Σχετίζεται η θρησκευτική πίστη με την περιβαλλοντική συνείδηση; Είναι άραγε οι Χριστιανοί πιο οικολόγοι από τους Μουσουλμάνους; Μήπως οι Ινδουιστές είναι εκείνοι που ενδιαφέρονται έμπρακτα και περισσότερο από όλους για το περιβάλλον; Τα ερωτήματα απασχολούν από καιρό σε καιρό τους επιστήμονες – και κατ΄ επέκταση τη δημοσιότητα.
Προ ημερών μάλιστα, δημοσιεύτηκε έρευνα, επικεντρωμένη στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία αναδεικνύει τους Βρετανούς Ινδουιστές ως τους πιο φιλικούς προς το περιβάλλον από όλες τις θρησκευτικές ομάδες.
Πιο συγκεκριμένα, το 2024, το Institute for the Impact of Faith in Life διερεύνησε τη σχέση μεταξύ πίστης και βιωσιμότητας, προσεγγίζοντας συνολικά 2.396 ενήλικες σε όλη την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι Ινδουιστές πρωτοστατούν σε προσωπικές περιβαλλοντικές ενέργειες και περιβαλλοντικές ανησυχίες, καθώς, μεταξύ άλλων, το 64% συμμετέχει σε αναδασώσεις, το 78% αλλάζει τις καταναλωτικές του συνήθειες και το 44% συμμετέχει σε περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Στην ίδια έρευνα σημειώνεται πως οι Χριστιανοί, (σ.σ. ο Προτεσταντισμός είναι η επίσημη θρησκεία του Ηνωμένου Βασιλείου), έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό αρνητών της κλιματικής κρίσης – με το 31% να συμφωνεί με τη φράση «Δεν πιστεύω ότι το παγκόσμιο κλίμα αλλάζει».
Η ίδια θρησκευτική ομάδα δυσκολεύεται πολύ περισσότερο να αναγνωρίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, να συμμετάσχει σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος ή να ψηφίσει με κριτήριο την περιβαλλοντική πολιτική ενός υποψηφίου κόμματος/πολιτικού.
Στην ίδια έρευνα τονίζεται ότι οι διαφορές που καταγράφονται μεταξύ των θρησκειών ως προς τη σχέση τους με τη βιωσιμότητα βασίζονται στις ίδιες τις θρησκευτικές διδαχές. Οι Μουσουλμάνοι, για παράδειγμα, βλέπουν την κλιματική αλλαγή ως μία από τις πολλές δοκιμασίες αυτού του κόσμου, αντίληψη που τους προτρέπει να δραστηριοποιούνται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Οι Χριστιανοί, από την άλλη πλευρά, διαμορφώνουν τις κοινωνικές τους αντιλήψεις, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης τους με τη Γη και άρα με την κλιματική αλλαγή, στη θεμελιώδη πεποίθηση της παντοδυναμίας του Θεού και της Δευτέρας Παρουσίας.
Οι Ινδουιστές, τέλος, αντιμετωπίζουν ολόκληρο τον κόσμο ως οικοσύστημα σε ουσιαστική αλληλεξάρτηση των πάντων. Πιστεύουν πως καθώς όλα τα αντικείμενα στον κόσμο μπορούν να θεωρηθούν ως «χώροι λατρείας του Θεού» και πως όλα είναι ιερά, η φροντίδα για το περιβάλλον αποτυπώνει τη λατρεία τους στο Θεό.
Άρα, μήπως τελικά, το απόφθεγμα «Πες μου σε ποιον Θεό πιστεύεις να σου πω πόσο οικολόγος είσαι» έχει κάποια βάση;
Οι Έντονα Θρησκευόμενοι
Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι τόσο απλή καθώς θα πρέπει να συνυπολογιστεί η ένταση της πνευματικής και συναισθηματικής εμπλοκής του πιστού με τη θρησκεία του. Το δεδομένο είναι πως περίπου το 84% του παγκόσμιου πληθυσμού ταυτίζεται με κάποιο είδος θρησκείας.
Το ποσοστό αναμένεται να ανέλθει στο 87% μέχρι το 2050. Όμως, η συμπεριφορά του φανατικού πιστού είναι πολύ διαφορετική από εκείνου που διατηρεί, μέσα στη βαθιά πίστη του, τις προσωπικές του απόψεις, ή εκείνου που πιστεύει λόγω οικογενειακής/εθνικής παράδοσης.
Έρευνα που αφορά στους έντονα θρησκευόμενους Αμερικανούς, εκείνους δηλαδή που λένε ότι προσεύχονται κάθε μέρα, παρακολουθούν τακτικά θρησκευτικές λειτουργίες και θεωρούν τη θρησκεία πολύ σημαντική στη ζωή τους, διαπιστώνει πως αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την κλιματική αλλαγή.
Πιο συγκεκριμένα, οι πολύ θρησκευόμενοι ενήλικες Αμερικανοί, είτε είναι Προτεστάντες, είτε Καθολικοί ή Ορθόδοξοι, είτε Ευαγγελιστές ή ανήκουν σε κάποιο άλλο θρησκευτικό δόγμα, πιστεύουν πως ο Θεός ανέθεσε στους ανθρώπους το καθήκον να προστατεύουν και να φροντίζουν τη Γη, συμπεριλαμβανομένων των φυτών και των ζώων, αλλά είναι πολύ λιγότερο πιθανό από άλλους, μη φανατικούς, Αμερικανούς ενήλικες να εκφράσουν την ανησυχία τους για την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Ένας από τους λόγους που οι πολύ θρησκευόμενοι Αμερικανοί αδιαφορούν για την κλιματική κρίση είναι ότι η κοινή γνώμη διαμορφώνεται κυρίως μέσω του πολιτικού κόμματος και όχι της θρησκείας. Οι πολύ θρησκευόμενοι Αμερικανοί είναι περισσότερο διατεθειμένοι να ταυτιστούν ή να προσανατολιστούν προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και οι Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με τους Δημοκρατικούς πως η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάλλει στην αύξηση της θερμοκρασίας της Γης ή πως η κλιματική αλλαγή είναι σοβαρό πρόβλημα.
Φτωχοί και Πλούσιοι
Η μελέτη «Religious Affiliation and Environmental Challenges in the 21st Century» δίνει και μια ακόμη, εξίσου σημαντική, διάσταση της σχέσης της θρησκείας με τη βιωσιμότητα. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές της Vegard Skirbekk, Alexander de Sherbinin και Susana Adamo, τα έθνη των οποίων οι πληθυσμοί είναι πιο θρησκευόμενοι τείνουν να χρησιμοποιούν λιγότερους πόρους συμβάλλοντας έτσι ελάχιστα στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ταυτόχρονα, δεν έχουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν στις περιβαλλοντικές προκλήσεις και υφίστανται τις επιπτώσεις λόγω υψηλών επιπέδων φτώχειας και συνεχιζόμενης πληθυσμιακής αύξησης.
Αντιθέτως, τα έθνη των οποίων οι κάτοικοι είναι λιγότερο θρησκευόμενοι αν και τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερους πόρους και να παράγουν περισσότερες εκπομπές, είναι επίσης καλύτερα προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, επειδή είναι πιο πλούσιοι.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Το Κλιματικό Παράδοξο της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI)
