Οι θεατρικοί μονόλογοι είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο, απαιτητικό και συναρπαστικό είδος. Για δεύτερη χρονιά το αθηναϊκό κοινό έχει την ευκαιρία να απολαύσει δύο παραστάσεις που άφησαν το δικό τους ισχυρό ερμηνευτικό αποτύπωμα, προκάλεσαν εντύπωση, απέσπασαν διθυραμβικά σχόλια και σάρωσαν με πολλαπλά sold out την προηγούμενη θεατρική σεζόν.
Σέρα. Η Ψυχή του Πόντου
Ο επιτυχημένος συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος, μετά τη σπουδαία πορεία του ομότιτλου μυθιστορήματός του, ανέλαβε και τη θεατρική διασκευή ενός παραστατικού και έντονα φορτισμένου μονολόγου, προσφέροντας την ευκαιρία στο κοινό να κάνει ένα ταξίδι στη μνήμη και την αιματηρή ιστορία του Πόντου.
«Θα σας διηγηθώ την ιστορία του πατέρα μου, του Γαληνού Φιλανίδη… γιατί άραγε;»
Κεντρική ηρωίδα του έργου είναι η Λεμονιά, που αναλαμβάνει να αφηγηθεί την ιστορία του πατέρα της. Μια ιστορία σκληρή, δύσκολα διαχειρίσιμη εξαιτίας των θηριωδιών που εξιστορούνται, άγρια και τρυφερή. Με αφορμή την οικογενειακή αυτή ιστορία, μεταφερόμαστε νοητά πίσω στο 1915 και φτάνουμε μέχρι το 1962. Στον κυκλώνα των μαζικών μετατοπίσεων των πληθυσμών βρέθηκε και ο Γαληνός Φιλανίδης.
Ο Γιάννης Καλπούζος, καταφέρνει μια αρμονική συναισθηματική ισοκατανομή στο κείμενό του. Έτσι, κάθε σκληρό περιστατικό που αφηγείται η κεντρική ηρωίδα, ακολουθείται από ένα χαρμόσυνο, όπως μια γιορτή, μια γέννηση, ένα τραγούδι, ένας γάμος, μερικές αστείες και χαλαρές καθημερινές στιγμές.
Άνθρωποι χωρίς πατρίδα και προορισμό που βασανίστηκαν, δολοφονήθηκαν, βιάστηκαν, έχασαν μέσα σε μια στιγμή τους αγαπημένους τους, το βιος, τη γλώσσα και την υπόστασή τους. Περήφανοι άνθρωποι που σε έναν ανύπαρκτο πόλεμο, αν και ντροπιάστηκαν με κάθε τρόπο, δεν έσκυψαν το κεφάλι και συνέχισαν να προχωράνε διατηρώντας την πίστη τους και ελπίζοντας πάντα σε ένα καλύτερο αύριο.
Εφιάλτης Δίχως Τέλος
Σφαγή των Αρμενίων, Γενοκτονία των Ποντίων, νύχτα της σφαγής των νηπίων, τα αμελέ ταμπουρού ή τάγματα εργασίας, τα «Άουσβιτς εν ροή», τα βασανιστήρια των Ποντίων στο σταλινικό καθεστώς. Δεν είχαν τέλος οι οδυνηρές απώλειες και το ξεκλήρισμα ολόκληρων οικογενειών μπορεί να πλήγωσαν βαθιά, αλλά δεν κατάφεραν να σβήσουν τη δύναμη της ψυχής του Πόντου. Ο Γιάννης Καλπούζος καταφέρνει μια αρμονική συναισθηματική ισοκατανομή στο κείμενό του. Έτσι, κάθε σκληρό περιστατικό που αφηγείται η κεντρική ηρωίδα ακολουθείται από ένα χαρμόσυνο, όπως μια γιορτή, μια γέννηση, ένα τραγούδι, ένας γάμος, μερικές αστείες και χαλαρές καθημερινές στιγμές.
«Αν τ’ αναμοχλεύεις όλα τούτα σκοπεύοντας να υψώσεις το μίσος, καλύτερα να μην ακουστεί η φωνή σου. Απεναντίας, δεν πρέπει να σιωπάς αν πασχίζεις να φανούν τα κακά για να μην ξαναγίνουν».
Ερμηνεία-Θεατρική Εμπειρία
Η ερμηνεία της Χρύσας Παππά στον μονόλογο αυτό αποτελεί θεατρική εμπειρία που αξίζει πραγματικά κάποιος να ζήσει. Εκτός από τη Λεμονιά, υποδύεται πάνω στη σκηνή άλλους 12 ρόλους, άντρες, γυναίκες, παιδιά, Έλληνες και ξένους. Η σκηνοθεσία του Σωτήρη Χατζάκη δένει αρμονικά με την ευφάνταστη ερμηνεία της ηθοποιού, η οποία μεταλλάσσεται σε δευτερόλεπτα, όσο δηλαδή της παίρνει να περάσει από τον ένα ρόλο στον άλλο.
Χορεύει, τρέχει, γίνεται ένα με το σκηνικό, αλλάζει ιστορία μέσα σε απίστευτο χρόνο, μετακινώντας τα λιγοστά έπιπλα που υπάρχουν πάνω στη σκηνή με υψηλή δεξιοτεχνία. Χρωματίζει υπέροχα τη φωνή της και κινείται σαν αερικό. Όλο αυτό που διαδραματίζεται επί σκηνής καταφέρνει να απορροφά τόσο πολύ τον θεατή που συχνά ξεχνά ότι επί σκηνής είναι μόνο ένας άνθρωπος και όχι ολόκληρος ο Πόντος. Μία από τις πιο συγκλονιστικές ίσως στιγμές της παράστασης είναι ο πυρρίχιος πολεμικός χορός Σέρα που χορεύει ως άντρας, με την καθοδήγηση του χοροδιδασκάλου Στέφανου Σιδηρόπουλου. Ακόμα ηχούν τα «μπράβο» και τα χειροκροτήματα των θεατών στα αφτιά μου.
Συντελεστές
Συγγραφή-Θεατρική διασκευή: Γιάννης Καλπούζος | Σκηνοθεσία: Σωτήρης Χατζάκης | Φωτισμοί: Αντώνης Παναγιωτόπουλος | Σύνθεση-Μουσική επιμέλεια: Ματθαίος Τσαχουρίδης | Σκηνικά-Κοστούμια: Έρση Δρίνη | Χοροδιδασκαλία: Στέφανος Σιδηρόπουλος | Φωτογραφία αφίσας: Πάνος Βλασόπουλος | Γραφιστική επιμέλεια-Video editing: Μαίρη Μούσα | Παραγωγή: Sifa Production | Ερμηνεία: Χρύσα Παππά
Πληροφορίες
Από τις 14 Οκτωβρίου | Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 21:00 | Διάρκεια: 90′ (χωρίς διάλειμμα) | Θέατρο Μικρό Άνεσις: Λεωφ. Κηφισίας 14, Αθήνα, τηλ. 210 7718943
Η Μάνα Αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή
Η Έλλη Ζάχου Ταχτσή ήταν η μητέρα του Κώστα Ταχτσή και αναφέρεται στο συγκλονιστικό μυθιστόρημα «Το Τρίτο Στεφάνι», που κληροδότησε ο συγγραφέας στα ελληνικά γράμματα. Ήταν μια γυναίκα περήφανη, σκληρή και ανυπόταχτη. Σε όλη της τη ζωή το μόνο που ήθελε ήταν να αγαπηθεί. Διεκδικούσε ανεπιτυχώς την ελευθερία της και μισούσε τις κοινωνικές δεσμεύσεις. Απεχθανόταν τη συζυγική ζωή, ενώ ένιωθε αποστροφή για το νοικοκυριό, αλλά και η απόκτηση παιδιών δεν αποτελούσε το δικό της όνειρο.
Πήρε διαζύγιο από τον πρώτο της άντρα που την κακοποιούσε, και εγκατέλειπε τη συζυγική στέγη σε κάθε ευκαιρία, βρίσκοντας προφάσεις ώστε να αναλαμβάνουν άλλοι το μεγάλωμα των παιδιών της. Η ίδια έζησε την προσφυγιά, γαλουχήθηκε με ξύλο αντί για χάδι και με απόρριψη αντί για στοργή. Μέσα στη σκληρή εποχή της έγινε ακόμα πιο τραχιά και η δική της καρδιά.
Το Μαύρο Πρόβατο της Ελληνικής Κοινωνίας
Ο Κώστας Ταχτσής γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1927 στη Θεσσαλονίκη. Δεν ήταν το μόνο παιδί στην οικογένεια. Είχε ακόμα μια αδερφή και έναν αδερφό, που πέθανε πολύ μικρός. Ο Κώστας ήταν το μαύρο πρόβατο της ελληνικής κοινωνίας, που καταστρατηγούσε τους άγραφους κοινωνικούς κανόνες και τα αποδεκτά όρια της ατομικής ελευθερίας. Την εποχή στην οποία έζησε η αφομοίωση της όποιας απόκλισης από τα συμβατικά συμπεριφοριστικά πλαίσια ήταν άγνωστη έννοια.
Ο συγγραφέας που μπαλατζάριζε από τα νεανικά του χρόνια ανάμεσα στον υπόκοσμο και το κατεστημένο, δεν έκρυψε ποτέ τη σεξουαλική του ταυτότητα. Η σχέση με τη μητέρα του ήταν εκρηκτική. Δεν μπόρεσε να της συγχωρήσει ότι τον εγκατέλειψε πολύ μικρό στα χέρια της γιαγιάς του Πολυξένης και ότι δεν του έδειξε ποτέ ένα ίχνος τρυφερότητας. Μόνο το ξύλο «διά ασήμαντον αφορμή» όποτε εκείνη ήθελε «απλά» να ξεσπάσει κάπου, οι προσβολές, η απαξίωση και η απόρριψη ήταν μέρος της καθημερινότητας που είχε να του προσφέρει.
Εκείνος, μεγαλώνοντας, την προκαλούσε σε κάθε τους προσωπική επαφή με λεπτομερείς περιγραφές από την ερωτική του ζωή, σαν ένα μέσο τιμωρητικού βασανισμού για όση αγάπη και φροντίδα του στέρησε.
Ο τρόπος που αφηγείται η Ράνια Σχίζα το συγκλονιστικό κείμενο της Μαυρίδου είναι σχεδόν απίθανο να αφήσει το κοινό συναισθηματικά αμέτοχο.
«Αχ, βρε μάνα! Έχουν περάσει – πόσα; Τριάντα χρόνια από τότε, κι ακόμα δεν έμαθα το μάθημά μου. Ακόμα δεν έγινα άντρας, ακόμα χαζεύω στον δρόμο κοιτάζοντας τα παιδιά, ακόμα μου κλέβουν οι αλήτες τα ρέστα. Κι αυτό είναι η μεγαλύτερη τιμωρία σου. Και δική μου τιμωρία – που δεν κατάλαβα, όσο ήταν ακόμα καιρός, τι υπέφερες τότε, και θέλησα να σ’ εκδικηθώ. Μα πού να πάρει ο διάβολος, έπρεπε να τα βάζεις μαζί μου για να ξεσπάς; Δεν μπορούσες δηλαδή να κάνεις τα στραβά μάτια όταν αργούσα δέκα λεπτά ή όταν ξεχνούσα ν’ αγοράσω τ’ αλάτι; Κι αν θυμάμαι καλά, τα ρέστα που μου ’χαν κλέψει τα παιδιά του απάνω δρόμου ήταν, στον θεό σου, βρε μάνα, ή έξι ή εφτά δεκάρες!»
Συγκλονιστική Ερμηνεία
Η Ράνια Σχίζα, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Βαγγέλη Λάσκαρη, ερμηνεύει με τρόπο συγκλονιστικό τον μονόλογο της Κικής Μαυρίδου, προκαλώντας αμήχανα συναισθήματα στο κοινό. Η Έλλη που υποδύεται είναι ένα ασυνήθιστο για την εποχή της πρότυπο μάνας, όχι τόσο γιατί ήταν κακοποιητική και αναίτια σκληρή στα παιδιά της και ιδιαίτερα στον Κωστή, αλλά γιατί πήγαινε κόντρα σε όλα τα πατριαρχικά πρότυπα της εποχής της που ήθελαν τη γυναίκα στωικά να υπομένει και να θυσιάζεται.
Εκείνη το μόνο που ήθελε ήταν να χαρεί τη ζωή και να απολαύσει όλες τις υπέροχες στιγμές της, να ταξιδέψει, να διασκεδάσει, να νιώσει την αγάπη. Καθισμένη πάνω σε ένα μπαούλο στο κέντρο της σκηνής, με τη νοσταλγική, πρωτότυπη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, τα λιτά σκηνικά μέσα και τους φωτισμούς, ξεκινά να αφηγείται την ιστορία της με τρόπο δωρικό, καθηλώνοντας το κοινό. Οι κινήσεις της Ράνιας Σχίζα επί σκηνής είναι μετρημένες, και όμως το συναίσθημα που ακολουθεί κάθε λέξη που αρθρώνει είναι σαρωτικό.
Η σκηνοθετική λιτότητα που πλαισιώνει τον συγκεκριμένο μονόλογο ενδυναμώνει αξιακά τον λόγο, ο οποίος ζωντανεύει με την ερμηνευτική δύναμη της ηθοποιού, σπάζοντας το πλαίσιο της στατικότητας. Ο τρόπος με τον οποίο αφηγείται η Ράνια Σχίζα το συγκλονιστικό κείμενο της Μαυρίδου είναι σχεδόν απίθανο να αφήσει το κοινό συναισθηματικά αμέτοχο.
Σε μια εξομολογητική της στιγμή η ηρωίδα θα αρθρώσει «Έτσι έμαθα, έτσι έκανα», δίνοντας συγχωροχάρτι στον εαυτό της. Σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, η συγκίνηση διαδέχεται τον θυμό, η αφέλεια της ηρωίδας προκαλεί το χαμόγελο, η σκληρότητά της βγάζει στην επιφάνεια πόνο, ενώ τα δεινά της προκαλούν θλίψη. Το παρατεταμένο χειροκρότημα στο τέλος κάθε παράστασης επισφραγίζει με τον καλύτερο τρόπο αυτή την καλοδουλεμένη ομαδική προσπάθεια.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Κική Μαυρίδου | Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης | Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης | Σκηνικό-Κοστούμι: Γιώργος Λιντζέρης | Κατασκευή κοστουμιού: Ειρήνη Αβζίδου | Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας | Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου | Αφίσα παράστασης: Γιάννης Κεντρωτάς | Trailer-Κινηματογράφηση: ORKI Productions | Πρόγραμμα παράστασης: Εκδόσεις Αιγόκερως | Παραγωγή: Team Vault AMKE | Ερμηνεία: Ράνια Σχίζα | Φωνή Κώστα Ταχτσή: Νίκος Καραθάνος
Πληροφορίες
Έως τις 7 Ιανουαρίου 2023 | Παρασκευή στις 21:15 και Σάββατο στις 18:15 | Διάρκεια: 80′ (χωρίς διάλειμμα) | Πολυχώρος Vault Theatre Plus: Μελενίκου 26, Βοτανικός, τηλ. 213 0356472
* Το μυθιστόρημα «Σέρα. Η Ψυχή του Πόντου» του Γιάννη Καλπούζου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
* Το θεατρικό κείμενο «Η Μάνα Αυτουνού… Έλλη Ζάχου Ταχτσή» της Κικής Μαυρίδου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Η «Αντιγόνη» του Anouilh: Μια Τραγωδία σε Ασπρόμαυρο Φόντο
