Μετά την περσινή τρέλα με τη διαλείπουσα νηστεία κυκλοφορεί μία νέα μορφή νηστείας, η νηστεία της ντοπαμίνης. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση, η νηστεία της ντοπαμίνης δεν περιλαμβάνει διατροφή, αλλά αποφυγή δραστηριοτήτων που φέρνουν ευχαρίστηση, όπως η χρήση των smartphones, κοινωνικών μέσων δικτύωσης, βιντεοπαιχνίδιων, νόστιμων φαγητών, Netflix, σεξ και άλλων σχετικών δραστηριοτήτων! Μερικοί άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να αποφεύγουν την επαφή με τα μάτια κατά τη διάρκεια συνομιλιών. Η “νηστεία” αυτή κρατάει ένα 24ωρο και πολλοί ακόλουθοί της αναφέρουν πως αισθάνονται πιο συγκεντρωμένοι και βρίσκουν περισσότερη χαρά με τις δραστηριότητες που είχαν απομακρύνει γι’ αυτό το χρονικό διάστημα.
Η νηστεία ντοπαμίνης προέρχεται από την ιδέα ότι οι εναλλαγές μεταξύ περιόδων ασκητισμού και συνήθους καθημερινότητας θα καθαρίσουν τους χημικούς σας υποδοχείς και θα επαναφέρουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, επιτρέποντάς σας να βιώσετε και να απολαύσετε τις μικρές εκρήξεις ντοπαμίνης που προέρχονται από την καθημερινή ζωή.
Η πρακτική αυτή συνίσταται, φαινομενικά, στην αποφυγή ευχάριστων ή συναρπαστικών ερεθισμάτων, προκειμένου να βαθμονομηθεί εκ νέου η “ανταμοιβή” ως χημική ουσία του εγκεφάλου. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα: δεν λειτουργεί έτσι η ντοπαμίνη.
Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται σε πολλές διεργασίες σε όλο τον εγκέφαλο και το σώμα. Παίζει σημαντικό ρόλο στον εθισμό και στα ναρκωτικά και γι’ αυτό πολλοί πιστεύουν ότι είναι μια χημική ουσία που συνδέεται με την ευχαρίστηση. Στην πραγματικότητα, όμως, οι επιστήμονες παρατηρούν αύξηση ντοπαμίνης στον οργανισμό εν αναμονή της ανταμοιβής και όχι ως ευχαρίστηση μετά απ’ αυτήν. Με άλλα λόγια, η ντοπαμίνη εκπαιδεύει τον εγκέφαλό μας να επαναλάβουμε τη δραστηριότητα αυτήν, αλλά δεν συμβάλλει στην παραγωγή της ίδιας της ευχαρίστησης. Είναι αδύνατο να αποφύγετε την έκκριση μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου όσο είστε ζωντανοί.
Ο γενικός πληθυσμός έχει την λάθος εντύπωση πως η ντοπαμίνη λειτουργεί σαν την ηρωίνη ή την κοκαΐνη και απέχει απ’ αυτήν έχοντας την ψευδαίσθηση ότι κάνει ένα “διάλειμμα ανοχής” – ένα “reboot”. Συνεπώς, οι άνθρωποι ακολουθούν όλο και πιο ασκητικές μορφές της “δίαιτας” αυτής που οδηγούν σε ανθυγιεινούς τρόπους ζωής. Παραδείγματος χάριν, η ανθρώπινη επαφή είναι μια υγιής δραστηριότητα που δεν πρέπει να παραλείπεται από την καθημερινότητα μας γιατί λειτουργεί σαν “αντίδοτο” της υπερβολικής χρήσης των κοινωνικών μέσων δικτύωσης.
Παρόλα αυτά, η χρήση της τεχνολογίας (βιντεοπαιχνίδια, online gaming, κοινωνικά μέσα δικτύωσης, κ.ά.) προκαλεί μία αυξημένη έκκριση ντοπαμίνης όταν δεχόμαστε ένα είδος ανταμοιβής (π.χ. μια ειδοποίηση). Συνεπώς, πολλοί εθίζονται στις εφαρμογές αυτές όπως συμβαίνει με τα ναρκωτικά. Γι’ αυτό και η ιδέα της προσωρινής αποχής από τις εφαρμογές αυτές, αν και δεν είναι η απόλυτη λύση για απεξάρτηση, είναι ένας καλός τρόπος αποτοξίνωσης, καθώς οι άνθρωποι μαθαίνουν να βάζουν όρια στη χρήση τους και να αντιλαμβάνονται τις εθιστικές τους συνήθειες.
Πηγές:
- Dopamine Fasting: Misunderstanding Science Spawns a Maladaptive Fad | Harvard Health Publishing / Peter Greenspoon
- Dopamine Fast: ‘The Hunger and Boredom Were Intense’ | BBC News / Kirsty Grant
- Dopamine Fasting Probably Doesn’t Work, Try This Instead | PsychCentral /
- Is Dopamine Fasting a Way to Fix Your Brain or a Silicon Valley Fad? | Healthline / Whitney Akers
