Πριν λίγο καιρό, και την ίδια περίπου εποχή που είχαμε μπει στην Ελλάδα σε διαδικασία επανεκκίνησης, είχε πέσει το μάτι μου σ’ ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο για τους λεγόμενους “superspreaders”, ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που ίσως να ευθύνεται για δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό κρουσμάτων του Covid-19, με αναφορές σε κάποια “superspreading events” που οδήγησαν σε “clusters” της ασθένειας στο γενικό πληθυσμό στη διάρκεια της πανδημίας.
Το άρθρο έκανε λόγο για άλλον ένα σημαντικό αριθμό που σχετίζεται με την εξάπλωση ενός ιού: πέρα από τον περίφημο R0, τον ρυθμό μετάδοσής του στον οποίο έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν, έχει σημασία και ο συντελεστής διασποράς του ιού ή k, που περιγράφει το αν η ασθένεια τείνει να διαμορφώνει clusters. Όσο πιο χαμηλό είναι το k, τόσο πιθανότερο η μετάδοση να προέρχεται από μικρό αριθμό ανθρώπων, ενώ καθώς πλησιάζει τον αριθμό 1, η μετάδοση γίνεται πιο ομοιόμορφα και άρα οι superspreaders παίζουν λιγότερο ρόλο.
Οι κορωνοϊοί γενικότερα φαίνεται να εξαπλώνονται σε clusters πιο πολύ απ’ ό,τι άλλοι παθογόνοι ιοί, με το γιατί να αποτελεί άλυτο επιστημονικό ερώτημα, όπως άγνωστο παραμένει σε μεγάλο βαθμό και το γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι superspreaders και άλλοι όχι – πιθανότατα είναι ένας συνδυασμός γενετικών παραγόντων, ανοσοποιητικής αντίδρασης, αλλά και συμπεριφοράς, όπως οι κοινωνικές συνήθειες, οι κανόνες υγιεινής κ.λπ.
Τι γίνεται με τον συγκεκριμένο κορωνοϊό; Τρεις πρώιμες έρευνες του London School of Hygiene & Tropical Medicine, του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και του Institute for Disease Modeling στη Ουάσιγκτον, συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι σχεδόν το 10% των κρουσμάτων του COVID-19 φαίνεται να ευθύνεται για το 80% των νέων μολύνσεων.
Γιατί έχει σημασία αυτό για εμάς τώρα; Γιατί αν όντως ο Covid-19 εξαπλώνεται χάρη στο superspeading, όσο πιο καλή κατανόηση έχουν οι επιστήμονες για τα χαρακτηριστικά της πανδημίας, αλλά και για τις συνθήκες που οδηγούν σε superspeading events, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα θα είναι σε θέση να σταματήσουν την εξάπλωση μιας ασθένειας, αποφεύγοντας μαζικά lockdowns. Η μελέτη αυτή δεν είναι εύκολη υπόθεση, ενώ ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος στιγματισμού συγκεκριμένων ανθρώπων ή ομάδων.
Όπως επισημαίνει η επικεφαλής του Center for Infectious Disease Dynamics στο Pennsylvania State University Elizabeth McGraw, μιλώντας στο Vox, αν μπορούσαμε να περιορίσουμε το superspreading, ο αντίκτυπος στην πανδημία θα ήταν τεράστιος. Ωστόσο, “δεν πρέπει να σκεφτόμαστε τους superspreaders ως ‘κακούς'”, προειδοποιεί. Οποιοσδήποτε από εμάς θα μπορούσε να είναι superspreader εν αγνοία του, με δεδομένο και το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ακόμα καλά ή είναι ασυμπτωματικοί. Μπορούμε όμως να πάρουμε τα μέτρα μας για να περιορίσουμε την πιθανότητα να είμαστε οι ίδιοι superspreaders, φορώντας μάσκα, πλέοντας τα χέρια μας, τηρώντας της αποστάσεις, περιορίζοντας, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό τις μαζικές κοινωνικές συναναστροφές.
