«Εσύ είσαι ο Αλοίμονος; Μπράβο, αν και νέος τα πας πολύ καλά». Με αυτά τα λόγια με υποδέχτηκε ο ήδη φτασμένος και αναγνωρισμένος Χρήστος Κώνστας πριν από 20 χρόνια στα ηρωικά γραφεία του. Είναι ο πατριάρχης του σοβαρού οικονομικού ρεπορτάζ, γνωστός για το αγγλοσαξονικό του χιούμορ, το προσεγμένο ντύσιμό του και την ψυχραιμία του, που δεν τη χάνει ακόμα και όταν δέχεται άδικα πυρά.
Το ίδιο χαμόγελο αντίκρισα και όταν γνώρισα τον Νικόλα Ταμπακόπουλο. Καταρτισμένο δικηγόρο σε θέματα ενέργειας, που δεν ξέφυγε από την «οικογενειακή παράδοση» και έγινε δημοσιογράφος. Καλοσυνάτος, εργατικός και αγχώδης. Λίγο πάνω από τα 30, ήδη έχει διαγράψει μια πολλά υποσχόμενη πορεία. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στο επιχειρηματικό ρεπορτάζ στο BnB Daily του Νεκτάριου Νώτη. Έπειτα, εντάχθηκε στο δυναμικό του Liberal και πλέον είναι υπεύθυνος οικονομικών ειδήσεων στη γνωστή ιστοσελίδα Liberal Markets.
Μέσα στα αδιέξοδα της πραγματικότητας που ζούμε –με τους πολεμοχαρείς Ρώσους, τους ταλαιπωρημένους Ουκρανούς και το τέλος της πανδημίας– σκέφτηκα να τολμήσω μια συνέντευξη με λίγο διαφορετική δομή. Ο πιο αναγνωρισμένος –και σοβαρός, βασική προϋπόθεση για μένα– και ο πιο φέρελπις –επίσης σοβαρός, βασική προϋπόθεση για μένα– απαντούν σε ένα κοινό ερωτηματολόγιο για τα ΜΜΕ, την Ελλάδα, τις τιμές στους λογαριασμούς της ΔΕΗ – και τις γυναίκες, ανάμεσα στα άλλα.
Συναντιόμαστε, συμβολικά, στη Μιχαλακοπούλου, στα τελευταία γραφεία του ΔΟΛ, που σήμερα φιλοξενούν την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα. Σταμάτησε να βρέχει και οι δύο δημοσιογράφοι είναι στην ώρα τους. Ο ΧΚ κοιτάζει το κινητό του. Το ίδιο και ο ΝΤ. Βιάζονται. Ο υπεύθυνος δημιουργικού της αθηΝΕΑς δεν αφήνει καμία λεπτομέρεια στην τύχη. Οι φωτογραφίες πρέπει να τιμούν τα «μοντέλα».
Κερνάω καφέ και αρχίζουμε την κουβέντα, γνωρίζοντας ότι ο Χρήστος έχει την ποιότητα να «αγκαλιάζει» κάθε νέο ταλέντο και ότι ο Νίκος έχει την παιδεία να σέβεται αυτούς που θαυμάζει.
Συγχωρέστε με… όμως δεν είναι λίγο βαρετή και στατική η οικονομική δημοσιογραφία;
ΧΚ: Όπως έχει πει ο αξέχαστος Schäuble στον αλησμόνητο Γιάνη Βαρουφάκη, «it is the economy, stupid». Νωρίτερα βέβαια το είχε πει ο James Carvaille και το χρησιμοποίησε ο Bill Clinton στην προεκλογική του εκστρατεία, αλλά η ρήση είναι σωστή: τίποτα δεν υπάρχει χωρίς την οικονομία, χωρίς τη σωστή ανταγωνιστική της λειτουργία. Ειδικά σήμερα, στην απαίσια νέα πραγματικότητα που έχει επιβάλει ο φίλος κάποιων, Vladimir Putin, διαφαίνεται ότι όλα είναι οικονομία: το ψωμί, η πατάτα η τηγανητή, το laptop και το τηλέφωνό μας, αλλά και τα ανταλλακτικά του αυτοκινήτου μας.
Υπάρχουν κάποιοι που δεν θέλουν οι πολίτες να καταλαβαίνουν οικονομία, πολιτικολογούν χωρίς ουσία, για να μας εξαπατούν: οι λαϊκιστές. Όπως υπάρχουν άλλοι που τα ρίχνουν όλα στην οικονομία, γιατί δεν έχουν το θάρρος, τις γνώσεις και την ικανότητα να διοικούν. Η αλήθεια είναι πάντα στη μέση και στην καθημερινότητα.
ΝΤ: Θα συμφωνήσω, πολιτική και οικονομία είναι ένα ταγκό για δύο. Το οικονομικό ρεπορτάζ δεν είναι καθόλου βαρετό, αντιθέτως. Γνωρίζοντας όλες τις πτυχές, συνθέτεις τη μεγάλη εικόνα για ένα γεγονός.
Ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία και την πολιτική έχει ως αφετηρία, συνδέεται με την οικονομία. Από τη δυσάρεστη εμπειρία των μνημονίων, που ελπίζω να μας ωρίμασε ως πολίτες, έως τον πόλεμο στην Ουκρανία, με επακόλουθο την άνοδο στις παγκόσμιες τιμές των καυσίμων και των τροφίμων.
Δεν χρειάζεται να γίνουμε όλοι οικονομολόγοι, αλλά να γνωρίζουμε. Πρέπει να έχουν την ικανότητα οι πολίτες να αξιολογούν την οικονομική πολιτική με τρόπο αντικειμενικό.
Ο πολίτης που στερείται οικονομικής παιδείας δεν αξιολογεί ορθολογικά την οικονομική πολιτική και επομένως τους πολιτικούς που τις εφαρμόζουν. Δεν μπορεί να εξηγήσει τα πολλά «γιατί» της καθημερινότητάς του. Και δυστυχώς, θεωρούμαστε από τους πλέον οικονομικά αναλφάβητους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κάτι που πρέπει να αλλάξουμε ως χώρα. Ο Bill Owens λέει: «Μια δυνατή οικονομία ξεκινά με ένα δυνατό, καλά μορφωμένο εργατικό δυναμικό».
Χρήστο, πώς θα χαρακτήριζες τη δημοσιογραφία σήμερα;
XK: Η δημοσιογραφία, όπως όλα τα επαγγέλματα, ανέκαθεν είχε και καλά και κακά στοιχεία. Καλούς και κακούς συναδέλφους. Έχω γαλουχηθεί με την αίσθηση ότι δεν μπορώ, δεν πρέπει να κρίνω κανένα, απλώς προσπαθώ να είμαι αυστηρός με τον εαυτό μου. Κάθε δημοσιογράφος είναι ένα ενημερωτικό προϊόν που απευθύνεται σε μια συγκεκριμένη αγορά. Τον εαυτό μου μόνο μπορώ να κρίνω, αυτόν μπορώ να βελτιώσω.
Ειδικότερα μετά τη μεγάλη υπερδεκαετή οικονομική κρίση, που το μιντιακό σύμπαν σε αγαστή συνύπαρξη με το πολιτικό κατεστημένο επιτάχυναν, ενώ ούτε και ανέσχεσαν την αναπόφευκτη σύγκρουση με τον ρεαλισμό, την πραγματικότητα. Οι δημοσιογράφοι ίσως λιγότερο από άλλους εργαζόμενους στην Ελλάδα, αλλά από τότε τα ΜΜΕ έχουν περάσει δύσκολες μέρες. Νέοι παίκτες μπήκαν στο παιχνίδι, στούντιο ανταλλάγησαν με βοσκοτόπια, και γενικότερα πολλοί εζήλωσαν την δόξαν άλλων και θέλησαν να γίνουν μιντιάρχες. Ξέρω, γνωρίζουμε όλοι δημοσιογράφους που παλεύουν νύχτα-μέρα για να τα φέρουν βόλτα, ξέρω δημοσιογράφους και εργαζόμενους στα μίντια να παλεύουν με ελάχιστα για να τα καταφέρουν, συναδέλφους κοντά στη σύνταξη που δεν έχουν δουλειά. Ξέρω εταιρείες που χρεοκόπησαν, τυπογραφεία που έκλεισαν. Κάθε μέρα δέχομαι τηλέφωνα από φίλους και συναδέλφους που ψάχνουν εναγωνίως δουλειά. Οπότε ναι, το να είσαι δημοσιογράφος σήμερα είναι ηρωική πράξη.
ΝΤ: Ο κ. Κώνστας έχει σαφώς την πείρα να σας μιλήσει για τον χώρο των ΜΜΕ, καθώς τον γνωρίζει πολύ καλύτερα από μένα. Εγώ έχω ακόμη πολλά χιλιόμετρα να διανύσω. Όμως, αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι η δημοσιογραφία σου δίνει τη δυνατότητα να διευρύνεις τους ορίζοντές σου, να εξελίξεις τον τρόπο σκέψης σου. Είναι ένα ατέλειωτο ταξίδι στη γνώση.
Θα δουλέψεις πολύ, θα διαβάσεις, θα κάνεις έρευνα, θα ξενυχτήσεις πάνω στο laptop και θα προσπαθείς να συνδέσεις το παζλ των γεγονότων. Στο τέλος της ημέρας όμως, ένα καλό σχόλιο αναγνώστη, ένα «μπράβο» από εκείνους που εμπιστεύεσαι σε ενθαρρύνει να συνεχίσεις.
Σε επίπεδο εργασιακής καθημερινότητας, θεωρώ ότι, όποιος θέλει να ασχοληθεί με τον χώρο, πρέπει να έχει αντοχές, να είναι διατεθειμένος να κάνει θυσίες. Να έχει υπομονή και επιμονή, σεμνότητα και ευγένεια. Δύσκολη ισορροπία, αλλά υπάρχει κάτι που αξίζει και είναι εύκολο; Προσωπικά, νιώθω τυχερός που μου άνοιξε η πόρτα του BnB Daily και ο κόσμος του επιχειρηματικού-οικονομικού ρεπορτάζ. Η τύχη συνεχίζει να μου χαμογελά, καθώς μπορώ να μαθαίνω και να εξελίσσομαι δίπλα σε καταξιωμένους δημοσιογράφους, όπως ο κ. Θανάσης Μαυρίδης.
Ποιος νομίζετε ότι κερδίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία;
ΧΚ: Μάλλον να ρωτήσεις κάποιον ειδικό. Εγώ δεν είμαι. Το μόνο που μπορώ να σου πω με ασφάλεια είναι ότι αυτός ο πόλεμος έχει ανατρέψει –και ως συνέχεια της πανδημίας– την παγκόσμια ισορροπία. Η παγκοσμιοποίηση, έστω όπως την ξέραμε, έχει τελειώσει. Δεν ξέρω τι θα την αντικαταστήσει… Βλέπουμε όλοι ότι οι τιμές στην ενέργεια έχουν εκτοξευθεί, ξέρω ότι σε λίγο δεν θα μπορώ να αλλάξω τακάκια στο μηχανάκι μου και, αν χαλάσει το laptop της κόρης μου, θα περιμένω μήνες για ανταλλακτικό.
Αυτό δεν θα αλλάξει αν ξαναέρθει το Δ στη ΔΕΗ, για να πούμε και ένα αστείο απο τα πολλά που έχουμε ακούσει τον τελευταίο χρόνο. Ο πλανήτης χρειάζεται ένα νέο σχέδιο, μια νέα παγκόσμια θεωρία, να επαναπροσδιοριστεί η έννοια της συλλογικής ασφάλειας, της ειρήνης και της ευμάρειας. Να δούμε πώς το «μαζί» θα είναι βιώσιμο χωρίς να δίνει βήμα στη φτώχεια και σε λαϊκίστικους λεονταρισμούς.
ΝΤ: Όταν εργαλειοποιείται ο πόλεμος με όπλο την οικονομία σε βάρος της κοινωνίας, τότε δεν έχει σημασία ποιος νικάει αλλά πώς θα σταματήσει αυτή η καταστροφή.
Σίγουρα ο κόσμος, όπως τον γνωρίζαμε, έχει τελειώσει. Πλέον μπαίνουμε σε μια νέα φάση παρατεταμένου ψυχρού πολέμου, ο οποίος έχει υβριδικά χαρακτηριστικά. Στην Ουκρανία παλεύουν οι αξίες του σύγχρονου δυτικού κόσμου με τον ολοκληρωτισμό. Ήδη ο παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος έχει ξεκινήσει και από τη μία βλέπουμε τη Δύση και από την άλλη τη Ρωσία, την Κίνα και τους συμμάχους τους.
Θα σταθώ, ωστόσο, στην ευκαιρία που νομίζω ότι προκύπτει από αυτό τον πόλεμο για την Ευρώπη. Αναφέρομαι στην παραγωγική ανασυγκρότησή της. Να μετατραπεί από «ένωση καταναλωτών» σε «ένωση παραγωγών». Από τοποπαρατηρητές και παθητικοί ισορροπιστές να περάσουμε σε μια πιο δυναμική αντιμετώπιση όσων συμβαίνουν γύρω μας. Θεωρώ πως η Ευρώπη πέρασε μια παραταταμένη περίοδο νηνεμίας και πλέον πέφτει στον τοίχο της λεγόμενης «ρεάλ πολιτίκ». Αυτό πρέπει να αλλάξει. Κλείνοντας, θα πω ότι ο πόλεμος έχει απώλειες και για τη Δύση και για τη Ρωσία. Σίγουρα όμως ο Poutin αλλιώς το είχε φανταστεί όταν εισέβαλε στην Ουκρανία.
***
Η συζήτηση είναι ενδιαφέρουσα καθώς αναδεικνύει πώς δύο διαφορετικές γενιές μπορούν να συνομιλούν, να διαφωνούν και συγχρόνως να παράγουν έναν συμπληρωματικό, δομημένο λόγο, που εξηγεί εν πολλοίς τις αρχές και το mantra της ζωής τους.
Η ώρα έχει περάσει. Ο Χρήστος έχει ένα ραντεβού και ο Νικόλας πρέπει να πάει στην απογευματινή σύσκεψη. Το κατανοώ. Άλλωστε, τα κινητά και των δύο δεν έχουν σταματήσει να λυσσάνε. Τελευταία ερώτηση, τους υπόσχομαι.
Πείτε μου, ποιοι είναι οι ήρωές σας;
ΧΚ: Εντάξει… εγώ δεν θα δυσκολευτώ να απαντήσω. Η κόρη μου, και γενικότερα η οικογένειά μου. Δεν είμαι συντηρητικός, ούτε ιδιαίτερα συναισθηματικός, αλλά η οικογένεια είναι, θεωρώ, ό,τι σημαντικότερο μπορεί να αφήσει ως παρακαταθήκη ο άνθρωπος στον πλανήτη. Είναι η συνέχεια, η αγάπη, η έννοια της αποστολής.
ΝΤ: Η οικογένειά μου, που είναι το μεγαλύτερο στήριγμά μου σε ό,τι κάνω. Θα ήθελα όμως να σταθώ περισσότερο στις εργαζόμενες μητέρες. Γιατί οι γυναίκες αυτές είναι πραγματικά το δυνατό φύλο. Θαυμάζω τον τρόπο με τον οποίο εναλλάσσουν επιτυχώς δύσκολους, απαιτητικούς ρόλους. Είναι δυναμικές εργαζόμενες και ταυτόχρονα ο πυρήνας της οικογένειας. Ο ρόλος της μητέρας στην ανατροφή των παιδιών και τη διαχείριση της οικογένειας είναι κορυφαίος. Δεν νομίζω ότι θα τα κατάφερνα και το θαυμάζω.
***
Για περισσότερα από 30 χρόνια, ο Χρήστος Κώνστας δημοσιογραφεί έχοντας συνδυάσει το όνομά του με όλες τις διαχρονικά σοβαρές οικονομικές εφημερίδες, ιστότοπους αλλά και την TV, όταν κάποιοι έκαναν μόνο ελεύθερο ρεπορτάζ. Σπούδασε στο Πεκίνο, στις ΗΠΑ και στο Πάντειο. Ακόμα γράφει καθημερινά σε μια απλή ατζέντα με χρωματιστούς μαρκαδόρους –κάθε χρώμα και άλλο θέμα–, πίνει αρκετούς καφέδες, ενώ είναι και δεινός τενίστας. Χάνει μόνο από αυτούς που είναι έτοιμοι να του τα πουν όλα χωρίς φόβο και χωρίς πάθος.
Ο Νικόλας Ταμπακόπουλος είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, με μεταπτυχιακό στο Δίκαιο Ενέργειας και σπουδές στο Supply Chain και Project Management. Ξεκίνησε στα 18 του να εργάζεται ως δημοσιογράφος και κάθε μέρα δοξάζει τον Θεό που κάνει αυτό που του αρέσει.
***
Δεν θέλω να συγκινούμαι. Όχι, ανασκευάζω. Φοβάμαι όταν συγκινούμαι, γιατί μειώνονται οι αντιστάσεις που νομίζω ότι έχω. Αλλά, πάλι, όταν δύο άνθρωποι που εκτιμάς και θαυμάζεις σε κάνουν να συγκινείσαι, τότε ακόμα και στο σκοτάδι που ζούμε υπάρχει φως. Ο Νικόλας είναι από τους ανθρώπους που ζηλεύω, γιατί έχει αρχές, ήθος και μια οικογένεια που τον αγαπά πάρα πολύ. Ο Χρήστος είναι ένας bon viveur καλοκάγαθος κόμης της δημοσιογραφίας, που άντεξε ανοίκειες επιθέσεις με χαμόγελο, ταπεινότητα, συνεχές διάβασμα και απεριόριστη γνώση. Είναι φίλοι μου και πρότυπα. Και γι’ αυτό που είναι και γι’ αυτό που θα γίνουν. Και ναι, η κόρη του Κώνστα είναι η επόμενη πριγκίπισσα όλου του κόσμου!
Δείτε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Γιώργος Ευγενίδης: Δεν μου Αρέσει η Εξιδανίκευση του Παρελθόντος
Κωνσταντίνος Φουτζόπουλος: Οι Διεθνείς Σχέσεις Είναι σαν τις Ανθρώπινες
The Boardroom: Ένας Ενάρετος Κύκλος διά Χειρός Ντιάνας Μαρκάκη
