H είδηση ράγισε την καρδιά μας… Ο Keith Jarrett, ο σημαντικότατος εν ζωή πιανίστας, μουσικός, συνθέτης και βιρτουόζος ερμηνευτής τζαζ και κλασικού ρεπερτορίου, δεν θα ξαναπαίξει πιάνο! Όπως αποκάλυψε ο ίδιος, τον Φεβρουάριο και τον Μάιο του 2018, υπέστη δύο εγκεφαλικά επεισόδια που τον άφησαν παράλυτο από την αριστερή πλευρά. “Δεν γνωρίζω πώς θα είναι το μέλλον. Αυτή τη στιγμή πάντως, δεν αισθάνομαι πιανίστας”, δήλωσε πριν λίγες μέρες στους New York Times, προσθέτοντας ότι παρ’ όλο που προσπαθεί να παίξει με το δεξί χέρι, του λείπει πολύ το πιάνο αλλά και η επαφή με το κοινό του.
Το μουσικό ταλέντο του 75χρονου καλλιτέχνη φανερώθηκε ήδη από την ηλικία των τριών ετών, όταν μια θεία του τον παρότρυνε να αποτυπώσει μουσικά στα πλήκτρα το κελάρυσμα ενός ρυακιού. Και να, ο πρώτος αυτοσχεδιασμός του μικρού Jarrett! Με την υποστήριξη της μητέρας του, ακολούθησε μουσικές σπουδές κλασικού πιάνου και αργότερα, νεαρός πια, έδειξε προτίμηση στη σύγχρονη τζαζ όπου και διέπρεψε.
Τη δεκαετία του ’60 γίνεται ευρύτερα γνωστός, συμμετέχοντας σε κορυφαία jazz σχήματα, το Charles Lloyd Quartet, το Miles Davis Group κ.ά., ενώ αργότερα, τη δεκαετία του ’80 στήνει το Standards Τrio, με τον κοντραμπασίστα Gary Peacock και τον ντράμερ Jack DeJohnette.
Παίζοντας, συμμετέχει σωματικά, σιγοτραγουδάει κι αφήνει ελεύθερα εκείνα τα χαρακτηριστικά επιφωνήματα που, όπως ο ίδιος έχει εξηγήσει, δεν είναι αντιδράσεις στη μουσική του, αλλά αυθόρμητες, προσωπικές, εκφραστικές επεκτάσεις της.
Παράλληλα, ο Jarrett ηχογραφεί για τη δισκογραφική εταιρία ECM, χαρίζοντάς μας -μέχρι σήμερα- εξαιρετικούς solo studio δίσκους τζαζ συνθέσεων, αλλά και ευρηματικών εκτελέσεων σε έργα κλασικών συνθετών όπως ο J.S. Bach και ο G. Fr. Händel. Αναμφισβήτητα πάντως, ξεχωριστής ομορφιάς και μουσικής ιδιοφυΐας είναι οι ηχογραφήσεις των ζωντανών εμφανίσεών του σε πόλεις του κόσμου. Εκεί, ο χαρισματικός μουσικός επιδίδεται σε καθαρούς, αριστουργηματικούς αυτοσχεδιασμούς. “Πριν από κάθε κονσέρτο, δεν ξέρω τι πρόκειται να παίξω. Ακόμη κι αν έχω κάποια μουσική ιδέα, λέω ‘όχι’ στον εαυτό μου”, εξηγεί ο Jarrett, αναφέροντας πως οι δημιουργικές συνθήκες έμπνευσης κάθε συναυλίας είναι μοναδικές: τα χαρακτηριστικά του εκάστοτε πιάνου, η ηχητική της αίθουσας, η διάθεση του κοινού, ακόμη και η “αύρα” της κάθε πόλης.
Αυτή η δήλωσή του φέρνει αμέσως στο μυαλό ένα από τα πιο αγαπημένα μου κονσέρτα, το Köln Concert. Εκείνη την παρασκηνιακά περιπετειώδη ζωντανή εμφάνισή του το 1975, που έμελλε να γίνει η εμβληματικότερη μουσική “στιγμή” του. Τότε που ο Jarrett, φτάνοντας στην Κολωνία από τη Ζυρίχη (όπου είχε παίξει λίγες μέρες νωρίτερα), κουρασμένος από το ταξίδι οδικώς, ταλαιπωρημένος από κακό ύπνο αλλά και πόνους στην πλάτη, είχε να αντιμετωπίσει κι άλλη μια αναποδιά. Λόγω κάποιας παρανόησης, το πιάνο που μεταφέρθηκε στην Αίθουσα της Όπερας της Κολωνίας δεν ήταν το σωστό, επιβλητικό Bösendorfer με ουρά που είχε ζητήσει.
Αναμφισβήτητα πάντως, ξεχωριστής ομορφιάς και μουσικής ιδιοφυΐας είναι οι ηχογραφήσεις των ζωντανών εμφανίσεών του σε πόλεις του κόσμου. Εκεί, ο χαρισματικός μουσικός επιδίδεται σε καθαρούς, αριστουργηματικούς αυτοσχεδιασμούς.
Το πιάνο που αντίκρισε, όχι μόνο ήταν μικρότερο (με “μισή” ουρά), αλλά και τελείως ακατάλληλο για συναυλία: με άτονο ήχο στις ψηλές νότες και αδύναμα μπάσα, με τα πεντάλ να μη λειτουργούν. Η 17χρονη Vera Brandes -η νεότατη Γερμανίδα διοργανώτρια της συναυλίας- προσπάθησε να το αντικαταστήσει αλλά δεν τα κατάφερε.
Ο Jarrett, γνωστός για την τελειομανία του, ζήτησε την αναβολή της συναυλίας η οποία -παρεμπιπτόντως- ήταν sold out. Ωστόσο, χάρη στην καίρια και πειστική παρέμβαση της Brandes, τελικά ο μουσικός ανέβηκε στη σκηνή και έκανε τα “μαγικά” του. Αυτοσχεδίασε, αντιμετωπίζοντας με έμπνευση, φαντασία και τόλμη τις αδυναμίες του πιάνου, κι έπαιξε με τέτοιο ανεπανάληπτο τρόπο που το κονσέρτο αυτό είναι ένα αριστούργημα, μια συναρπαστική στιγμή της μουσικής και του ίδιου του Jarrett. Διόλου τυχαία λοιπόν, αποτελεί το δημοφιλέστερο και με τις μεγαλύτερες πωλήσεις παγκοσμίως σόλο πιανιστικό άλμπουμ στην ιστορία της τζαζ.
Η τελευταία φορά που το κοινό τον απόλαυσε ζωντανά ήταν το 2017 στο Carnegy Hall στη Νέα Υόρκη. Μάλιστα, είχε προγραμματιστεί νέα συναυλία στον ίδιο χώρο για τον Μάρτιο του 2018, η οποία όμως τότε ακυρώθηκε για αδιευκρίνιστους λόγους. Δυστυχώς, η θλιβερή είδηση για την μερική παράλυσή του ήρθε φέτος και μάλιστα λίγες μέρες πριν την πολυαναμενόμενη κυκλοφορία του Budapest Concert στις 30 Οκτωβρίου 2020, μιας ακόμη υπέροχη ζωντανή ηχογράφηση του 2016 που έχει και επιπλέον συναισθηματική αξία για τον Jarrett, δεδομένης της ουγγρικής καταγωγής του από την πλευρά της μητέρας του. Κι όπως και στο Köln Concert, αλλά και σε όλες του τις ζωντανές εμφανίσεις, έτσι κι εδώ ο καλλιτέχνης βιώνει έντονα την πιανιστική εμπειρία. Παίζοντας, συμμετέχει σωματικά, σιγοτραγουδάει κι αφήνει ελεύθερα εκείνα τα χαρακτηριστικά επιφωνήματα, που όπως ο ίδιος έχει εξηγήσει, δεν είναι αντιδράσεις στη μουσική του, αλλά αυθόρμητες, προσωπικές, εκφραστικές επεκτάσεις της.
Σκληρή έκπληξη επεφύλαξε η ζωή στον Keith Jarrett… Όμως, οι αναμνήσεις, τo ταλέντο του, η προσπάθεια και το μεγαλείο της μουσικής του δεν ξεθωριάζουν. Αντιθέτως, θα είναι πάντα κινητήρια δύναμη για όλους μας. Μακάρι και για τον ίδιο.
