Είναι από τα θέματα εκείνα που συνήθως ξεκινούν να σε απασχολούν όταν γίνεσαι γονιός. Όταν αρχίζεις να παρατηρείς το παιδί σου καθώς μεγαλώνει. Κάποιες φορές απλώς το αισθάνεσαι: «το παιδί μου είναι έξυπνο». Άλλες, πάλι, σε προβληματίζει αν είναι αρκετά και κάποιες άλλες διακρίνεις ταλέντα, χαρίσματα, που όμως δεν είσαι και σίγουρος αν συνδέονται με την ευφυΐα.
Η εποχή που γινόταν μεγάλη συζήτηση για τον δείκτη νοημοσύνης έχει μάλλον παρέλθει. Και αυτό που αναδύεται τώρα, το οποίο παλιότερα ήταν εντελώς άγνωστο, είναι η χαρισματικότητα. Μια έννοια που θα μπαίνει όλο και περισσότερο στη ζωή μας.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα διοργανώνεται τριήμερο συνέδριο για τη χαρισματικότητα («Gifted World Experience»), στις 24 έως τις 26 Οκτωβρίου.
Στην Ελλάδα, ο άνθρωπος που έχει ταυτίσει το όνομά του με το επιστημονικό αυτό πεδίο είναι η ψυχοπαιδαγωγός κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης και επιστημονικά υπεύθυνη προγραμμάτων εκπαίδευσης χαρισματικότητας στο Κέντρο Ανάπτυξης Νόησης «Φ», η δρ. Δανάη Δεληγεώργη.
Και είναι η πλέον κατάλληλη για να λύσει κάθε απορία.
Ποια είναι η διαφορά του χαρισματικού από τον πολύ έξυπνο ή τον ταλαντούχο; Και πώς μπορεί ένας γονιός να διακρίνει αν το παιδί του εμπίπτει σε μια από αυτές τις κατηγορίες;
Ας εστιάσουμε πρώτα στις ομοιότητες –οι οποίες είναι και πολύ περισσότερες– και μετά στις διαφορές. Βρίσκω ότι είναι πιο χρήσιμο να εξηγήσω γιατί είναι προτιμότερο αυτό από το να ψάχνουμε να βρούμε τις διαφορές.
Και οι τρεις χαρακτηρισμοί έχουν να κάνουν με έναν διαφορετικό συνδυασμό ικανοτήτων, δεξιοτήτων και νοημοσύνης.
Με τη λέξη «ικανότητα» περιγράφω την αυθεντική ποιότητα κάποιου να μπορεί να εκτελέσει και να παρουσιάσει κάτι με ευκολία, το πηγαίο δυναμικό που αναβλύζει, διακατέχει και χαρακτηρίζει κάποιον άνθρωπο χωρίς προγενέστερη εξάσκηση και εκπαιδευτικές οδηγίες.
Με τη λέξη «δεξιότητα» περιγράφω μια δραστηριότητα η οποία μπορεί να διδαχθεί και να κατακτηθεί σε επαρκές επίπεδο με γνώσεις, προπόνηση και εμπειρία. Η δεξιότητα μπορεί να παρατηρείται και να μετριέται με επιδόσεις σε δοκιμασίες και να έχει σταδιακή εξέλιξη.
Τη λέξη «έξυπνος» τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε κάποιον ο οποίος «έχει τα μάτια του ανοιχτά», είναι σε επαγρύπνηση, συνειδητός, που αντιλαμβάνεται και γνωρίζει τι συμβαίνει ή σε τι κατάσταση βρίσκεται.
Τώρα, με βάση αυτά, λέω τα εξής: όλοι οι χαρισματικοί άνθρωποι μπορούν να θεωρηθούν έξυπνοι, αλλά δεν είναι όλοι οι έξυπνοι άνθρωποι χαρισματικοί. Είναι πιθανό, άνθρωποι οι οποίοι έχουν αναπτύξει δεξιότητες σε επίπεδο ταλέντου, παραδείγματος χάρη, ακαδημαϊκά να μην είναι χαρισματικοί.
Ένας άνθρωπος χαρισματικός –εξαρτάται και από το πώς εκτιμούν τη χαρισματικότητα στο περιβάλλον όπου βρίσκεται– είναι πιθανό να σκοράρει στον μέσο όρο όσον αφορά τον δείκτη νοημοσύνης, εάν τα τεστ εστιάζουν μόνο σε επιδόσεις γνώσεων, όπως και να έχει, ο γονέας καλό είναι να παραμένει στον ρόλο του, να παρατηρεί, να ψάχνεται, να ενδιαφέρεται και για οτιδήποτε τον προβληματίζει να επισκέπτεται κάποιον ειδικό, όσες φορές και εάν χρειαστεί.
Πώς και γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτό το πεδίο; Υπάρχει μήπως και βιωματικό στοιχείο;
Κοντά στην ολοκλήρωση του πρώτου πτυχίου στο Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με κατεύθυνση ψυχολογίας και απώτερο στόχο την ψυχοπαιδαγωγική, ανακάλυψα την ανάγκη μου για εξειδίκευση.
Το μονοπάτι σκέψης το οποίο επέλεξα –ή μάλλον με επέλεξε– να περπατήσω όταν αποφάσισα να ακολουθήσω τον συγκεκριμένο τομέα ήταν το να αφουγκραστώ τις δικές μου ανάγκες για προσωπική αυτοβελτίωση. Το εξέφρασα και στις καθηγήτριές μου τότε και με το μότο «research is me-search», την εμπειρία τους στον χώρο, μου σύστησαν τον κλάδο gifted education and social-emotional needs.
Διέκριναν σε εμένα στοιχεία νευροδιαφορετικότητας της χαρισματικότητας – να ’ναι καλά! Για καλή μου τύχη, και σε συνδυασμό με τα θέλω μου, ξεκίνησα την εξειδίκευσή μου στο Σικάγο, στο Ιλινόις των ΗΠΑ, όπου σπούδασα, εργάστηκα και έμεινα.
«Σε ένα τμήμα περίπου 25 μαθητών, υπάρχουν 2 μαθητές οι οποίοι είναι στο φάσμα της ήπιας νευροδιαφορετικότητας χαρισματικότητας. Σε μια τάξη με περίπου 4 τέτοια τμήματα βρίσκονται 2 μαθητές με μέτρια-υψηλή χαρισματικότητα».
Μετά το μεταπτυχιακό ακολούθησε το διδακτορικό, εδώ στην Ελλάδα, στην Ιατρική Αθηνών – δεν ησύχαζε το μέσα μου χωρίς απαντήσεις στα πολλά ερωτήματα σχετικά με τους χαρισματικούς ενήλικες.
Ναι, έχω περάσει απ’ όλα όσα περιγράφω ότι αντιμετωπίζουν οι χαρισματικοί άνθρωποι. Τότε, πριν από 37 χρόνια, δεν υπήρχαν ούτε πληροφορίες ούτε εξοικειωμένοι γονείς και εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί, επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Ακόμα δεν υπάρχουν αρκετοί, αλλά η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι αξιοσημείωτη. Αν μη τι άλλο, ο κόσμος έχει ακούσει κάπου τη λέξη «χαρισματικότητα», του είναι γνώριμη και ας μην του είναι ξεκάθαρος ο ορισμός της.
Έχουν πλέον επαρκή ενημέρωση τα σχολεία για τον εντοπισμό και την «παραπομπή» σε εσάς ενός χαρισματικού παιδιού;
Έχουν ενημέρωση, σίγουρα όχι επαρκή και σίγουρα εξαρτάται, ως επί το πλείστον, από την ευχέρεια και το μεράκι κάθε εκπαιδευτικού να εντρυφήσει ή όχι στον τομέα της χαρισματικότητας για να βοηθήσει, όπως επίσης και στο εάν και πόσο θα ασχοληθεί με το εκάστοτε χαρισματικό παιδί ή έφηβο στην τάξη του.
Να σημειώσω εδώ ένα στατιστικό στοιχείο που νομίζω έχει ενδιαφέρον: σε ένα τμήμα περίπου 25 μαθητών, υπάρχουν 2 μαθητές οι οποίοι είναι στο φάσμα της ήπιας νευροδιαφορετικότητας χαρισματικότητας. Σε μια τάξη με περίπου 4 τέτοια τμήματα βρίσκονται 2 μαθητές με μέτρια-υψηλή χαρισματικότητα.
Τις τρέχουσες μεθόδους για τον εντοπισμό χαρισματικών μαθητών, λοιπόν, θα τις χαρακτήριζα εξαιρετικά ελαττωματικές.
Γίνεται μεγάλη συζήτηση σχετικά με το πώς αναγνωρίζονται τα χαρισματικά παιδιά. Τις περισσότερες φορές, ένα παιδί εντοπίζεται αρχικά από κάποιο συγγενικό πρόσωπο ή από έναν νηπιαγωγό ή δάσκαλο δημοτικού σχολείου, παρατηρώντας το ενδεχόμενο να ανήκει στο φάσμα της νευροδιαφορετικότητας της χαρισματικότητας σε σχέση κυρίως με τις σχολικές του επιδόσεις.
Μόλις αναγνωριστεί ως πιθανώς χαρισματικό παιδί, παραπέμπεται σε δημόσιους φορείς, όπου και υποβάλλονται σε κάποιας μορφής τυποποιημένες δοκιμές/τεστ, τα οποία πάλι εστιάζουν σε επιδόσεις. Αυτό μπορεί να είναι περισσότερο προβληματικό παρά ωφέλιμο για διάφορους λόγους.
Για παράδειγμα, η συνολική βαθμολογία του/των τεστ μπορεί να μην είναι ουσιαστική ένδειξη χαρισματικότητας. Η χαρισματικότητα υπό το πρίσμα των επιδόσεων είναι προβληματική επειδή, ως νευροδιαφορετικότητα, δεν είναι ούτε στατική ούτε διχοτομική.
Εάν ας πούμε το τεστ γίνει στη Β′ Δημοτικού, πώς είμαστε σίγουροι ότι με βάση τις επιδόσεις του θα παραμείνει ο ίδιος μαθητής; Και τότε, λίγα χρόνια αργότερα, θα εξακολουθεί να θεωρείται χαρισματικός από τους γύρω του;
Αν ένα παιδί χαρακτηριστεί χαρισματικό ή μη είναι δύσκολο να αλλάξει αυτή η ταμπέλα αργότερα, ειδικά αν είναι από δημόσιο φορέα.
Τι συμβαίνει συχνότερα; Έρχεται σε εσάς ένα χαρισματικό παιδί ή το ανακαλύπτετε εσείς;
Στην επαγγελματική μου ζωή, ως επί το πλείστον, έρχεται ένα παιδί για το οποίο έχουν δει ενδείξεις ή τους έχουν παραπέμψει επειδή έχουν δει ενδείξεις ή το έχουν αναγνωρίσει. Όπως περιέγραψα όμως, φέρνουν συνήθως όσα παιδιά παρουσιάζουν προχωρημένες επιδόσεις, αφού αυτό έχουν κατά νου ως κύρια ένδειξη.
«Δυστυχώς, παρατηρείται έντονα οι χαρισματικοί άνθρωποι να υποφέρουν από αυτό που ονομάζουμε εσωτερικευμένη φοβία, όπως άλλωστε και κάθε μειονότητα η οποία δεν έχει αναγνωριστεί και φροντιστεί κατάλληλα από την κοινωνία ως αναπόσπαστο και φυσιολογικό μέρος της».
Στην προσωπική μου ζωή, γίνεται συνήθως ακριβώς το ανάποδο. Όταν παρατηρώ σε ανθρώπους που συναναστρέφομαι έντονες ενδείξεις και τους παροτρύνω να το ψάξουν περισσότερο, μόνοι τους ή μαζί μου, κι ενώ πάντα μου λένε πως «αφού το λες εσύ, λόγω ειδικότητας, κάτι θα ξέρεις», τελικά το αμφισβητούν, ή ντρέπονται, ή δεν το θεωρούν σημαντικό να ασχοληθούν με αυτό σε βάθος.
Δυστυχώς, παρατηρείται έντονα οι χαρισματικοί άνθρωποι να υποφέρουν από αυτό που ονομάζουμε εσωτερικευμένη φοβία, όπως άλλωστε και κάθε μειονότητα η οποία δεν έχει αναγνωριστεί και φροντιστεί κατάλληλα από την κοινωνία ως αναπόσπαστο και φυσιολογικό μέρος της.
Η εσωτερικευμένη φοβία, με απλά λόγια, περιγράφεται ως μια αρνητική αίσθηση προς τον ίδιο τους τον εαυτό και τα πηγαία αυθεντικά χαρακτηριστικά τους και συμβάλλει σε αίσθημα αποξένωσης από τους άλλους και στην πεποίθηση ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτούς τους ίδιους.
«Η χαρισματικότητα είναι διαφορετική εγκεφαλική λειτουργία και αυτό σε κάποιες περιπτώσεις είναι δώρο ευκολίας και σε κάποιες άλλες εξαιρετικά δύσκολη πρόκληση, ειδικά όταν οι χαρισματικοί άνθρωποι προσπαθούν να ταιριάξουν με τη γενική εικόνα του πληθυσμού μιας κοινωνίας».
Εκείνοι που, ως επί το πλείστον, ανακαλύπτω στην προσωπική μου ζωή, σπάνια, δυστυχώς, έρχονται στο γραφείο μου, εξαιτίας της εσωτερικευμένης φοβίας (βέβαια αυτό βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου).
Χαρισματικός δεν είναι ο έξυπνος, μακάρι να ήταν τόσο απλό. Η χαρισματικότητα είναι διαφορετική εγκεφαλική λειτουργία και αυτό σε κάποιες περιπτώσεις είναι δώρο ευκολίας και σε κάποιες άλλες εξαιρετικά δύσκολη πρόκληση, ειδικά όταν οι χαρισματικοί άνθρωποι προσπαθούν να ταιριάξουν με τη γενική εικόνα του πληθυσμού μιας κοινωνίας.
Έχει γενετικό υπόβαθρο η χαρισματικότητα;
Ναι. Το να είσαι χαρισματικός δεν συνοδεύεται με απόδειξη και δεν επιστρέφεται. Πιο επιστημονικά, ναι, υπάρχουν νευροανατομικές και φυσιολογικές διαφορές στον χαρισματικό εγκέφαλο.
Οι χαρισματικοί άνθρωποι συχνά αναπτύσσονται ασύγχρονα, που σημαίνει ότι αναπτύσσονται άνισα σε επίπεδο γνωστικών, κοινωνικο-συναισθηματικών και σωματικών δεξιοτήτων.
Για παράδειγμα, η συναισθηματική τους ωριμότητα μπορεί να μην ταιριάζει με τη διανοητική τους ωριμότητα — ή το αντίστροφο, μπορεί να είναι έτη φωτός μπροστά στα μαθηματικά και να είναι πίσω στα αγγλικά ή η σωματική τους δύναμη μπορεί να είναι πολύ αναπτυγμένη ενώ οι κοινωνικές τους ικανότητες να υστερούν.
Εκτός από την ασύγχρονη ανάπτυξη, εμφανίζουν συνήθως και αυτό που ο Πολωνός ψυχίατρος Kazimierz Dabrowski αναφέρει ως «υπερευερεθιστότητες». Οι πέντε υπερευερεθιστότητες είναι η ψυχοκινητική, η αισθητηριακή, η συναισθηματική, η διανοητική και η φαντασιακή και παρουσιάζονται ως αυξημένη οξυδέρκεια και ευαισθησία σε αυτές τις κατηγορίες.
Για παράδειγμα, ένα χαρισματικό παιδί ενδέχεται να μπορεί εξίσου να συμμετέχει σε συζητήσεις ενηλίκων για θέματα όπως η κλιματική αλλαγή ή η παγκόσμια πείνα το ένα λεπτό και το επόμενο λεπτό να κλαίει επειδή ένα αδερφάκι του του πήρε ένα αγαπημένο παιχνίδι για να παίξει.
Αυτό συνήθως προκαλεί σύγχυση στους ενήλικες και μπορεί να προκαλέσει υπερβολική αντίδραση εκ μέρους τους προς τη συμπεριφορά που επέδειξε το χαρισματικό παιδί προς το αδερφάκι του, παρόλο που η αντίδρασή του αυτή συμβαδίζει μια χαρά με την ηλικία στην οποία βρίσκεται.
«’Ενα χαρισματικό παιδί ενδέχεται να μπορεί εξίσου να συμμετέχει σε συζητήσεις ενηλίκων για θέματα όπως η κλιματική αλλαγή ή η παγκόσμια πείνα το ένα λεπτό και το επόμενο λεπτό να κλαίει επειδή ένα αδερφάκι του του πήρε ένα αγαπημένο παιχνίδι για να παίξει».
Τι παρέχετε στο κέντρο «Φ»; Και γιατί λέγεται έτσι;
Το Φ συμβολίζει τον αριθμό 1,618 της χρυσής τομής, αρχιτεκτονικά όταν η αισθητική συναντά τα μαθηματικά, είναι κάπως η ισορροπία μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών που γεννά την αέναη δημιουργία με ακλόνητες βάσεις.
Για την ανάπτυξη σε προσωπικό επίπεδο ψάχνουμε να βρούμε αυτό το ένα σημείο έναρξης, αυτό το κάτι που μας ενεργοποιεί και, όταν το ανακαλύψουμε, αυτή η χρυσή τομή διχοτομεί για πρώτη φορά το κενό, το τίποτα που νιώθαμε ότι βρισκόμαστε, και από εκεί δεν υπάρχει παρά μόνο εξέλιξη σε σπείρα, λογαριθμική και ισορροπημένη.
Συστεγαζόμαστε μια ομάδα από ειδικότητες, κάτι που μας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίζουμε κάθε άνθρωπο διεπιστημονικά. Ειδικοί ψυχικής υγείας, παιδαγωγοί, διατροφολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και γυμναστές.
Για να σου περιγράψω με απλά λόγια το τι και το πώς το κάνουμε, θα σου έλεγα ότι η περισσότερη δουλειά μας εστιάζει στην απομάθηση και μετά στη μάθηση. Η απομάθηση είναι η πράξη εξάλειψης μιας πρακτικής που ακολουθείται λόγω συνήθειας.
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε με τα μάτια μας κλειστά, αυτό που ξέρουμε σαν το πίσω μέρος του χεριού μας, δεν είναι χρήσιμο πια. Ζούμε σε εποχές που αλλάζουν συνεχώς. Απομάθηση είναι να προσπαθείς να ξεχάσεις τον συνήθη τρόπο να κάνεις κάτι, ώστε να μάθεις έναν νέο και μερικές φορές αποτελεσματικότερο τρόπο.
Δουλεύετε με παιδιά μόνο ή μπορεί και ένας χαρισματικός ενήλικας να απευθυνθεί σε εσάς;
Oι χαρισματικοί άνθρωποι, είτε στα πρώτα χρόνια είτε στα μεταγενέστερα, έχουν συχνά προηγμένες διανοητικές δεξιότητες, οι οποίες τους επιτρέπουν να κατακτούν γνώσεις σε υψηλά επίπεδα και να λύνουν σύνθετα προβλήματα σχετικά με τις γνώσεις αυτές.
Όμως, αυτή η διανοητική δραστηριότητα δεν συνοδεύεται πάντα και από τις αντίστοιχου επιπέδου κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Κοινωνικά και συναισθηματικά, οι χαρισματικοί άνθρωποι συχνά αναπτύσσονται με τον ίδιο ρυθμό ή ακόμα και πιο αργά από τους συνομηλίκους τους.
Επίσης, μπορεί να ισχύει και το ανάποδο, οι χαρισματικοί άνθρωποι να κατακλύζονται ή να υπερδιεγείρονται πολύ εύκολα λόγω της φυσικής τους ικανότητας να αντιλαμβάνονται βαθύτατα έννοιες και καταστάσεις. Για παράδειγμα, ένα χαρισματικό παιδί μπορεί να αφομοιώνει όλες τις πτυχές και τα υποπροϊόντα που μπορεί να προκύψουν από ένα διαζύγιο και να νιώθει σχεδόν ό,τι βιώνουν και οι ενήλικες γύρω του, προκαλώντας του αυτό απίστευτη ένταση άγχους σε όλες τις διαστάσεις, αλλά γνωσιακά και διανοητικά να μην μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει, τι του συμβαίνει και πώς να το εκφράσει λεκτικά.
Εμπειρικά τι θα έλεγες; Συναντάς περισσότερα χαρισματικά αγόρια ή κορίτσια;
Πριν από δέκα περίπου χρόνια στο Σικάγο, στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής μου διατριβής, μελέτησα αναλυτικά σύγχρονη και παλαιότερη βιβλιογραφία που αφορούσε 3 σχολεία άνω των 3.000 μαθητών.
Επειδή η κουλτούρα, οι στάσεις και οι πρακτικές επηρεάζουν τα ακαδημαϊκά κενά των γυναικών έναντι των ανδρών πολύ περισσότερο από την ίδια τους τη φύση, όσο πιο γρήγορα οι γονείς και οι δάσκαλοι ανοίξουν τα μάτια τους σε τέτοιες επιρροές τόσο πιο γρήγορα μπορεί να αναδειχθεί το δυναμικό σε κάθε παιδί.
Ο σκοπός αυτής της προκαταρκτικής μελέτης ήταν να επιβεβαιώσει τις πολλές δημοσιευμένες παρατηρήσεις ότι υπήρχαν περισσότεροι άντρες παρά γυναίκες εγγεγραμμένοι σε προγράμματα χαρισματικότητας.
Ο δεύτερος κύριος σκοπός ήταν να προσδιοριστούν η στάση μεταξύ των επαγγελματιών της διδασκαλίας στα προγράμματα χαρισματικότητας και το πώς θα μπορούσαν να ενισχύουν ενδεχομένως τα στερεότυπα των φύλων.
Με βάση τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Υπήρχαν περισσότερα αγόρια παρά κορίτσια που είχαν εγγραφεί στα προγράμματα χαρισματικότητας.
2. Τα «αγορίστικα» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας σε έναν χαρισματικό μαθητή είναι πιο επιθυμητά από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.
3. Τα «κοριτσίστικα» χαρακτηριστικά προσωπικότητας σε έναν χαρισματικό μαθητή είναι τα λιγότερο επιθυμητά από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς.
Επαγγελματικά συνεργαζόμενη με πολιτείες των ΗΠΑ και χώρες της Σκανδιναβίας και έχοντας δει άτομα σχεδόν από όλη την Ελλάδα δειγματοληπτικά, ισχύουν ακριβώς οι διαπιστώσεις που έγιναν είκοσι περίπου χρόνια πριν στο Σικάγο.
Ακόμα λοιπόν, το 2023, οι χαρισματικοί άνθρωποι ανεξάρτητου φύλου, οι οποίοι επιδεικνύουν ως χαρακτηριστικά προσωπικότητας αυτοδυναμία, υπεράσπιση προσωπικών πεποιθήσεων, ανεξαρτησία, αθλητικότητα, κατηγορηματικότητα, ισχυρή προσωπικότητα, αναλυτικότητα, ηγετική ικανότητα, προθυμία στο ρίσκο, αποφασιστικότητα, αυτάρκεια, κυριαρχικότητα, επιθετικότητα, ατομικισμό, ανταγωνιστικότητα, φιλοδοξία, είναι πιο πιθανό να παραπεμφθούν από γονείς και εκπαιδευτικούς για αναγνώριση χαρισματικότητας.
Ενώ τα χαρισματικά παιδιά ανεξάρτητου φύλου που επιδεικνύουν ως χαρακτηριστικά προσωπικότητας ενδοτικότητα, χαρά, ντροπαλότητα, στοργικότητα, πιστότητα, συμπονετικότητα, ευαισθησία στις ανάγκες των άλλων, προθυμία να καταπραΰνουν τα πληγωμένα συναισθήματα, γλυκό λόγο, ζεστασιά, προσφορά, ευπιστία, τρυφερότητα, φροντίδα, ευγένεια, το πιο πιθανό είναι να μην παραπεμθούν καν για αναγνώριση χαρισματικότητας ή, αν παραπεμφθούν για κάτι, θα είναι για να κάνουν κάτι τύπου «ψυχοθεραπεία» ώστε να αποκτήσουν τα χαρακτηριστικά που ανέφερα στην πρώτη κατηγορία και έτσι να μην πέσουν θύματα bullying ή εκμετάλλευσης από τους γύρω τους.
Ακόμα με πονάει η καρδιά μου με αυτό. Πολύ με πονάει. Δύο εξαιρετικά χαρισματικοί μαθητές μου μέσα σε αυτά τα χρόνια επαγγελματικής σταδιοδρομίας μου που είχαν την πλειονότητα των χαρακτηριστικών προσωπικότητας της δεύτερης κατηγορίας, ο Άγγελος και ο Ντάνιελ, έδωσαν τέλος στη ζωή τους στα 16 τους χρόνια.
Σύντομα, στο όνομά τους σκοπεύουμε να ανοίξουμε 24ωρη δωρεάν γραμμή υποστήριξης χαρισματικών ανθρώπων που δεν έχουν βρει ακόμα τον τρόπο να σταθούν στον εαυτό τους σε περιόδους λύπης, συνεχόμενης πίεσης για επιτυχίες, σύγχυσης, θυμού, αυτοαμφισβήτησης, bullying και η αυτοκτονία να φαίνεται ως μόνη λύση στα προβλήματα και στις προκλήσεις της ζωή τους.
Τι μπορεί να κερδίσει από το κέντρο σας ένα χαρισματικό παιδί; Σε αντίθετη περίπτωση, θα του κοστίσει σε κάτι στην ενήλικη ζωή του;
Μπορεί να βρει την αναγνώριση, την υποστήριξη, την εκπαίδευση, την παρέα, την κατανόηση, τη ζεστασιά, το χιούμορ, την ξεγνοιασιά, την άνεση, το ανήκειν, σημαντικό σε κάθε άνθρωπο για αυτό που είναι αυθεντικά, από μέσα προς τα έξω.
Για να επιβιώσουν οι χαρισματικοί άνθρωποι που δεν έχουν κατακτήσει τις κατάλληλες βάσεις αυτοπροστασίας, καλούνται από μικρά παιδιά να σπάσουν τον εαυτό τους σε κομμάτια.
Κάνουν δηλαδή ό,τι κάνει οποιοσδήποτε από εμάς όταν ο κόσμος μας ζητά να είμαστε κάτι που δεν είμαστε: διαχωρίζονται σε δύο ταυτότητες, χωρίζονται στο μέσα τους και στο έξω τους, και φοράνε μια ποικιλία από μάσκες για να ταιριάξουν στον απαιτητικό και συχνά επικριτικό περίγυρο σε σχέση με τη διαφορετικότητα.
Είναι σημαντικό να μαθαίνουν οι χαρισματικοί άνθρωποι να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις, όπως το αυξημένο άγχος και την τάση τους για τελειομανία, με τρόπο που θα τους εξασφαλίζει διεξοδική σκέψη χωρίς υπερανάλυση στη λήψη αποφάσεων και τελικά ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους. Όσο νωρίτερα γίνει αυτό, από μικρή ηλικία, τόσο το καλύτερο.
Αλλιώς, όσο περνάνε τα χρόνια, γίνεται όλο και πιο ζόρικο και επικίνδυνο για τους ίδιους και την ψυχική υγεία τους και αθροιστικά –πιθανότατα– οδηγεί σε προβλήματα σωματικής υγείας. Είναι εξαιρετικά συχνό το φαινόμενο να βιώνουν υψηλά επίπεδα άγχους, καταχρήσεις, υπερδιέγερση, θλίψη και εξάντληση.
Μεγάλες κρίσεις κατάθλιψης και αυτοκτονικές σκέψεις δεν είναι επίσης ασυνήθιστες από τα εφηβικά χρόνια και μετά.
Παίζει κάποιο ρόλο η χαρισματικότητα στην έμφυλη ταυτότητα ενός παιδιού ή εφήβου; Είναι κάτι για το οποίο κινδυνεύει να υποστεί bullying αν, λόγου χάρη, είναι ένας χαρισματικός γκέι;
Αν και το πεδίο της έρευνας για τους χαρισματικούς ανθρώπους LGBTQ+ είναι ακόμα σχετικά νέο, σε σύγκριση με άλλα υποπεδία της εκπαίδευσης για χαρισματικούς ανθρώπους συνολικά, η παρουσία χαρισματικών LGBTQ+ ανθρώπων δεν είναι – υπήρχαν πάντα και θα υπάρχουν πάντα.
Δεύτερον, μερικές από τις εμπειρίες που αναφέρθηκαν από συμμετέχοντες χαρισματικούς ανθρώπους LGBTQ+ στη σχετική έρευνα του Terman στις δεκαετίες του ’30 και του ’40 δυστυχώς δεν είναι εντελώς ανόμοιες με τις προκλήσεις που αναφέρουν οι χαρισματικοί LGBTQ+ νέοι σήμερα.
Ενώ (ευτυχώς) η έρευνα, η νομοθεσία, η κουλτούρα και οι στάσεις απέναντι στους LGBTQ+ ανθρώπους έχουν προχωρήσει πολύ, εξακολουθούν να υπάρχουν κοινά θέματα προκλήσεων ανάπτυξης ταυτότητας, φόβου απόρριψης και μοναξιάς.
Οι χαρισματικοί και ταλαντούχοι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε εκφοβισμό και bullying επειδή δεν ταιριάζουν με τις κοινωνικές αντιλήψεις για το τι είναι ακόμα στερεοτυπικά «θηλυκό» και «αρσενικό».
Με τις εξαιρετικές ικανότητές τους, μαζί με τις υπερευερεθιστότητες, τα χαρισματικά αγόρια που ασπάζονται το ενδιαφέρον τους για τις τέχνες έχουν υψηλά κίνητρα για ακαδημαϊκές επιτυχίες ή/και δεν έχουν το ψυχικό ανάστημα, τον τσαμπουκά, και τα χαρισματικά κορίτσια με ηγετικές ικανότητες, αθλητικότητα, με έντονο ενδιαφέρον στη μηχανική και τις θετικές επιστήμες είναι οι συνήθεις ύποπτοι που θα στοχοποιηθούν από νταήδες.
Πόσο μάλλον όταν είναι και LGBTQ+ και χαρισματικοί στην εφηβεία. Η υγιής ανάπτυξη της ταυτότητας αυτής είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρηθεί.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ και στο μηνιαίο newsletter No Man’s Land – στο οποίο μπορείτε να κάνετε την εγγραφή σας εδώ.
Υπόθεση DATAWO: Προστασία Δικαιωμάτων Γυναικών και Θηλυκοτήτων στο Διαδίκτυο
Λίζα Βλαχοπούλου Aichinger: «Έμαθα να Αμφισβητώ Αυτούς που Νομίζουν ότι Υστερώ»
