Στη στήλη «Φωτογράφος του Μήνα» αναζητάμε προσωπικές ματιές. Η επιθυμία μας είναι η/ο «Φωτογράφος του Μήνα» να μοιραστεί μαζί μας αγαπημένες φωτογραφίες της/του, αλλά και να αποκαλύψει τον κόσμο πίσω από τα κλικ της μηχανής του/της. Προσκεκλημένη φωτογράφος για τον Αύγουστο του 2025 είναι η Ζηνοβία Χατζηδάκη.
Η Ζηνοβία Χατζηδάκη γεννήθηκε στην Αθήνα και ξεκίνησε να ασχολείται με τη φωτογραφία ως φοιτήτρια, παράλληλα με τις σπουδές της στο ΕΚΠΑ, στο τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης. Παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας και σκοτεινού θαλάμου στον Πολιτιστικό Όμιλο του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΠΟΦΠΑ) και σεμινάρια σημαντικών Ελλήνων και ξένων φωτογράφων. Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις και για ένα μικρό διάστημα είχε φτιάξει όμιλο φωτογραφίας για μικρούς μαθητές του δημοτικού. Το 2017 ολοκλήρωσε το Μεταπτυχιακό της στο ΕΚΠΑ «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την Εκπαίδευση», όπου ασχολήθηκε με το stop motion animation και τη δημιουργία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ [τα «Μικρές Πατρίδες» (2017) και «Oύτε Κορίτσι, Ούτε Αγόρι» (2018) προβλήθηκαν στην Ταινιοθήκη σε γνωστά φεστιβάλ και ειδικά αφιερώματα].
To 2021 εργάστηκε ως backstage photographer σε μικρού μήκους ταινίες και ως β’ βοηθός σκηνοθέτη και personal assistant του σκηνοθέτη Χάρη Ραφτογιάννη στη μεγάλου μήκους ταινία «Το Ποτάμι» (2024), που βγήκε πρόσφατα στους κινηματογράφους. Το 2023 κέρδισε το 1ο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό φωτογραφίας ΝD Αwards στην κατηγορία Street Photography: Politics, με viral φωτογραφία από την πρώτη-ιστορική-διαδήλωση για το έγκλημα στα Τέμπη. Φωτογραφίες και συνεντεύξεις της έχουν δημοσιευτεί σε έντυπες και ψηφιακές εφημερίδες και περιοδικά. Αυτόν τον καιρό ολοκληρώνει δύο ατομικά πρότζεκτ, στα οποία εργάζεται εδώ και δύο χρόνια: «τα φλούδια» και το «pink project». Εκτός από φωτογράφος, προσπαθεί να είναι και μουσικός και τα πρωινά εργάζεται ως δασκάλα, ενώ ετοιμάζει και την πρώτη της ατομική έκθεση φωτογραφίας.
Τι είναι αυτό που θα τραβήξει το βλέμμα και θα σας κάνει να σηκώσετε την κάμερα; Είναι ο φωτογράφος ένας καλλιτέχνης που φιλοσοφεί για μια στιγμή; Για όσο κρατάει ένα κλικ;
Συνήθως κυκλοφορώ με το κινητό στο χέρι «οπλισμένο», με τη μικρή μου ψηφιακή κάμερα στην τσάντα και το βλέμμα μου σε εγρήγορση. Δεν έχω ιδέα κάθε φορά τι θα μου τραβήξει την προσοχή. Βλέπω όμορφα πολλά –φαινομενικά αδιάφορα– πράγματα και καταστάσεις. Γενικά αφήνομαι στο τυχαίο, στο αυθόρμητο. Δεν βγαίνω επί τούτου για να βγάλω φωτογραφίες, απλώς προκύπτουν μέσα από μια καθημερινή βόλτα. Πάντα με διακατέχει εσωτερική ορμή και πάθος για έκφραση, οπτικοποίηση του τρόπου με τον οποίο βιώνω ή οραματίζομαι τα πράγματα, καθώς και η ανάγκη επικοινωνίας με τους άλλους. Οι εικόνες δημιουργούνται μέσα από τα πιο απλά έως τα πιο παράδοξα. Με συγκινεί η πόλη, ο δρόμος, οι δραστηριότητες.
Κινούμαι «ανοιχτή» στο οτιδήποτε, συγκεντρωμένη στο παρόν, σε πλήρη επαφή με την εκάστοτε εσωτερική διανοητική και ψυχολογική μου κατάσταση. Άλλοτε εφορμούμαι ιδεολογικά και επιθυμώ να εκφράσω φωτογραφικά και να οπτικοποιήσω ένα συναίσθημα συλλογικό, επηρεασμένη από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Η στιγμή του κλικ είναι κάθε φορά εκστατική!
Με τα χρόνια, ωστόσο, διαπιστώνω πως έχω συγκεκριμένες εμμονές: κυνηγάω το φως, τις σκιές, τις αντανακλάσεις, το νερό στις μεταμορφώσεις του, τα σχήματα, το σούρουπο, το ροζ, το ονειρικό, το μαγικό και το παράδοξο στη σχέση ύλης και ζωής. Κι όλα αυτά με παιδική αφέλεια και ανυπομονησία να δείξω και να καταγράψω τον κόσμο μέσα από τα δικά μου φίλτρα, μια συνήθεια ωραιοποίησης που ξεκίνησε απ’ όταν ήμουν πολύ μικρή γιατί δεν άντεχα την πραγματικότητα.
Θα θέλατε να μας συστήσετε τις αγαπημένες σας φωτογραφικές μηχανές;
Κινούμαι με το κινητό στο χέρι, ένα παλιό iphone για πρακτικούς λόγους. Στην τσάντα μου υπάρχει πάντα μια compact Canon G5X, που την αγόρασα λόγω του μικρού, πρακτικού μεγέθους της. Αγαπημένες μου είναι η ψηφιακή Canon 7D με φακό 50mm και μια αναλογική Canon που κληρονόμησα από τον πατέρα μου. Πειραματίζομαι και με μια Lomo, την Diana F, και ενίοτε με κάμερες underwater και μιας χρήσης.
Από την αναλογική κάμερα στην πλήρη ψηφιοποίηση. Καθώς αλλάζει ο εξοπλισμός, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο φωτογραφίζουμε;
Τελευταία έχει αλλάξει το κάδρο που φωτογραφίζουμε: όλο και πιο συχνά επιλέγουμε το κάθετο, λόγω των κινητών τηλεφώνων και των social media. Υπάρχει εκδημοκρατισμός της φωτογραφίας λόγω των κινητών τηλεφώνων, καθώς γίνεται πιο προσιτή. Με τα χρόνια έχει αλλάξει και όλη η αντίληψη της φωτογραφίας με τη χρήση AI και οδεύει περισσότερο προς τα mixed media και τα visuals. Η επεξεργασία των φωτογραφιών που γινόταν στον σκοτεινό θάλαμο πλέον γίνεται ταχύτατα με λίγες κινήσεις ακόμα και από το κινητό. Τα drones δίνουν επίσης μια άλλη οπτική που ξεφεύγει από το επίπεδο του ανθρώπινου ματιού. Tαυτόχρονα εξιδανικεύεται το φιλμ και οτιδήποτε vintage.
Παρότι ανοίγουν διαρκώς νέες δυνατότητες, ακόμα και αν αλλάζει η αισθητική, η φόρμα και η ποιότητα, το περιεχόμενο, η οξυδερκής ματιά, το νόημα και η πρόθεση του φωτογράφου είναι αυτά που κάνουν μια φωτογραφία να συνιστά τέχνη. Δεν είναι όλες οι φωτογραφίες τέχνη. Και η εικόνα που θα σε κερδίσει μπορεί να είναι τραβηγμένη με το πιο φτωχό, τεχνολογικά, μέσο.
Επεξεργάζεστε τις φωτογραφίες σας; Η ψηφιακή επεξεργασία είναι απαραίτητη συνθήκη στη φωτογραφία σήμερα;
Η επεξεργασία, έστω και η απλή διόρθωση της φωτεινότητας, είναι απαραίτητη στην ψηφιακή φωτογραφία. Αλλά η ψηφιακή επεξεργασία με σκοπό την έκφραση, την απόδοση νοήματος, την ανάδειξη του συναισθήματος, είναι μια αισθητική απόφαση και όχι απαραίτητη συνθήκη. Σε πολλές περιπτώσεις επεξεργάζομαι τις εικόνες μου με σκοπό να ενισχύσω τη δική μου ματιά και να πετύχω κάτι πιο ονειρικό και εξωπραγματικό.
Εκτυπώνετε τις φωτογραφίες σας;
Εκτυπώνω πάντα το φιλμ, αλλά τις ψηφιακές εικόνες μου περιστασιακά, γιατί πλέον είναι και μεγαλύτερος ο όγκος τους λόγω του ψηφιακού μέσου. Με συναρπάζει και με συγκινεί να τις κρατάω στα χέρια μου, αλλά και να τις δωρίζω και να τις βλέπω σε κορνίζες σε σπίτια φίλων και άλλων χώρων. Τελευταία εκτυπώνω όλο και πιο συχνά, ετοιμάζοντας κάποια μελλοντική ατομική έκθεση.
Σε ποιους φωτογράφους έχετε «αδυναμία»; Θέλετε να αναφέρετε τους αγαπημένους σας;
Δεν μπορώ να αφήσω έξω κάποιον από τους παρακάτω, γιατί τους λατρεύω όλους! Οι πιο αγαπημένοι μου από τους κλασικούς είναι ο André Kertész και ο Henri Cartier-Bresson. Eπηρεάστηκα πολύ από τους William Eggleston, Richard Avedon, Alec Soth, Αlex Webb, Stephen Shore, Martin Parr, Francesca Woodman, Man Ray, Trent Parke, Kωνσταντίνο Μάνο, Νίκο Οικονομόπουλο.
Αδυναμία έχω και στη φωτογραφία του κινηματογράφου, σε ταινίες των Wong Kar-wai, Kurosawa, Kieślowski, Θεόδωρο Αγγελόπουλο, Wes Anderson κ.ά. Επηρέασαν στην αισθητική μου επίσης το φως στους πίνακες του Edward Hopper, τα ποπ τοπία του David Hockney, το ονειρικό του Marc Chagall, οι υφές του Gustav Klimt, ο σουρεαλισμός του René Magritte, ο φωτισμός των μορφών του Rembrandt κ.ά.
Τελικά, τι σημαίνει για εσάς η φωτογραφία; Καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικότητας, «μεταμόρφωση» της πραγματικότητας, έκφραση, άσκηση «ύφους»;
Με συναρπάζει η δυνατότητα που έχεις μέσα από τη φωτογραφία να δημιουργείς νέα νοήματα, νέα σημαινόμενα. Η σχέση μου μαζί της ξεκίνησε από το καταπιεσμένο, απωθημένο πάθος μου για τη ζωγραφική. Η έκφραση μέσω της ζωγραφικής είναι ένα όνειρο που εγκατέλειψα δυστυχώς μικρή και πάνω σε αυτό βρήκε έδαφος και πάτησε η φωτογραφία: στην εσωτερική ανάγκη οπτικοποίησης του δικού μου κόσμου, της αυτοέκφρασης, της μεταμόρφωσης της πραγματικότητας ως διαύλου επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους.
Θα πρόσθετα ότι η φωτογραφία ενίοτε διαποτίζεται με μια αίσθηση κοινωνικού σκοπού και ευαισθητοποίησης σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Ενίοτε αρέσκομαι και στις ασκήσεις ύφους, στον πειραματισμό με νέα μέσα και τρόπους. Ένα αρκετά αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρόσφατης δουλειάς μου είναι το ΡΟΖ: στο «pink project» προσπαθώ να δημιουργήσω μια προσωπική γλώσσα χρησιμοποιώντας το χρώμα για να αναδείξω έναν κόσμο όπως τον συναντάει το βλέμμα μου: πιο όμορφο, κάπως εξιδανικευμένο, ονειρικό, ποιητικό και ίσως πιο αισιόδοξο.
• Περισσότερες φωτογραφίες της Ζηνοβίας Χατζηδάκη μπορείτε να δείτε στην προσωπική ιστοσελίδα της, στο Instagram και στο Facebook.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Φωτογράφος του Μήνα | Δάφνη Ασλανίδη
