Στη στήλη «Φωτογράφος του Μήνα» αναζητάμε προσωπικές ματιές. Η επιθυμία μας είναι να μοιραστεί μαζί μας αγαπημένες φωτογραφίες της/του, αλλά και να αποκαλύψει τον κόσμο πίσω από τα κλικ της μηχανής του/της. Προσκεκλημένος φωτογράφος για τον Νοέμβριο του 2025 είναι ο Σταύρος Σταματίου.
Ο Σταύρος Σταματίου γεννήθηκε το 1965. Μεγάλωσε στην Πτολεμαΐδα, αλλά προτιμά να δηλώνει Μικρασιάτης με δεύτερη πατρίδα την Κρήτη, απ’ όπου και κατάγεται η σύζυγός του, Ερωφίλη. Είναι πατέρας τριών παιδιών και ευτυχής παππούς. Από παιδί αισθανόταν την ανάγκη να μιλήσει μέσα από την τέχνη. Στα νεανικά του χρόνια χρησιμοποίησε ως διαύλους την ποίηση, τη ζωγραφική, τη μουσική. Κάποια στιγμή ανακάλυψε στη φωτογραφία το μέσο που μπορούσε να καλύψει αυτή του την ανάγκη πληρέστερα. Παρ’ όλα αυτά, θεωρεί ύψιστη μορφή τέχνης το θέατρο.
Ο πόθος του να διεισδύσει στα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης τον έφερε κοντά σε σημαντικούς Έλληνες και ξένους φωτογράφους και θεωρητικούς μέσα από μαθήματα φωτογραφίας, σεμινάρια και workshops, ενώ την ίδια στιγμή φωτογράφιζε σε καθημερινή σχεδόν βάση, εμπλουτίζοντας με υλικό σειρές που είχαν προκύψει και δημιουργώντας νέες.
Μέρος της δουλειάς του έχει εκτεθεί σε ατομικές εκθέσεις (Arezzo-Ιταλία, Σάμος, Ρέθυμνο, Σητεία, Θεσσαλονίκη), καθώς και σε ομαδικές εκθέσεις και φεστιβάλ φωτογραφίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παρουσιάσεις της δουλειάς του και συνεντεύξεις του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά –έντυπα και online–, συλλογικά φωτογραφικά λευκώματα και ιστοσελίδες φωτογραφίας.
Τον Δεκέμβριο του 2021 εκδόθηκε από τον ιταλικό οίκο «Eyeshot» μονογραφία με επιλογές από το σύνολο της δουλειάς του με τίτλο «Street as a Mirror». Για το δεύτερό του βιβλίο (αυτοέκδοση, Μάϊος 2025), που έχει τίτλο «A Raven’s Dream», συνεργάστηκε με τον Ηρακλή Παπαϊωάννου και τον Γιώργο Γιατρομανωλάκη.
Τι είναι αυτό που θα τραβήξει το βλέμμα και θα σας κάνει να σηκώσετε την κάμερα; Είναι ο φωτογράφος ένας καλλιτέχνης που φιλοσοφεί για μια στιγμή; Για όσο κρατάει ένα κλικ;
Η ποίηση που ενυπάρχει στα πράγματα είναι αυτό που με κινητοποιεί. Στην αναγνώρισή της δεν υπεισέρχεται κανενός είδους νοητική διαδικασία. Αφήνομαι σε αυτό που μου υπαγορεύει η οπτική αντίληψη. Δεν φιλοσοφώ με τις εικόνες μου, δεν έχω απολύτως καμία τέτοια πρόθεση. Απλώς αποσπώ ένα μικρό κομμάτι τόπου και χρόνου και το προσφέρω ως μια δισδιάστατη εικόνα στον θεατή. Αυτός ο εγγενής περιορισμός του ίδιου του μέσου της φωτογραφίας είναι για μένα το πλέον γοητευτικό στοιχείο της. Το φως παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη διαδικασία – είτε είναι φυσικό είτε τεχνητό. Τα πάντα μπορούν να γίνουν φωτογραφία, τα πάντα έχουν δυνητικά την καλή τους στιγμή με το κατάλληλο φως.
Σπανιότερα κάνω και κάποια σύντομα βιντεάκια με στατικό κάδρο. Με συγκινεί αυτού του είδους η κινούμενη ακινησία, όπως την έχω γνωρίσει από σπουδαίους κινηματογραφιστές.
Θα θέλατε μας συστήσετε τις αγαπημένες σας φωτογραφικές μηχανές;
Εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιώ κυρίως DSLR Pentax μηχανές. Αυτό που εκτιμώ κυρίως είναι η αξιοπιστία τους σε σκληρή χρήση και η ευκολία χρήσης (βολικό μενού/χειριστήρια). Η επιλογή κάμερας είναι καθαρά προσωπικό θέμα του φωτογράφου και γίνεται σε συνάρτηση με τις ανάγκες του.
Θεωρώ όμως ότι η οποιαδήποτε κάμερα πρέπει να γίνει προέκταση του χεριού του και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να τη γνωρίζει καλά, να τη χειρίζεται με κλειστά μάτια. Αυτό του δίνει την ελευθερία να επικεντρωθεί στο έργο που παράγει χρησιμοποιώντας δημιουργικά όχι μόνο τις δυνατότητες, αλλά και τις αδυναμίες του εξοπλισμού του – ειδικά το τελευταίο είναι μια ωραία πρόκληση.
Από την αναλογική κάμερα στην πλήρη ψηφιοποίηση. Καθώς αλλάζει ο εξοπλισμός, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο φωτογραφίζουμε;
Αισθάνομαι τυχερός που γνώρισα τη φωτογραφία στα αναλογικά της χρόνια και εξίσου τυχερός που τη ζω και στην ψηφιακή της εποχή. Η τριβή της αναλογικής περιόδου μου δίδαξε την εγκράτεια στις λήψεις και την προσοχή στην επιλογή της στιγμής και στη σύνθεση του κάδρου. Παρ’ όλα αυτά, η χρήση των ψηφιακών μηχανών ήταν αυτή που απελευθέρωσε στο μέγιστο τη δημιουργικότητά μου, με τη δυνατότητα που μου πρόσφερε στον πειραματισμό.
Ο τρόπος όμως που φωτογραφίζουμε έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο που βλέπουμε, κι αυτός δεν είναι σε συνάρτηση με τον εξοπλισμό, αλλά με τη γενικότερη καλλιέργεια του φωτογράφου, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το μέσο, αλλά και τις οπτικές –και όχι μόνο– παραστάσεις που έχουν λαξεύσει την αισθητική του.
Επεξεργάζεστε τις φωτογραφίες σας; Η ψηφιακή επεξεργασία είναι απαραίτητη συνθήκη στη φωτογραφία σήμερα;
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα έγχρωμα ψηφιακά αρχεία που παίρνω από τη μηχανή υπόκεινται σε μια ήπια συνήθως επεξεργασία που τα βελτιώνει. Γνωρίζω από τη στιγμή της λήψης ήδη ποια στοιχεία θέλω να τονίσω στην εικόνα και, σε μεγάλο βαθμό, έχω προαποφασίσει τη μορφή που θα έχει το τελικό αποτέλεσμα.
Ποτέ όμως δεν αλλοιώνω τη φωτογραφία σε βαθμό που να προκύψει κάτι πολύ διαφορετικό από την πρωτογενή εγγραφή. Αυτός είναι και ο σημαντικότερος αυτοπεριορισμός που έχω θέσει. Θέλω να αντλώ ικανοποίηση από τη διαδικασία της λήψης και όχι από την εμπλοκή μου με κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας. Ειδάλλως θα έκανα ζωγραφική ή κολάζ.
Εκτυπώνετε τις φωτογραφίες σας;
Ναι, επιλεκτικά. Είτε για να τις χρησιμοποιήσω σε κάποια έκθεση είτε για να τις χαρίσω. Είναι πάντα μια όμορφη αίσθηση να βλέπεις τις φωτογραφίες τυπωμένες. Αποκτούν μια υλική υπόσταση που έχει άλλη αξία, αυτή που τους δίνει η αναλογικοποίηση, ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός, της ψηφιακής εικόνας, όπου τα εικονοστοιχεία αποδίδονται ως σταγονίδια χρώματος πάνω σε χαρτί.
Σε ποιους φωτογράφους έχετε «αδυναμία»; Θέλετε να αναφέρετε τους αγαπημένους σας;
Θα ήταν μακρύς ο κατάλογος, αλλά ατελής. Γιατί θα έλειπαν σπουδαίοι εκπρόσωποι άλλων τεχνών, π.χ. της ζωγραφικής ή του κινηματογράφου, που με έχουν επηρεάσει με το έργο τους. Θα μπορούσα λίγο πιο γενικά να πω ότι αισθάνομαι πολύ κοντά σε κινήματα όπως ο ρομαντισμός στη ζωγραφική και τη λογοτεχνία, με εκπροσώπους όπως ο Turner, o Delacroix και ο Poe.
Αγαπώ τον σουρεαλισμό του Terry Gilliam, τον ποιητικό ρεαλισμό του Tarkovsky, τον επικό και ποιητικό συνάμα Kurosawa, τον Hitchcock, τον Wenders και τον Kubrick. Τέλος, μου αρέσουν οι πιο σύγχρονοι εκπρόσωποι της «υποκειμενικής φωτογραφίας» των Βορειοευρωπαίων, που δίνουν έμφαση στο βίωμα και στην υποκειμενικότητα – μια εξπρεσιονιστική δηλαδή προσέγγιση της φωτογραφίας που ενσωματώνει στοιχεία μεταφυσικής και υπαρξιακής αναζήτησης. Αναφέρω ενδεικτικά τους Petersen, Akerman και Sompol. Κατά τον ίδιο τρόπο, με ενδιαφέρει η αντίστοιχης αισθητικής και φιλοσοφίας μεταπολεμική φωτογραφία των Ιαπώνων, με εκπροσώπους όπως ο Fukase, ο Tomatsu και ο Moriyama.
Τελικά, τι σημαίνει για εσάς η φωτογραφία; Καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικότητας, «μεταμόρφωση» της πραγματικότητας, έκφραση, άσκηση «ύφους»;
Μια άσκηση ειλικρίνειας, ένα μέσο αναζήτησης της αυτογνωσίας, μια απόπειρα επαναφοράς της παιδικής ματιάς πάνω στον κόσμο με ταυτόχρονη ενδοσκόπηση. Τις λίγες φορές που τα καταφέρνω αρκετά καλά η διαδικασία λειτουργεί λυτρωτικά και το αποτέλεσμα –οι εικόνες που παράγονται– δεν είναι τίποτε λιγότερο από ένας καθρέφτης που, σχεδόν εξομολογητικά, προσφέρω στον θεατή.
Γιατί πίσω και πάνω απ’ όλα ενυπάρχει η ανάγκη μου για μια κωδικοποιημένη, κρυπτογραφημένη θα τη χαρακτήριζα, επικοινωνία με διαμεσολαβητές τις εικόνες. Και είναι μεγάλη η χαρά που αντλώ όταν αυτές οι εικόνες γίνονται «μηνύματα στο μπουκάλι» που κατάφεραν να βρουν παραλήπτη.
- Περισσότερες φωτογραφίες του Σταύρου Σταματίου μπορείτε να δείτε στην προσωπική ιστοσελίδα του και στο Instagram.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Φωτογράφος του Μήνα | Απόστολος Τρανουλίδης
