίζουν τις εντυπώσεις.
Ανάμνηση | Apichatpong Weerasethakul | Tilda Swinton | Κολομβία/Ταϊλάνδη/Γαλλία/Γερμανία
Όταν η Τζέσικα, μια Σκωτσέζα που ασχολείται με την ανθοκομία, επισκέπτεται την αδελφή της στην Μποκοτά, αρχίζει να ακούει έναν μονότονο και παράξενο ήχο. Στην προσπάθειά της να ανακαλύψει την προέλευσή του συναντιέται με ανθρώπους του παρελθόντος.
Μεταφυσικό δράμα που αρχίζει από κάπου, αλλά δεν καταλήγει πουθενά. Με Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Καννών το 2021. Και με μια εξαιρετική, όπως συνήθως, Tilda Swinton.
Διαβάστε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Σινεμά: Από τη Μεσαιωνική Γαλλία στη Σύγχρονη, Διεφθαρμένη Ρουμανία
Βροχή Έξω; Ταινίες και Σειρές Μέσα
Αγώνας Νέγρου και Σκύλων, του Bernard-Marie Koltès στο Θέατρο Τζένη Καρέζη
