Γιορτές, αργίες, φωτάκια, στολίδια, δώρα, κεράσματα, καλέσματα, λάμψη, χαρά (;)! «Η ωραιότερη εποχή του χρόνου» για κάποιους. Χμμ… όχι για όλους. Άραγε «επιτρέπεται» να μελαγχολούμε τις «γιορτινές» μέρες; Τι ακριβώς σημαίνει ο όρος «Holiday Blues» ή «Μελαγχολία των Γιορτών» που όλο και περισσότερο ακούγεται τελευταία;
Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται από συναισθήματα θλίψης, μοναξιάς, ακόμα και άγχους κατά τη διάρκεια μιας –θεωρητικά– εορταστικής και χαρούμενης περιόδου και πρόκειται για μια δύσκολη κατάσταση.
Τα Holiday Blues δεν αφορούν μόνο ανθρώπους με εύθραυστη ψυχική υγεία. Μπορεί να συμβούν στον καθένα. Ας το παραδεχτούμε: οι γιορτινές περίοδοι είναι εξαιρετικά απαιτητικές, τόσο πρακτικά όσο και συναισθηματικά. Ποιες είναι όμως οι βασικές αιτίες που μας επιβαρύνουν ψυχικά;
Με το Ζόρι… Χαρούμενοι
Οι εξιδανικευμένες εικόνες χαράς, αγάπης και συντροφικότητας μερικές φορές μοιάζουν με «βραχνά». Μας δημιουργούν προσδοκίες-στόχους που, όταν δεν εκπληρώνονται, προκαλούν απογοήτευση.
Ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που δεν έχουν ευρύ κοινωνικό περίγυρο ή στενό οικογενειακό περιβάλλον τα συναισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς είναι εντονότερα τις μέρες αυτές. Αλλά ακόμη και τα μέλη οικογενειών που έως τώρα απολάμβαναν τις οικογενειακές συγκεντρώσεις και εορταστικές «παραδόσεις» μπορεί να φτάσει μια στιγμή που να τις αισθάνονται ενοχλητικές ή καταπιεστικές. Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες.
Πολύ περισσότερο δε για ανθρώπους που έχουν βιώσει απώλεια ή έχουν αποχωριστεί πρόσφατα αγαπημένα τους πρόσωπα, η εποχή μπορεί να λειτουργήσει ως οδυνηρή υπενθύμιση της απουσίας τους.
Δεν θα πρέπει, επίσης, να παραβλεφθεί η οικονομική διάσταση των ημερών αυτών. Η ανταλλαγή δώρων, η διακόσμηση των σπιτιών, τα γιορτινά τραπέζια, τα καινούργια ρούχα και αξεσουάρ αποτελούν ξεχωριστές, όμορφες συνήθειες που, όμως, μπορεί να λειτουργήσουν επιβαρυντικά στην οικονομική μας κατάσταση, προκαλώντας αισθήματα άγχους και ανεπάρκειας.
Πώς λοιπόν θα μπορούσαν να ισορροπήσουν τα σκιώδη αυτά συναισθήματα με τη λάμψη των ημερών; Πρωτίστως έχει μεγάλη σημασία να αναγνωρίσουμε και να αποδεχτούμε τα «Βlues» μας ως κάτι πραγματικό και φυσιολογικό. Μετά, σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν τρόποι και ιδέες να τα αντιμετωπίσουμε.
Προσδοκίες, Όρια, Νέες «Παραδόσεις»
Κατ’ αρχάς, χρειάζεται να διαχειριστούμε τις προσδοκίες μας. Να μην υποκύψουμε στην κοινωνική πίεση για μια «τέλεια» εμπειρία εορτών, αλλά να δεχτούμε πως φέτος θέλουμε να εστιάσουμε στα πραγματικά μας «θέλω» και στις ανάγκες μας.
Δεν είναι κακό να ζητήσουμε υποστήριξη σε αυτό. Να απευθυνθούμε με ειλικρίνεια στους δικούς μας ανθρώπους και να διεκδικήσουμε κατανόηση. Μακάρι να τη βρούμε, αν όχι, δεν πειράζει. Ας νιώσουμε άνετα με το να λέμε «όχι» σε πράγματα –και σε ανθρώπους– που μας στρεσάρουν. Ο καθορισμός υγιών ορίων είναι ακόμη σημαντικότερος κατά την περίοδο των γιορτών.
Σε ένα «πρόχειρο» γκάλοπ που έκανα σε γνωστούς και φίλους, αποκαλύφθηκε πως το στόλισμα/ξεστόλισμα του σπιτιού είναι για τους περισσότερους μια μάλλον βαρετή και κουραστική «ρουτίνα» των γιορτών. Μήπως λοιπόν έφτασε ο καιρός να δημιουργήσουμε νέες «παραδόσεις» που να ταιριάζουν περισσότερο στα ενδιαφέροντα και στις προτιμήσεις μας; Ίσως τελικά κάτι φρέσκο και διαφορετικό να αποτελεί έναν προσωπικό τρόπο εορτασμού αναζωογονητικό και ευχάριστο.
Προσέχουμε για να Έχουμε
Αξίζει επίσης να δώσουμε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα μας. Ιδίως οι γονείς συχνά παραμελούν τον εαυτό τους προκειμένου να ευχαριστήσουν τα παιδιά τους, κάτι που είναι σεβαστό και θεμιτό φυσικά, αλλά δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα προσωπικά τους όρια. Μέσα στη φασαρία των γιορτών, ας βρούμε χρόνο για δραστηριότητες που μας χαλαρώνουν, όπως το διάβασμα, η ακρόαση μουσικής, οι ήρεμες βόλτες.
Στο ίδιο πλαίσιο ας θυμόμαστε πως, ναι, οι μέρες προσφέρονται για μερικά ποτηράκια κρασί παραπάνω και κάποιες γαστριμαργικές… «περιπέτειες», αλλά η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και φαγητού δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να λειτουργεί ως τρόπος αντιμετώπισης του στρες.
Πρέπει ακόμα να φιλτράρουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ρόδινες «ζωές των άλλων» που περνάνε μπροστά στις οθόνες μας λειτουργούν επιβαρυντικά. Ας θυμόμαστε πως οι ομορφότερες και σημαντικότερες στιγμές της ζωής μας σπάνια είναι αυτές που καταγράφονται στα κοινωνικά δίκτυα. Τις βιώνουμε για εμάς!
«Τη… Γιορτή αν δεν τη Βρεις τη Φτιάχνεις»
Παραφράζοντας λίγο τον στίχο του Οδυσσέα Ελύτη, ας προγραμματίσουμε κάτι για μετά τις γιορτές. Να έχουμε κάτι όμορφο να περιμένουμε. Μια εκδρομή, μια συνάντηση με αγαπημένα πρόσωπα, ακόμη και η ανταλλαγή δώρων τον Ιανουάριο θα μας χαλαρώσουν ψυχικά, καθώς δεν θα έχουμε υποστεί την «τρέλα» που επικρατεί στις γιορτές.
Ας συνεχίσω με λίγη ποίηση ακόμη… «Άλλη χαρά δεν είναι πιο μεγάλη, απ’ τη χαρά που δίνεις», έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος. Κι αυτό ας το βάλουμε καλά στο μυαλό μας. Οι «καλές πράξεις» προς τους συνανθρώπους μας, ο εθελοντισμός, το ξεβόλεμά μας και η χαρά της προσφοράς είναι μεγάλο δώρο πρώτα για εμάς τους ίδιους. Συνδεόμαστε με τους ανθρώπους γύρω μας, αυξάνεται η αυτοεκτίμησή μας και, τελικά, αποκτούμε μια θαυμάσια συνήθεια που μπορεί να τηρούμε όλο τον χρόνο.
Holiday Blues vs SAD
Τέλος, είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε τα Holiday Blues από την Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (SAD), δύο καταστάσεις που μοιάζουν πολύ, ωστόσο διαφέρουν ως προς τη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων. Αν τα αρνητικά συναισθήματα είναι εξουθενωτικά και διαρκούν και μετά το πέρας των γιορτών, τότε μάλλον βιώνουμε μια πιο σημαντική διαταραχή της διάθεσης, οπότε καλό είναι να απευθυνθούμε σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Κάτι που οφείλουμε να κάνουμε, ούτως ή άλλως, αν νιώθουμε υπερβολικά πεσμένοι, εξαντλημένοι, διαπιστώνουμε προβλήματα στον ύπνο και στην όρεξή μας, ψυχοσωματικά συμπτώματα, συναισθήματα απόγνωσης, απελπισίας ή παραίτησης. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να παρέχουν υποστήριξη, καθοδήγηση και στρατηγικές προσαρμοσμένες στις ατομικές μας ανάγκες. Υπενθυμίζεται πως η Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης 10306 του Υπουργείου Υγείας λειτουργεί δωρεάν και ανώνυμα όλο το 24ωρο και απευθύνεται σε πολίτες κάθε φύλου και ηλικίας για οποιοδήποτε θέμα ψυχικής υγείας.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Τέχνη και Ψυχική Υγεία: Η Θεραπευτική Δύναμη της Δημιουργικότητας
Χριστούγεννα 2023 | Εκδηλώσεις Παντού
Όρια στα Παιδιά; Ναι, με… Καλλιτεχνικό Πατινάζ!
