Η αρχιτεκτονική, ξεκινώντας από την πρωτόλεια ανάγκη της στέγασης, γρήγορα εξελίχθηκε στο να προτείνει τρόπους κατοίκησης ή συμπεριφοράς, απαντώντας σε σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς. Έμαθε να πειραματίζεται και να κατευθύνει προς συγκεκριμένες πρακτικές και, όσο πιο μεγάλη και με θεωρητικό υπόβαθρο είναι η αρχιτεκτονική χειρονομία, τόσο περισσότερο καθορίζει τις ζωές μικρών και μεγάλων ομάδων ανθρώπων.
Η ιδιαιτερότητα της αρχιτεκτονικής ως δημιουργική διαδικασία είναι ότι είναι αργή. Ο αρχιτέκτονας έχει μάθει να οραματίζεται, να βλέπει το κτίριο να λειτουργεί, να αποκτά ζωή ακόμα και αν αυτό θέλει 3,5 ή ακόμα και 10 χρόνια για να υλοποιηθεί. Αλλά και η ζωή του ίδιου του κτιρίου είναι πιθανότατα για πολύ περισσότερα χρόνια από όσα ο δημιουργός του θα ζήσει. Έχει έρθει πλέον η στιγμή να το κάνει αυτό και σε μεγαλύτερη κλίμακα – να οραματιστεί δηλαδή όχι μόνο το κτίριο αλλά και το αποτύπωμα του προϊόντος σχεδιασμού του μέσα στον χρόνο σε ένα περιβάλλον που αλλάζει.
Κτίρια: Ενεργοβόρες “Μηχανές Κατοίκησης”
Το 36% της παγκόσμιας ενέργειας απορροφάται από τα κτίρια που χρησιμοποιούμε καθημερινά, ενώ ταυτόχρονα το 8% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων προέρχεται από το τσιμέντο για να φτιαχτούν τα παραπάνω κτίρια. Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός και ο στόχος για την επιβράδυνσή της, ορατός.
Όσο για την λύση, δεν είναι μία. Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι πολυδιάστατο και εμείς οι αρχιτέκτονες οφείλουμε:
α. Nα τροποποιήσουμε τον τρόπο προσέγγισης της αρχιτεκτονικής σύνθεσης.
β. Nα εκπαιδεύσουμε τους μελλοντικούς χρήστες των κτιρίων προς το βιώσιμο αυτόν σχεδιασμό.
Το 36% της παγκόσμιας ενέργειας απορροφάται από τα κτίρια που χρησιμοποιούμε καθημερινά, ενώ ταυτόχρονα το 8% των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων προέρχεται από το τσιμέντο για να φτιαχτούν τα παραπάνω κτίρια.
Διδάγματα από την Ανώνυμη Λαϊκή Αρχιτεκτονική
Πρωταρχικός στόχος είναι η δημιουργία κτιρίων που να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, ενεργειακά ουδέτερα (ή ακόμα και θετικά), κτίρια που να σέβονται τον τόπο που τα φιλοξενεί. Για πολλά από τα παραπάνω, πολλές φορές αρκεί να παρατηρήσουμε την ανώνυμη λαϊκή αρχιτεκτονική, που στο πλαίσιο της κάλυψης μιας ανάγκης ή της προστασίας από ένα φυσικό φαινόμενο, μάζευε ό,τι έβρισκε σε κοντινή απόσταση και δημιουργούσε ένα κτίριο.
Θυμηθείτε ένα παραδοσιακό κυκλαδίτικο λευκό σπιτάκι… Με τα μικρά του ανοίγματα στον βορρά για να μην μπαίνει το κρύο και ο αέρας, τα μεγαλύτερα προς τον ηλιόλουστο νότο, φτιαγμένο με πέτρα και ξύλο γιατί αυτά είναι τα υλικά που έχει ο ξερός τόπος που ζούμε, με ασβέστωμα στο δώμα για να μη χαθεί σταγόνα βρόχινου νερού.
Στο παραπάνω παράδειγμα συναντάμε σχεδόν όλες τις έντονες αναζητήσεις των σύγχρονων αρχιτεκτόνων πάνω στο θέμα της κλιματικής αλλαγής:
α. Βιοκλιματικός σχεδιασμός για την καλύτερη συμπεριφορά του κτιρίου κατά τη διάρκεια της ημέρας (αερισμός, δροσισμός, φωτισμός).
β. Ευαισθητοποίηση για το άμεσο φυσικό περιβάλλον μέσω της ένταξης του κτιρίου σε αυτό και όχι την επιβολή αυτού.
γ. Επανάχρηση υλικών αν κριθεί ότι το κτίριο πλέον δεν είναι αναγκαίο να υπάρχει, μεγάλα κομμάτια αυτού να χρησιμοποιηθούν για να κατασκευασθεί κάτι άλλο.
δ. Χρήση τοπικών υλικών. Δεν έχει νόημα να συζητάμε για βιώσιμο σχεδιασμό αν τα υλικά που προδιαγράφουμε έρχονται από μέρη μακρινά και ξένα με τον τόπο που θα δημιουργηθεί το κτίριο.
Τα παραπάνω, μαζί με τη βοήθεια της τεχνολογίας μέσω συστημάτων θερμομόνωσης και αυτό-παραγωγής ενέργειας, μπορούν να μας βοηθήσουν στο να μειώσουμε αρκετά τον αντίκτυπο των κτιρίων μας στο περιβάλλον.
Πρωταρχικός στόχος είναι η δημιουργία κτιρίων που να είναι φιλικά προς το περιβάλλον, ενεργειακά ουδέτερα (ή ακόμα και θετικά), κτίρια που να σέβονται τον τόπο που τα φιλοξενεί.
Βιωσιμότητα μέσω Επανάχρησης και Ανακαίνισης
Κλείνοντας, θέλω να σταθώ στην έννοια της επανάχρησης και ανακαίνισης των υφιστάμενων κτιρίων. Αν αντιμετωπίσουμε πολλά από αυτά τα κτίρια σαν κελύφη που πλέον μπορούν να ξανα-ξεκινήσουν τη ζωή τους, κάνοντας τροποποιήσεις και αλλαγές για να υποδεχθούν μια νέα χρήση, μπορούμε να βοηθήσουμε πολύ τη βιωσιμότητα των κατασκευών.
Οι περισσότεροι ρύποι παράγονται κατά τη διάρκεια της κατεδάφισης (μπάζα) και εκσκαφής/θεμελίωσης ενός νέου κτιρίου. Το χρειαζόμαστε; Μήπως μπορούμε να ξανά-κοιταχτούμε και να αποφασίσουμε ότι με ένα μικρό retouch είμαστε ικανοποιημένοι και συνειδητά προστάτες του οικοσυστήματος που μας φιλοξενεί;
Δείτε επίσης στην αθηΝΕΑ:
