Κάθε μέρα παρατηρώ τα παιδιά μου να αλλάζουν, να ψάχνουν τον εαυτό τους, να προσπαθούν να βρουν τη θέση τους σε έναν κόσμο που μοιάζει αρκετά αντιφατικός και σε εκείνους ακατανόητος. Αναρωτιέμαι: μιλάω αρκετά στα παιδιά μου ή τα πιέζω; Πώς μπορώ να τα βοηθήσω όταν γύρω τους βλέπουν ενηλίκους παγιδευμένους σε έναν ναρκισσιστικό τρόπο ζωής, να κυνηγούν επιτυχία, εικόνα, αυτοπροβολή;
Η εφηβεία τους είναι γεμάτη σιωπές, εκρήξεις και αβεβαιότητα. Θέλω να τα προστατεύσω, αλλά πρέπει να τα αφήσω να κάνουν λάθη. Αναζητώ τρόπους να τα καταλάβω, να μην παρερμηνεύω τη σιωπή τους, να χτίσω γέφυρες εμπιστοσύνης.
Πώς θα τους δείξω την αξία της αυθεντικότητας, όταν τα πρότυπα που προβάλλονται συχνά μπερδεύουν την αλήθεια με το φαίνεσθαι; Βλέπω την αμηχανία τους, τη σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη να ανήκουν και στην επιθυμία να παραμείνουν πιστοί στον εαυτό τους, και προσπαθώ να τους δώσω χώρο να ανακαλύψουν τον δρόμο τους.
Με αφορμή μια εργασία του γιου μου στη λογοτεχνία, όπου του ζητήθηκε να ξαναδιαβάσει «Τον Μικρό Πρίγκιπα» του Exupery, ως έφηβος, και να εκφράσει τα συναισθήματά του στη σημερινή του ηλικία, βρέθηκα κι εγώ να ανακαλύπτω ξανά το βιβλίο μέσα από μια διαφορετική ματιά.
Η εσωτερική σύγκρουση, που αναφέρω παραπάνω, αποτυπώνεται με έντονο τρόπο στο μυθιστόρημα. Αν και το βιβλίο συχνά θεωρείται παιδικό, στην πραγματικότητα αποτελεί μια βαθιά φιλοσοφική αλληγορία για την ανθρώπινη φύση και τις διαφορές μεταξύ της παιδικής –ή εφηβικής– αθωότητας και του ναρκισσισμού της ενήλικης ζωής.
Η πίεση να προσαρμοστούν στις κοινωνικές προσδοκίες και να υιοθετήσουν ένα ναρκισσιστικό μοντέλο επιτυχίας τους οδηγεί συχνά σε μια βαθιά εσωτερική σύγκρουση.
Ο Μικρός Πρίγκιπας και οι Ενήλικες
Ο ήρωας του βιβλίου, ο Μικρός Πρίγκιπας, προέρχεται από έναν μακρινό πλανήτη και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του συναντά διάφορους ενήλικες, καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει μια διαφορετική πτυχή του εγωκεντρικού κόσμου των μεγάλων. Ο βασιλιάς, ο ματαιόδοξος, ο επιχειρηματίας, ο γεωγράφος – όλοι τους είναι απορροφημένοι από τις δικές τους φιλοδοξίες και την εικόνα τους, αδυνατώντας να κατανοήσουν τις πραγματικές αξίες της ζωής. Οι έφηβοι συχνά νιώθουν όπως ο Μικρός Πρίγκιπας, μπερδεμένοι και απογοητευμένοι από έναν κόσμο που δίνει μεγαλύτερη σημασία στην επιφάνεια παρά στην ουσία.
Οι ενήλικες τους προτρέπουν να ακολουθήσουν συγκεκριμένα μονοπάτια επιτυχίας, να συμμορφωθούν με κοινωνικά πρότυπα και να επενδύσουν στην εικόνα τους, παραμελώντας συχνά την εσωτερική καλλιέργεια, τη φιλία και την ουσιαστική ανθρώπινη επαφή. Και αυτό, τις περισσότερες φορές, περισσότερο για ασφάλεια, για να εξασφαλίσουν έναν δρόμο επιτυχίας και, παράλληλα, να αποφύγουν να εκτεθούν σε προκλήσεις προσωπικής αναζήτησης, κοινώς για να ζουν σε μια πλασματική ζώνη ασφαλείας.
Ο Ναρκισσισμός των Ενηλίκων στην Εποχή μας
Σήμερα, ο ναρκισσισμός των ενηλίκων είναι πιο εμφανής από ποτέ, καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν την ανάγκη για αυτοπροβολή και εξωτερική επιβεβαίωση. Οι ενήλικες, αντί να αποτελούν πρότυπα αυθεντικότητας, πολλές φορές εστιάζουν υπερβολικά στην εικόνα που παρουσιάζουν προς τα έξω, δημιουργώντας μια ψευδαίσθηση επιτυχίας και ευτυχίας. Οι έφηβοι, από την πλευρά τους, παγιδεύονται σε μια διαρκή αμηχανία. Να συμμορφωθούν σε αυτό το μοντέλο ή να το απορρίψουν; Όπως ο Μικρός Πρίγκιπας αμφισβητεί τη σοβαροφάνεια και την προσκόλληση των ενηλίκων σε άχρηστες δραστηριότητες, έτσι και οι νέοι αναρωτιούνται αν η κοινωνία στην οποία μεγαλώνουν τους προσφέρει πραγματικά ουσιαστικά ιδανικά.
Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί με βεβαιότητα ποια είναι η σωστή απάντηση; Μήπως χρειάζεται να βρούμε μια ισορροπία; Ούτε τυφλή προσαρμογή ή απόλυτη απόρριψη, αλλά μια διαρκής προσπάθεια να διατηρήσει κανείς την αυθεντικότητά του, ακόμα και μέσα σε έναν κόσμο που φαίνεται να την υπονομεύει.
Η Αμηχανία των Εφήβων και η Αναζήτηση Νοήματος
Όλοι γνωρίζουμε πως η εφηβεία είναι μια περίοδος εξερεύνησης, αλλά και αμφισβήτησης. Οι νέοι, όπως ο Μικρός Πρίγκιπας, αναζητούν τη γνησιότητα, την αγάπη, τη φιλία και την αληθινή σύνδεση με τους άλλους. Ωστόσο, η πίεση να προσαρμοστούν στις κοινωνικές προσδοκίες και να υιοθετήσουν ένα ναρκισσιστικό μοντέλο επιτυχίας τους οδηγεί συχνά σε μια βαθιά εσωτερική σύγκρουση.
Η αμηχανία τους δεν είναι απλώς αποτέλεσμα έλλειψης εμπειρίας, αλλά μια φυσική αντίδραση στην υποκρισία που πολλές φορές συναντούν στον κόσμο των ενηλίκων. Αντιλαμβάνονται την αντίφαση ανάμεσα σε αυτά που τους διδάσκονται –όπως η σημασία της ειλικρίνειας, της καλοσύνης και της συνεργασίας– και σε αυτά που βλέπουν στην πράξη. Έναν κόσμο όπου η εικόνα και η αυτοπροβολή φαίνεται να υπερισχύουν των αληθινών ανθρώπινων σχέσεων. Πώς θα αλλάξουμε;
Η αμηχανία τους δεν είναι απλώς αποτέλεσμα έλλειψης εμπειρίας, αλλά μια φυσική αντίδραση στην υποκρισία που πολλές φορές συναντούν στον κόσμο των ενηλίκων.
Η Γέφυρα Μεταξύ των Δύο Κόσμων
Μπορεί αυτό το χάσμα να γεφυρωθεί; Ίσως η απάντηση βρίσκεται στην αλληλοκατανόηση. Οι έφηβοι δεν χρειάζεται να απορρίψουν συλλήβδην τον κόσμο των ενηλίκων, αλλά να αναζητήσουν εκείνες τις φωνές που προάγουν αυθεντικές αξίες. Να δημιουργήσουν τις δικές τους ταυτότητες. Οι ενήλικες, από την άλλη, θα μπορούσαν να εμπνευστούν από την εφηβική αμφισβήτηση και να επαναξιολογήσουν τις προτεραιότητές τους. Στον «Μικρό Πρίγκιπα» ο πιλότος – μοναδικός ενήλικας που πραγματικά ακούει και κατανοεί τον μικρό ήρωα– είναι εκείνος που μαθαίνει να βλέπει τον κόσμο μέσα από μια διαφορετική ματιά. Ίσως αυτό είναι το κλειδί. Να ακούσουμε περισσότερο, να δούμε πέρα από την επιφάνεια και να δώσουμε χώρο στους νέους να εκφράσουν την αμηχανία τους, χωρίς να τους υποχρεώνουμε να υιοθετήσουν έναν τρόπο ζωής που δεν τους ταιριάζει.
Ο Μικρός Πρίγκιπας, διδασκόμενος από τη φίλη του αλεπού, μας υπενθυμίζει ότι «τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα βλέπουμε με τα μάτια, αλλά με την καρδιά». Αν οι έφηβοι και οι ενήλικες καταφέρουν να θυμηθούν αυτή την αλήθεια, ίσως η απόσταση μεταξύ τους να μην είναι τόσο μεγάλη τελικά. Πώς γίνεται ένα βιβλίο που κάποτε μου φάνηκε απλό να κρύβει τώρα τόσες απαντήσεις;
Ίσως γιατί, όπως τα παιδιά μας, έτσι κι αυτό μεγαλώνει μαζί μας, φωτίζοντας κάθε φορά διαφορετικά νοήματα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Πίστη στην Αλλαγή διά Χειρός Jude Kelly (και WOW Foundation)
Πες μου σε Ποιον Θεό Πιστεύεις, να σου Πω Πόσο Οικολόγος Είσαι!
Μαθήματα Μουσικής Μετά τα -άντα; (Spoiler: Ναι, και Είναι Υπέροχο!)
