“Όλα είναι μέσα στη λέξη”, γράφει ο Pablo Neruda στο ποίημά του “La Palabra”, “Η Λέξη” δηλαδή. Είναι σαφές, ότι όταν μιλάμε δεν σκεφτόμαστε ακριβώς κάθε λέξη που εκφέρουμε. Μήπως όμως θα έπρεπε; Μήπως τελικά, οι λέξεις που επιλέγουμε να πούμε έχουν ισχυρότερο αντίκτυπο στη ζωή μας από αυτό που νομίζουμε;
Οι αρχαίοι λαοί διέθεταν μεγάλη πίστη στη δύναμη του λόγου και θεωρούσαν ότι κάθε λέξη έχει ξεχωριστό ενεργειακό φορτίο και συμβάλλει με όλο της το είναι στην εξέλιξη των πραγμάτων. Αρκεί να σκεφτούμε τις τεχνικές μαγείας που χρησιμοποιούσαν -και χρησιμοποιούν ακόμη- ορισμένοι λαοί, οι οποίες βασίζονται στη δύναμη των λέξεων και τις χρησιμοποιούνταν αναλόγως, προς επίρρωση ή αποδυνάμωση συμπολιτών τους.
Ευρήματα από την αρχαία Ελλάδα έχουν αποκαλύψει φύλλα μολύβδου τα οποία ονομάζονται “κατάδεσμοι”, όπου υπάρχουν χαραγμένα ανορθόγραφα λόγια (σήμερα μάλλον θα τα ονομάζαμε “κατάρες”), με στόχο, συνήθως, δικαστικούς, αθλητικούς ή ερωτικούς αντιπάλους. Για παράδειγμα, ο κατάδεσμος της Πέλλας είναι μια ερωτική μαγική επωδός από μια γυναίκα, για να εμποδίσει τον αγαπημένο της να παντρευτεί κάποια άλλη. Η πίστη ότι τα λόγια αυτά θα επέφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα ήταν πολύ έντονη. Στις μέρες μας, έχει ξεθωριάσει η πεποίθηση ότι ο λόγος καθορίζει την πραγματικότητα γύρω μας.
Ίσως όμως οι αρχαίοι ημών και υμών πρόγονοι να μην είχαν και τόσο άδικο. Οι λέξεις αποτελούν προπομπό δράσεων, χαράσσοντας την πορεία των γεγονότων που θα πράξουμε. Ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται τις λέξεις πιο βαθιά και ουσιαστικά από τα αισθητήρια όργανά μας. Ίσως έχετε ακούσει τον όρο “αυτοεκπληρούμενη προφητεία”. Πρόκειται για μια πρόβλεψη που άμεσα ή έμμεσα προκαλεί η ίδια την πραγμάτωσή της, λόγω θετικής ανάδρασης μεταξύ πεποίθησης και συμπεριφοράς. Αυτό που συμβαίνει με τον εγκέφαλό μας, είναι πως συλλαμβάνει κάθε λέξη και πρόταση που λέμε ως μία εντολή, την οποία προσπαθεί να εκπληρώσει.
Συνεπώς, κάθε φράση μας παίρνει το ρόλο μιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας, και το αποτέλεσμα της δήλωσής μας είναι τελικά η πραγματοποίησή της. Όταν λέμε “δε θα τα καταφέρω στις εξετάσεις”, όλη μας η ύπαρξη συμπεριφέρεται με σκοπό να εκπληρώσει αυτή τη δήλωση. Το μυαλό και το σώμα μας δρουν με τρόπους που θα επιφέρουν την αποτυχία στις εξετάσεις· δεν συγκεντρωνόμαστε στο διάβασμα, δεν θυμόμαστε όσα προσπαθούμε να μάθουμε, αισθανόμαστε κόπωση, παραιτούμαστε από την προσπάθεια, με αποτέλεσμα να μην επιτύχουμε στις εξετάσεις. Αυτό που φοβόμασταν, τελικά πραγματοποιείται.
Η γλώσσα είναι ένα καταπληκτικό μέσο που μας βοηθά να διαμορφώσουμε τις ιδέες μας και την καθημερινότητά μας, και είναι στο χέρι μας να τη χρησιμοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να συμβάλλει στην προσωπική μας ανάπτυξη και στην ευτυχία μας.
Στο βιβλίο “Words Can Change Your Brain”, το οποίο έχουν συγγράψει οι Andrew Newberg -νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Thomas Jefferson- και Mark Robert Waldman -εμπειρογνώμονας σε θέματα επικοινωνίας- αναφέρεται ότι μία λέξη έχει τη δύναμη να επηρεάσει τη φυσική και συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Οι αρνητικές λέξεις αυξάνουν τη δραστηριότητα της αμυγδαλής, της εγκεφαλικής περιοχής που καθορίζει τις αντιδράσεις φόβου, και στην οποία καταλήγουν τα μη επεξεργασμένα ερεθίσματα των αισθήσεων, με σκοπό την ταχεία αντίδραση και την προστασία μας από ενδεχόμενους κινδύνους.
Η αυξημένη δραστηριότητα σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου σταδιακά διακόπτει τη δραστηριότητα του μετωπιαίου λοβού, δηλαδή της περιοχής του εγκεφάλου που ελέγχει τη γλώσσα, τις συναισθηματικές αντιδράσεις, τη λογική και τις εκούσιες κινήσεις. Ως συνέπεια, καταλαμβανόμαστε από άγχος, φόβο και αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών. Αντιθέτως, οι λέξεις με θετική χροιά δεν σηματοδοτούν επικίνδυνες καταστάσεις, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει υπερδραστηριότητα της αμυγδαλής, και ο μετωπιαίος λοβός να λειτουργεί με κανονικό ρυθμό, επιτρέποντάς μας να έχουμε τον έλεγχο των γεγονότων.
Όσο περισσότερες θετικές λέξεις χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερο ελκύουμε καταστάσεις που δομούν θετικά αποτελέσματα, αφού είναι σα να προγραμματίζουμε εκ νέου τον εγκέφαλό μας, προκαλώντας τον να ανταποκριθεί σε αυτές. Αντί για “όλα πάνε χάλια στη δουλειά”, ας προτιμήσουμε τη φράση “όλα μπορούν να πάνε καλύτερα στη δουλειά”. Ας πούμε “είμαι καλά!”, “θα τα καταφέρω”, “υπάρχει λύση” και θα αυξήσουμε τις πιθανότητες να συμβούν αυτά στη ζωή μας. Θα προσελκύσουμε καταστάσεις και γεγονότα που θα επιβεβαιώσουν αυτό που λέμε και νιώθουμε. Με το νόημα των λέξεων πλάθουμε την πραγματικότητα. Η γλώσσα είναι ένα καταπληκτικό μέσο που μας βοηθά να διαμορφώσουμε τις ιδέες μας και την καθημερινότητά μας, και είναι στο χέρι μας να τη χρησιμοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να συμβάλλει στην προσωπική μας ανάπτυξη και στην ευτυχία μας.
