Αυτός ο πρόλογος γράφεται τέλη Οκτωβρίου, στην Ερμούπολη της Σύρου, εκεί όπου η Έλενα Πέγκα έχει αποφασίσει τα τελευταία χρόνια να δραπετεύει και να εμπνέεται τα επόμενα βιβλία και τα θεατρικά έργα των ημερών που δεν ταξιδεύει στο εξωτερικό.
H Έλενα Πέγκα είναι βραβευμένη θεατρική συγγραφέας, πεζογράφος και σκηνοθέτις θεάτρου, με καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη. Θα την γνωρίσετε μέσω παραστάσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, της διεθνούς καριέρας που μετράει πλέον τρεις δεκαετίες αλλά και του πρώτου μυθιστορήματος της «Αθήνα-Δελχί-Αθήνα».
Με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του συγκεντρωτικού τόμου με τα πρώτα των θεατρικών έργων, γραμμένα έως το 2000 –ανάμεσά τους και τρία ανέκδοτα μονόπρακτα–, από τις εκδόσεις Αιγόκερως, η Έλενα Πέγκα μοιράστηκε μαζί μου κάποιες σκέψεις για τη διαδρομή της μέχρι σήμερα, καθώς και την άποψή της για την εξέλιξη της ελληνικής θεατρικής σκηνής.
Η Διαδρομή έως Σήμερα
«Ξεκίνησα να γράψω θεατρικά έργα μέσα από μεγάλο ενθουσιασμό για όλο το θέατρο, τη σκηνή, τις πρόβες, τις παραστάσεις. Το γνώρισα μικρή. Μαθήτρια στη Θεσσαλονίκη, στα Ανατόλια, είχαμε θίασο στο σχολείο, καθόμασταν πολλές ώρες αφότου τέλειωναν τα μαθήματα μέσα στο θέατρο του σχολείου και κάναμε πρόβες, φτιάχναμε παραστάσεις.
Στη συνέχεια πήγα στις Ηνωμένες Πολιτείες και σπούδασα θέατρο και φιλοσοφία. Οι σπουδές του θεάτρου εκεί ήταν κυρίως πρακτικές, με μαθήματα υποκριτικής, σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας, φωτισμού. Στα φοιτητικά μου χρόνια πέρασα ατελείωτες ώρες μέσα στο θέατρο. Το θέατρο ήταν το σπίτι μου.
Το πανεπιστήμιό μου ήταν κοντά στη Νέα Υόρκη και έτσι είδα πολλές συναρπαστικές παραστάσεις της αμερικανικής πρωτοπορίας, που σίγουρα διαμόρφωσαν την αισθητική μου, όπως των Wooster Group.
Όταν τελείωσα τις σπουδές μου μετακόμισα στη Νέα Υόρκη και άρχισα να εργάζομαι στα γραφεία ενός off-broadway θεάτρου, αλλά και σε δημόσια σχολεία της πόλης, όπου δίδασκα θεατρική γραφή.
Τότε άρχισα και να γράφω και ανέβηκαν και τα πρώτα μου μονόπρακτα, μετά από έναν μονόλογο, μετά ένα έργο με περισσότερα πρόσωπα, όλα γραμμένα στα αγγλικά.
Στη Νέα Υόρκη γνώρισα την Αμερικανίδα σκηνοθέτιδα Anne Bogart, τη μέντορά μου. Διδαχτήκα τον τρόπο της δουλειάς της, που πατούσε σε βάσεις χοροθεάτρου. Έχει μια προσέγγιση ανάλογη με εκείνη της Pina Bausch, αλλά με ηθοποιούς αντί για χορευτές».
Τα Έργα που Ξεχώρισαν
«Την πρώτη σκηνοθεσία μου την έδωσε ο Γιάννης Χουβαρδάς στο Αμόρε. Ήταν μια διασκευή του Οθέλλου: «Έξι Νούμερα Ζήλιας». Όπως και την πρώτη ανάθεση έργου πάλι μου την έκανε ο Γιάννης Χουβαρδάς για το Αμόρε και το «Βαλς Εξιτασιόν». Αυτές οι πρώτες δουλειές με βοήθησαν.
Συνέχισα όλα τα χρόνια και να γράφω και να σκηνοθετώ και είχα την τύχη να συνεργαστώ με πολλούς και διαφορετικούς ενδιαφέροντες ανθρώπους. Κάποιες φορές οι συνεργασίες λειτουργούσαν ευεργετικά και απογειωτικά, άλλοτε προσγειωτικά.
Δεν μου αρέσει η προσγείωση, πιστεύω πως οι κακές εμπειρίες μας τραυματίζουν, μας πάνε πίσω. Πιστεύω στην εργατικότητα, σίγουρα αποδίδει, αλλά όχι στην πίεση, στο να κινήσω γη και ουρανό για να κάνω τη δουλειά μου. Συνάντησα αδηφάγους χαρακτήρες, αλλοπρόσαλλες συμπεριφορές. Το θέατρο ελκύει ατίθασες προσωπικότητες.
Πρέπει να τιμούμε και να υπερασπιζόμαστε τη διαδρομή μας. Εγώ, για παράδειγμα, έχω ζήσει πολλές διαφορετικές ζωές. Και κάθε έργο μου, όπως και η παράστασή του, είναι διαφορετικό, είναι ένας άλλος κόσμος που διαμορφώνεται από την ομάδα, τον χώρο, τη χρονική στιγμή και τα ερωτήματα που θέτει το έργο.
Από τα πρόσφατα χρόνια ξεχωρίζω δύο δουλειές. Η μία είναι το «Γυναίκα και Λύκος», ένα έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε στα «Θεατρικά Αναλόγια», στη συνέχεια παίχτηκε στα γαλλικά και με γαλλικό θίασο στην Κάεν της Γαλλίας σε σκηνοθεσία Έλλης Παπακωνσταντίνου και μετά, το 2014, στα ελληνικά, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. με την ίδια σκηνοθέτιδα. Είχε μια ενδιαφέρουσα διαδρομή αυτό το σύνθετο και σκοτεινό έργο, με μια δυνατή γυναίκα ηρωίδα στο κέντρο του που “εξαγριώνεται” και δεν γίνεται τιμωρός.
Γυναίκες και άντρες έχουμε απομακρυνθεί όλοι από τη φύση και από τον κόσμο των ενστίκτων και από τα σώματά μας. Γυναίκες και άντρες περνούν ώρες ατελείωτες κολλημένοι στη οθόνη του υπολογιστή τους. Νομίζουν πως ζουν κάτι ενώ δεν ζουν τίποτα. Ανταλλάσσουν εικόνες. Οι σχέσεις απαιτούν χρόνο και ροή μέσα στην καθημερινότητα, όχι την ασυνέχεια που ζούμε με όλα σήμερα. Ζούμε σε βάρος των σχέσεων και γι’ αυτό είμαστε μόνοι, χωρίς σώμα.
Η άλλη δουλειά που ξεχωρίζει είναι το «Πορνοστάρ – Η Αόρατη Βιομηχανία του Σεξ», που ανέβηκε στον χώρο «Δ» της Πειραιώς 260 σε παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου το 2018.
Αυτή η παράσταση λειτουργούσε και σαν κονσέρτο, καθώς ανάμεσα στις πράξεις του έργου έπαιζε ζωντανά στο πιάνο ο θαυμάσιος πιανίστας Στέφανος Θωμόπουλος πρελούδια του Rachmaninov, τα οποία έρχονταν σε αντίθεση με το δράμα των ηρώων.
Είναι ένα οικογενειακό δράμα με πρόσωπα κατεστραμμένα από τη βιομηχανία του σεξ. Άνοιγε μια συζήτηση για το πορνό, ένα φαινόμενο που, κατά τη γνώμη μου, δεν συζητείται, είναι ακόμη ταμπού».
Το Θέατρο Σήμερα
Η Έλενα Πέγκα θα τονίσει: «Όταν ήρθε η πανδημία και έκλεισαν τα θέατρα, η πλειονότητα των ανθρώπων του θεάτρου, μαζί και εγώ, μείναμε μετέωροι. Τα χρόνια της πανδημίας δεν μπορούσα να γράψω, ένιωθα σαν θηρίο σε κλούβι, χωρίς φαντασία, και ακόμη συνέρχομαι από το σοκ.
Σήμερα το θέατρο περνάει κρίση, παρόλο που γίνονται πάρα πολλές παραστάσεις και υπάρχει και το κοινό που τις παρακολουθεί. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι στερούμαστε τη δυνατότητα να φτιάξουμε παραστάσεις που θέλουν καλές συνθήκες, φροντίδα, χώρο, χρόνο, διάθεση, χρήματα.
Τα θέατρα κλείνουν τις σκηνές τους κάθε μέρα και κάθε ώρα, οι θίασοι πληρώνουν πολλά σε ενοίκιο και παρατηρείται μια αίσθηση βιασύνης και προχειρότητας. Ειδικά οι χώροι πρόβας είναι συχνά ακατάλληλοι και άθλιοι. Οι ωραίοι χώροι που μπορεί ένας θίασος να έχει στη διάθεσή του για μεγάλο χρονικό διάστημα σπανίζουν.
Όλα αυτά είναι εμπόδια, καθώς ο ίδιος ο χώρος του θεάτρου, με τα εξασκημένα σώματα των ηθοποιών στη σκηνή, είναι μεγάλη πηγή έμπνευσης για τους δημιουργούς. Δεν γίνονται όλα να φτιάχνονται στο νου ή στο χαρτί ή μόνο με αφαιρέσεις».
• Η παρουσίαση του βιβλίου «Άπαντα τα Θεατρικά της Έλενας Πέγκα» θα γίνει στις 19 Δεκεμβρίου 2023, στον πολυχώρο KOTES (Booze Cooperativa), Κολοκοτρώνη 57, στο Μοναστηράκι.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: «Με τι Ασχολείσαι; Με Τίποτα»
