Μιλώντας προχθές στο Open TV, ο Γιάνης Βαρουφάκης εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα ήμασταν σε καλύτερη μοίρα εάν είχαμε επιστρέψει στη δραχμή.
“Εγώ πίστευα ότι η δραχμή ήταν κάτι κακό, αλλά υπήρχε κάτι χειρότερο, η χρεοδουλοπαροικία για πάντα έως το 2060, αυτό που έχουμε τώρα. Μπορεί να είχα άδικο, αυτό πίστευα, αυτό καταθέσαμε στον ελληνικό λαό. Ως κίνημα στο ΜέΡΑ25 είμαστε ευρωπαϊστές, είμαστε υπέρ της Ευρώπης και του ευρώ, αλλά, μεταξύ της ερημοποίησης της χώρας και των επιχειρήσεών μας στη Βουλγαρία, για πάντα, επιλέγουμε τη δραχμή. Είναι σίγουρο ότι θα ήμασταν καλύτερα”.
Τεκμηρίωσε μάλιστα την άποψη αυτή με τρία επιχειρήματα. Πρώτον, λέει, ο τουρισμός “θα ήταν πάμφθηνος για τους ξένους”. Δεύτερον, ισχυρίστηκε ότι τα κόκκινα δάνεια θα τα είχαμε κουρέψει όλα, αφού δεν θα ήμασταν πια στο σύστημα τραπεζικής εποπτείας της Ευρωζώνης, ενώ τρίτον, υποστήριξε ότι θα κουρευόταν άμεσα το δημόσιο χρέος γιατί δεν θα το αποπληρώναμε σε ευρώ.
Φυσικά, για να ήμασταν καλύτερα με τη δραχμή, θα έπρεπε η επίδραση των παραπάνω παραγόντων να ήταν τέτοια ώστε να αντιστάθμιζε όλα τα δεινά που θα σήμαινε η μετάβαση σ’ ένα αδύναμο νόμισμα με πληθωριστικές τάσεις, από μια οικονομία με αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, η οποία το 2015 ήταν net εισαγωγέας σε όλες τις κατηγορίες αγαθών.
Αδιαμφισβήτητα δεινά, όπως το γεγονός ότι μισθοί και συντάξεις θα πληρώνονταν πια σε δραχμές, αλλά οι τιμές για τη μεγάλη πλειοψηφία των αγαθών που καταναλώνουμε -συμπεριλαμβανομένων και των καυσίμων- θα εκτοξεύονταν, αφού πρόκειται για εισαγόμενα προϊόντα, με την αντίστοιχη ιλιγγιώδη πτώση στο βιοτικό μας επίπεδο. Δεινά όπως το γεγονός ότι για κάθε τρύπα που θα προκύπτει, οι πολιτικοί μας θα έμπαιναν στον πειρασμό να τυπώσουν νέο χρήμα, στέλνοντας τον πληθωρισμό στα ύψη και την αξία της δραχμής ακόμη πιο βαθιά στα τάρταρα.
Για κακή τύχη του κυρίου Βαρουφάκη, όμως, δεν χρειάζεται καν να μπούμε σε μια τέτοια σύγκριση, αφού ακόμη και ο θετικός αντίκτυπος των τριών αυτών “πλεονεκτημάτων” της δραχμής αμφισβητείται.
Επιχείρημα #1: “Ο τουρισμός, θα ήταν πάμφθηνος για τους ξένους”
Σε πρώτη ανάγνωση, ο Γιάνης Βαρουφάκης λέει κάτι που ενστικτωδώς μοιάζει σωστό. Ναι, η δραχμή θα καθιστούσε φθηνές τις τιμές των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες της χώρας μας που θα είχαν στις τσέπες τους ισχυρά ξένα νομίσματα. Το να είναι όμως ένας προορισμός ανταγωνιστικός τουριστικά εξαρτάται από ένα φάσμα παραγόντων, ενώ η παροχή φτηνών υπηρεσιών συνδέεται παράλληλα με χαμηλούς μισθούς των εργαζομένων.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να προσελκύσει κανείς ξένους επισκέπτες. Οι χαμηλές τιμές είναι μόνον ένας εξ αυτών, και μάλιστα ο λιγότερο δημιουργικός και λιγότερο επωφελής για την ευρύτερη οικονομία. Για τους δε επισκέπτες που προτιμάμε, αυτούς που αφήνουν χρήματα στην οικονομία, αυτούς που εκτιμούν και είναι σε θέση να πληρώσουν για κάτι πιο ποιοτικό, οι χαμηλές τιμές δεν αποτελούν θέλγητρο από μόνες τους.
Το World Economic Forum εκδίδει κάθε χρόνο μια έκθεση που αξιολογεί ακριβώς αυτή την ανταγωνιστικότητα της κάθε χώρας στον κλάδο του τουρισμού. Το κάνει αυτό με τη βοήθεια ενός δείκτη, του “Travel & Tourism Competitiveness Index” που καθιστά σαφές ακριβώς πόσο μονοδιάστατος είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο πρώην υπουργός Οικονομικών της χώρας μας τον κλάδο του τουρισμού.
Όπως θα δείτε στον σχετικό πίνακα, η αξιολόγηση της ανταγωνιστικότητας βασίζεται σε μια σειρά από παράγοντες, από το επιχειρηματικό περιβάλλον, στην ασφάλεια, στις υπηρεσίες υγείας, στο επίπεδο του εργασιακού δυναμικού, στις πάσης φύσεως υποδομές, στους φυσικούς και πολιτισμικούς πόρους, στο πόσο καλά συνδεδεμένη είναι μια χώρα με τον υπόλοιπο κόσμο, στην περιβαλλοντική της βιωσιμότητα, αλλά και στην τεχνολογική της ετοιμότητα, μεταξύ άλλων.
Ένας από τους παράγοντες που αναφέρονται είναι φυσικά και η ανταγωνιστικότητα μιας χώρας σε επίπεδο τιμών, αλλά είναι μόνο μια υποκατηγορία ανάμεσα σε πολλές, αρκετές από τις οποίες μάλιστα θα πλήττονταν σίγουρα αν η χώρα έβγαινε από το πλαίσιο που της παρείχε η Ευρωζώνη.
Πάρτε για παράδειγμα τον κρίσιμο τομέα της υγείας, με δεδομένο ότι εισάγουμε μεγάλο αριθμό των φαρμάκων και άλλων ιατρικών ειδών, ή τον παράγοντα ασφάλειας σε μια χώρα -έστω προσωρινά- φτωχοποιημένη, με υπερπληθωρισμό και έντονη κοινωνική αναταραχή. Σκεφθείτε το ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα έκανε ο επισκέπτης τις διακοπές του και αναλογιστείτε τι “κούρεμα” θα χρειαζόταν οι τιμές του τουρισμού για να ισορροπήσουν τα μειονεκτήματα αυτά. Γιατί, τελικά, οι χαμηλές τιμές αντικατοπτρίζουν και τα ρίσκα που παίρνει κανείς επισκεπτόμενος μια χώρα.
Στην πραγματικότητα, ο κύριος Βαρουφάκης ισχυρίζεται ότι θα κερδίζαμε αν ξαφνικά ανταγωνιζόμασταν χώρες με φθηνό τουρισμό όπως το Ιράν, η Αίγυπτος και η Ινδονησία -ανήκουν άλλωστε το 2019 στις 10 πιο ανταγωνιστικές χώρες από πλευράς τιμών- αντί για χώρες με ακριβό τουρισμό, όπως η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Ελβετία. Θα θέλατε όμως να ζείτε και να εργάζεστε στον τουριστικό κλάδο σε μία από τις πρώτες ή σε μία από τις δεύτερες;
Επιχείρημα #2: “Θα κουρευόταν άμεσα το δημόσιο χρέος γιατί δεν θα το αποπληρώναμε σε ευρώ”
Τα δάνεια του ελληνικού δημοσίου από το PSI και μετά υπόκεινται σε αγγλικό δίκαιο, επομένως δεν έχουμε πια τη δυνατότητα να ρυθμίσουμε μονομερώς το ελληνικό χρέος. Έτσι, για να τα αποπληρώσουμε αν βγούμε από την Ευρωζώνη, θα πρέπει να αλλάξουμε τις δραχμές μας σε ευρώ.
Η αδύναμη δραχμή πόσα ευρώ αγοράζει; Μας αρκούν άραγε για να αποπληρώσουμε το δάνειο που πήραμε σε ευρώ; Όχι, αλλά θα τυπώσουμε κι άλλες. Τι γίνεται όταν τυπώνουμε κι άλλες δραχμές; Ο πληθωρισμός ανεβαίνει και η δραχμή χάνει ακόμη μεγαλύτερο μέρος της αξίας της, γίνεται λοιπόν ολοένα και πιο αδύναμη. Πού βλέπει το κούρεμα ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν το ξέρω, εκτός κι αν λανθασμένα πιστεύει ότι τα δάνειά μας θα πληρωθούν σε δραχμές.
Το μόνο μονομερές κούρεμα που θα μπορούσε να σβήσει μέρος του δημοσίου χρέους χωρίς συνεννόηση με τους δανειστές μας λέγεται χρεοκοπία – μερική ή ολική. Είναι αυτό το οποίο με τις θυσίες μας επί 10 χρόνια πασχίσαμε να αποφύγουμε, γιατί οι συνέπειές του θα ήταν συγκεκριμένες. Το κόστος δανεισμού της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές είναι αυτή τη στιγμή σε ιστορικά χαμηλά. Δεν το λέω αυτό για να εφησυχάσουμε, το λέω γιατί αν είχαμε ακολουθήσει τη συνταγή Βαρουφάκη, το επιτόκιο που θα έπρεπε να πληρώνουμε σε όποιον τολμούσε να δανείσει μια Ελλάδα χρεοκοπημένη και εκτός του ευρώ, θα ήταν στην καλύτερη περίπτωση “ληστρικό”.
Επιχείρημα #3: “Τα κόκκινα δάνεια θα τα είχαμε κουρέψει όλα”
Μας φταίει άραγε το ευρωπαϊκό σύστημα τραπεζικής εποπτείας και δεν μηδενίζουμε εν εν μία νυκτί όλα τα κόκκινα δάνεια που επιβαρύνουν τις ελληνικές τράπεζες; Φταίει μόνο το γεγονός ότι δεν μας αφήνουν να τα κουρέψουμε δραστικά και άμεσα, ώστε να ανασάνει επιτέλους η πολύπαθη ελληνική οικονομία; Προφανώς όχι.
Το κούρεμά τους θα σήμαινε ότι οι τράπεζες θα καλούνταν να καλύψουν μια τεράστια τρύπα με την ήδη περιορισμένη κεφαλαιακή τους επάρκεια. Κανένα πρόβλημα, θα τις ανακεφαλαιοποιούσαμε! Με τι θα τις ανακεφαλαιοποιούσαμε; Με δραχμές φυσικά, το νέο εθνικό μας νόμισμα. Πού θα τις βρίσκαμε αυτές τις δραχμές; Θα τις έδινε το κράτος. Πού θα τις έβρισκε όμως το κράτος, αφού να δανειστεί από τις διεθνείς αγορές δεν θα μπορούσε, έχοντας προηγουμένως χρεοκοπήσει; Μα θα τις τύπωνε φυσικά. Αυτό δεν θα πει άλλωστε το να ξαναπάρει το κυρίαρχο ελληνικό κράτος τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής στα χέρια του; Τυπώσαμε (κι άλλες) δραχμές, τις δώσαμε στις (κρατικές πλέον) τράπεζες και, ως διά μαγείας, κλείσαμε την τρύπα!
Ο χαρούμενος δανειολήπτης ενημερώνεται για το γεγονός ότι αντί για 100 χρωστάει πια 50 και ξαλαφρωμένος πάει να κάνει τα ψώνια του στο σούπερ μάρκετ. Μόνο που ξαφνικά, το σαπούνι από 5 δραχμές κάνει 55! Βλέπετε, όταν τυπώνει κανείς χρήμα ανεξέλεγκτα, ο πληθωρισμός αυξάνεται, οι τιμές ανεβαίνουν. Αυτές τις τιμές θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τώρα ο καταναλωτής ή τιμές ακόμη υψηλότερες – δεν θα υπήρχε άλλωστε κανείς περιορισμός να τυπώνουμε δραχμές για να κλείσουμε τις τρύπες που θα ανοίγαν δεξιά και αριστερά.
Γιάνης ο ταχυδακτυλουργός
Μαγικές λύσεις δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν. Η ταχυδακτυλουργική βέβαια μπορεί να εντυπωσιάζει σε επίπεδο σόου -το βλέπουμε κι απ’ το γεγονός ότι το κόμμα του κυρίου Βαρουφάκη μπήκε στη Βουλή και ο ίδιος προφανώς νιώθει ότι κερδίζει πόντους λέγοντας αυτά τα οποία λέει- όμως τις συνταγές του για την οικονομία τις δοκιμάσαμε και τις πληρώσαμε με το παραπάνω.
Ο δρόμος για την εθνική οικονομική αναγέννηση θέλει δουλειά, δημιουργικότητα, σύνθετη σκέψη, αναζήτηση νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων, αξιολόγηση ρίσκων, αντίληψη του πού βρίσκεται η χώρα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι… Οι ταχυδακτυλουργίες ξέρουμε πια πού οδηγούν.
