Πριν από κάποια χρόνια έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο personal finance που έδινε έμφαση στο πώς διαχειρίζονται τα οικονομικά τους οι γυναίκες – «Worth It» ο τίτλος του.
Παραδέχομαι ότι μέχρι τότε δεν είχε ποτέ περάσει από το μυαλό μου ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζω τα οικονομικά μου μπορεί να σχετίζεται με το φύλο μου. Και όμως, με κάθε σελίδα που διάβαζα, έμοιαζε πιο προφανές. Λες και η συγγραφέας του, η Amanda Steinberg, με είχε πάρει από το χέρι και, μέσα από την ειλικρινή και αποκαλυπτική αφήγηση της σχέσης της με το χρήμα, με βοηθούσε να καταλάβω τη δική μου, σύνθετη σχέση με το αντικείμενο.
Το γιατί είχα την τάση να αφήνω πιο «τεχνικές» πτυχές των οικονομικών –των δικών μου και της οικογένειάς μου– σε άλλους. Το πώς είχα ακούσια υιοθετήσει μια σειρά από περιοριστικές πεποιθήσεις με την πάροδο των χρόνων. Το γιατί δεν έσπευδα να ασχοληθώ με επενδύσεις, τραπεζικά προϊόντα, ασφάλειες υγείας ή αγοραπωλησίες από ένα μέγεθος και πάνω. Το γιατί ένιωθα να βραχυκυκλώνω και να απορρίπτω σχετικές συζητήσεις. Να αισθάνομαι ότι δεν με αφορούν και τόσο.
Από την έρευνα προέκυψε ότι οικονομικά εγγράμματο χαρακτηρίζεται μόλις το 43% των ατόμων στη χώρα μας (έναντι ενός ευρωπαϊκού μέσου όρου ύψους 52%).
Νομίζω αυτό που έχει ενδιαφέρον στη δική μου περίπτωση είναι ότι, τυπικά, τις γνώσεις για πολλά από τα παραπάνω τις διαθέτω. Σπούδασα οικονομικά! Ξεκίνησα την καριέρα μου σε μια από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες στον κόσμο! Έχω τη δική μου επιχείρηση! Δεν δικαιολογείται το συναίσθημα που μου προκαλεί διαχρονικά η ενασχόληση με τα οικονομικά. Και όμως, υπήρχε μια δυσφορία που δυσκολευόμουν, πριν από το βιβλίο αυτό, να αντιμετωπίσω.
Μια δυσφορία που χρόνια μετά, υλοποιώντας τη μεγάλη έρευνα που πρόσφατα παρουσιάσαμε για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό των γυναικών στην Ελλάδα από το Women On Top και την αθηΝΕΑ, σε συνεργασία με την qed και με τη χρηματοδότηση της Παπαστράτος, άρχισα επιτέλους να καταλαβαίνω καλύτερα.
Μάθαμε πολλά και σημαντικά από την έρευνα αυτή. Για αυτό και κάθε εβδομάδα, μέσα από αυτή τη σειρά άρθρων, θα στεκόμαστε σε μια μόνο πτυχή της. Σε αυτό, το πρώτο άρθρο θα καταρρίψουμε έναν μύθο που ίσως και να εξηγεί, εν μέρει, και το παράδοξο της δικής μου εμπειρίας: το πρόβλημα δεν προκύπτει από το ότι ξέρουμε λιγότερα από τους άνδρες στα ζητήματα αυτά!
Για την ακρίβεια, και οι άνδρες και οι γυναίκες στη χώρα μας έχουν σοβαρά περιθώρια βελτίωσης των οικονομικών γνώσεών τους. Από την έρευνα προέκυψε ότι οικονομικά εγγράμματο χαρακτηρίζεται μόλις το 43% των ατόμων στη χώρα μας (έναντι ενός ευρωπαϊκού μέσου όρου ύψους 52%), αλλά ότι δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική διαφορά, στο κομμάτι αυτό, ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες.
Μπορεί τώρα οι γυναίκες να μη γνωρίζουν λιγότερα από τους άνδρες, όμως υπάρχει χάσμα σε ό,τι αφορά την οικονομική συμπεριφορά, τις πεποιθήσεις σχετικά με ζητήματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης, αλλά και την αυτοπεποίθηση των δύο φύλων. Σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες δείχνουν μικρή αυτοπεποίθηση σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των οικονομικών ζητημάτων, ακόμα και όταν έχουν επαρκείς γνώσεις για τα χρηματοοικονομικά.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι οι γυναίκες όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων και μορφωτικών επιπέδων δηλώνουν σημαντικά μικρότερη χρήση πιο σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων (ασφάλειες και επενδύσεις) από τους άνδρες. Όσες γυναίκες, ωστόσο, είναι κύριες εισοδηματίες ή διαχειρίστριες στην οικογένειά τους, παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά αυτοπεποίθησης και ενημέρωσης σε σχέση με τα οικονομικά.
Τέσσερα ακόμη στοιχεία της έρευνας που αξίζει να κρατήσουμε:
- Το αντικείμενο των οικονομικών αγχώνει ένα στα δύο άτομα στη χώρα μας, με τις γυναίκες να εμφανίζονται πάντως πιο επιρρεπείς στο συναίσθημα αυτό (σε ποσοστό 57% έναντι 46% των ανδρών).
- Πέρα όμως από το άγχος, οι γυναίκες συνδέουν πολύ περισσότερο την οικονομική διαχείριση με συναισθήματα ανίας. Για τις γυναίκες σε ποσοστό 43%, η ενασχόληση με τα οικονομικά είναι βαρετή υπόθεση, έναντι 31% των ανδρών.
- Το 45% των ανδρών και το 35% των γυναικών εκφράζουν την άποψη ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο κατάλληλες για την ενασχόληση με χρηματοοικονομικά θέματα, ενώ το 83% των ανδρών δηλώνει ότι παίρνουν οι ίδιοι τις περισσότερες καταναλωτικές αποφάσεις στο νοικοκυριό τους.
- Τέλος, από την έρευνά μας προκύπτει ότι η ενασχόληση με τα χρήματα, το να μιλάμε δηλαδή γι’ αυτά και να επιδιώκουμε την απόκτησή τους, έχει αρνητικό «ηθικό» πρόσημο για σημαντική μερίδα πολιτών (29%), στην οποία υπερ-εκπροσωπούνται πάλι οι γυναίκες (32%). Έχουμε μεγαλώσει με την πεποίθηση ότι «δεν είναι κομψό» να συζητάμε για τα χρήματα.
Αν, όμως, η ενασχόληση με τα χρήματα και τα οικονομικά είναι, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, «αγχωτική», «βαρετή» και «άκομψη», επόμενο δεν είναι να «αφήνουμε» άλλους να ασχολούνται μαζί τους; Κι ας μας εμποδίζει αυτό από το να διαχειριστούμε το οικονομικό μας παρόν, να χτίσουμε την οικονομική μας ανεξαρτησία και να πάρουμε οικονομικές αποφάσεις που θα συμβάλλουν στην ευημερία τη δική μας, των οικογενειών και της κοινωνίας μας στο μέλλον.
Είναι ένας πολύ επικίνδυνος φαύλος κύκλος, τον οποίο θα προσπαθήσουμε να σπάσουμε μαζί, βήμα-βήμα.
- Τα στοιχεία αυτά προέκυψαν στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποίησε το Women On Top και η αθηΝΕΑ, σε συνεργασία με την qed και με τη χρηματοδότηση της Παπαστράτος, για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό των γυναικών στην Ελλάδα, την οποία θα βρείτε εδώ.
Ενημερωθείτε για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό από την αθηΝΕΑ:
