Μητέρα, κόρη, ερωμένη, σύζυγος, αδελφή, σύντροφος, μα πάνω απ’ όλα ΓΥΝΑΙΚΑ. Που σήμερα γιορτάζει. Που ακόμη αναζητεί τον ρόλο της σε έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο αλλά σε μεγάλο βαθμό ανδροκρατούμενο, με τα δύο χρόνια της πανδημίας να έχουν επιδεινώσει τις συνθήκες της ζωής της.
Η 8η Μαρτίου ορίστηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη. Τι σημαίνει άραγε σήμερα η ημέρα αυτή;
Πέντε γυναίκες δίνουν τις δικές τους απαντήσεις. Η Ελένη Πανιτσίδου-Γεωργιλά είναι συνταξιούχος δικηγόρος. Η Ελίνα Βαρβαρήγου, επιχειρηματίας και συγγραφέας, διευθύνει μαζί με τον αδελφό της το νηπιαγωγείο Mary Poppins στη Φιλοθέη, που μετράει πάνω από 50 χρόνια ζωής. Η Ρίτα Τόλη είναι κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, η Κατερίνα Ρουσιάκη ηθοποιός και η Εύα Καπετάνη φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών.
Τους θέσαμε δύο ερωτήσεις. Μια κοινή –«Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;»–, για να αφουγκραστούμε το νόημα που έχει για την καθεμία η 8η Μαρτίου. Και δύο ακόμη, σχετικές με την πορεία που έχει διανύσει καθεμία στη ζωή της. Σαν μια δειγματοληπτική ποιοτική mini έρευνα για ένα max ζήτημα. Τη γυναίκα στην κοινωνία, στην εργασία αλλά και στις καρδιές μας.
Ελίνα Βαρβαρήγου, Επιχειρηματίας και Συγγραφέας, Ετών 50
Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;
Με την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, εύκολα οι περισσότεροι μπορούν να σκεφτούν τους αγώνες για την ισότητα των δύο φύλων, για την ανεξαρτησία των γυναικών, τις αδικίες και την περιθωριοποίησή τους παλαιοτέρα, όπως και τον αποκλεισμό τους από σημαντικές δράσεις της κοινωνίας.
Για μένα, η ημέρα αυτή είναι ημέρα γιορτής. Στο δικό μου μυαλό πρόκειται για τον εορτασμό της θηλυκότητας, της δημιουργίας, του θαύματος της ζωής, της αντοχής, της υπομονής, της δύναμης. Είναι ο εορτασμός της ψυχής και του σώματος που διαρκώς αλλάζει, μεταμορφώνεται και δημιουργεί.
Είναι μια γιορτή για το μικρό κορίτσι που γίνεται έφηβη και ύστερα γυναίκα και αργότερα μητέρα. Είναι μια γιορτή για τη γυναίκα που μπορεί να αντεπεξέλθει στις αλλαγές και να προσαρμόζεται, να ανθίζει ξανά και ξανά χρησιμοποιώντας κάθε κύτταρο του σώματός της και του μυαλού της, δίνοντας ανάσα με την ανάσα της, τροφή με το κορμί της, ανακούφιση με το χάδι της, έκσταση με το βλέμμα της και τη μυρωδιά της.
Είναι μια γιορτή για τη θεϊκή δύναμη της θηλυκής ενέργειας που συναρπάζει και καθηλώνει, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει σε συνδυασμό με τη θεϊκή δύναμη της αρσενικής ενέργειας, δημιουργώντας έναν κύκλο ισορροπίας και ομορφιάς της ζωής.
Αν έγραφες ένα μυθιστόρημα με πρωταγωνίστρια μια γυναίκα, τι ρόλο θα έδινες στον άντρα μέσα σε αυτό;
Πολλές φορές η επιλογή του φύλου στον ήρωα ενός μυθιστορήματος έχει να κάνει με την πλοκή της ιστορίας. Στο πρώτο μου μυθιστόρημα, στο οποίο ο ήρωας είναι άντρας, χρειάστηκε η ύπαρξη μιας γυναίκας (ήρωας-κλειδί) προκειμένου να εξελιχθεί και να μεταφερθεί από το σημείο Α στο σημείο Β.
«Δεν υπάρχουν “γυναικεία” ή “αντρικά” χαρακτηριστικά στους ήρωές μου. Όλοι οι ήρωές μου έχουν τόσο τη θηλυκή όσο και την αρσενική τους πλευρά, ανεξάρτητα από το φύλο τους». Ελίνα Βαρβαρήγου
Στο δεύτερο μυθιστόρημά μου, επέλεξα γυναίκα για κεντρικό ήρωα της ιστορίας. Στην περίπτωση αυτή, η συγκεκριμένη πρωταγωνίστρια πλαισιώνεται από δύο άντρες ήρωες μέσα από τους οποίους μαθαίνει να αγαπά, να εμπιστεύεται, να πιστεύει στον εαυτό της και στη δύναμή της, να μοιράζεται και να απολαμβάνει τις μικρές στιγμές της ζωής.
Εξελίσσεται μέσα από αυτό, περνάει στο επόμενο επίπεδο. Δεν διαχωρίζω το θηλυκό από το αρσενικό. Πλέκω τους χαρακτήρες με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργείται ένα σύνολο ενιαίο που εξελίσσει τόσο τον κεντρικό ήρωα της ιστορίας όσο και τους επιμέρους.
Δεν υπάρχουν «γυναικεία» ή «αντρικά» χαρακτηριστικά στους ήρωές μου. Όλοι οι ήρωές μου έχουν τόσο τη θηλυκή όσο και την αρσενική τους πλευρά, ανεξάρτητα από το φύλο τους. Ανάλογα με τις ανάγκες της ιστορίας, αναπτύσσω άλλες φορές περισσότερο τη μια πλευρά και άλλες φορές την άλλη, κάτι που στη συνέχεια μπορεί να αλλάξει εάν αυτό απαιτείται από την εξέλιξή τους ως ανεξάρτητες προσωπικότητες.
Όπως στη ζωή έτσι και στην τέχνη, τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα αποτελούν τα δύο κομμάτια ενός συνόλου που συνυπάρχουν ισότιμα και αλληλοσυμπληρώνονται προκειμένου να υπάρχει ισορροπία.
Μια γυναίκα επιχειρηματίας πραγματώνεται μέσα από αυτό το επάγγελμα ή είναι ένας χώρος που ταιριάζει περισσότερο σε άντρες;
Αν εξαιρέσουμε κάποια επαγγέλματα που απαιτούν αποκλειστικά μεγάλη σωματική δύναμη και σωματική αντοχή, οποιοδήποτε επάγγελμα απαιτεί νοητική δυνατότητα μπορεί να ταιριάξει εξίσου τόσο σε έναν άντρα όσο και σε μια γυναίκα.
Στον χώρο των επιχειρήσεων κάποιος που έχει ευρύ πνεύμα, δημιουργικότητα, όραμα και γνώσεις του αντικειμένου μπορεί το ίδιο άνετα να εξελιχθεί, είτε είναι γυναίκα είτε άντρας. Σαφώς η προσέγγιση και ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ένας επιχειρηματίας αλλάζει σύμφωνα με το φύλο του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στο τέλος το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό.
Υπάρχει σίγουρα αυτό που λέμε «θηλυκή» ή «αρσενική» προσέγγιση, όμως τόσο ένας άντρας όσο και μια γυναίκα μπορούν να πραγματώνονται το ίδιο μέσα σε αυτό το επάγγελμα. Θα ήταν πολύ κλισέ να πω ότι οι γυναίκες είναι πολύ συναισθηματικές για τον χώρο και οι άντρες περισσότερο ορθολογιστές, άρα και περισσότερο αποτελεσματικοί.
Στον χώρο των επιχειρήσεων συναντάμε πλέον τόσο επιτυχημένους άντρες όσο και γυναίκες. Υπάρχουν πολλές διαδρομές για να φτάσει κάποιος στον τελικό του προορισμό και καθένας νομίζω ότι μπορεί να επιλέξει αυτή που του ταιριάζει περισσότερο.
Ρίτα Τόλη, Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Ετών 39
Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;
Μια γυναίκα που εκτιμώ και μου έμαθε πολλά, είχε πει κάποτε για τις παγκόσμιες ημέρες «σε όποιους έχει αφιερωθεί ειδική ημέρα, πέρασαν και περνάνε πολλά, είναι σε αδύναμη θέση και χρειάζονται προστασία· γυναίκες, παιδιά, περιβάλλον…».
Παρόλο που πέρασαν πάνω από 20 χρόνια, κράτησα αυτή την κουβέντα βαθιά μέσα μου και ομολογώ ότι η μέρα αυτή μου προκαλεί μελαγχολία. Είναι μια μέρα που με κάνει και σκέφτομαι τις γυναίκες και τα κορίτσια που έζησαν χωρίς ευκαιρίες και δικαιώματα, χωρίς φωνή.
«Μια γυναίκα που εκτιμώ και μου έμαθε πολλά είχε πει κάποτε για τις παγκόσμιες ημέρες “σε όποιους έχει αφιερωθεί ειδική ημέρα, πέρασαν και περνάνε πολλά, είναι σε αδύναμη θέση και χρειάζονται προστασία· γυναίκες, παιδιά, περιβάλλον…”». Ρίτα Τόλη
Από την άλλη, είναι μια μέρα που θα ακουστεί πολλές φορές η λέξη γυναίκα και αυτό μπορεί να μας βάλει σε έναν διάλογο. Ίσως ο διάλογος αυτός να είναι πρώτα εσωτερικός, με τον εαυτό μας, και μετά με τον άλλο.
Και αν αναρωτηθούν κάποιοι τι σημασία έχουν οι λέξεις, θα αναφέρω έναν σημαντικό ψυχοθεραπευτή που είπε ότι αυτό που μας σώζει από την αναρχία είναι ο διάλογος (Rolo May, 1969). Κάποιοι άλλοι θα σκεφτούν το «Εν αρχή ην ο Λόγος».
Μπορούμε και πρέπει να πιστέψουμε ότι το να μιλάμε για τις γυναίκες είναι η αρχή για μια προσπάθεια αλλαγής και για έναν αγώνα στην καθημερινότητά μας, προσωπικό και συλλογικό.
Τι σχέση έχει ο άντρας και τι σχέση έχει η γυναίκα με το συναίσθημα;
Ένα διαχρονικό ζήτημα για τον άνθρωπο είναι η πάλη μεταξύ της απουσίας συναισθημάτων και της έντονης συναισθηματικής παρόρμησης. Αυτό που καθορίζει το πού βρίσκεται καθένας μας στο φάσμα των δύο πόλων έχει να κάνει με την αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων, όπως τα γονίδιά μας, οι σχέσεις μας από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας αλλά και οι τρέχουσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.
Ο παράγοντας του φύλου φυσικά έχει σημαντικό ρόλο στη σχέση που αναπτύσσουμε με το συναίσθημά μας, αλλά αλληλεπιδρά με πολλούς άλλους παράγοντες.Τι σημαίνει για μια μητέρα και έναν πατέρα να έχουν γιο ή κόρη; Ποιους ρόλους αποδίδει μια κοινωνία στους άντρες ή τις γυναίκες;
Υπάρχουν βαθιά ριζωμένα μηνύματα για τη σχέση κάθε φύλου με το συναίσθημα, όπως στο γνωστό τραγούδι των 80’s «Boys don’t Cry» των Cure ή στους στίχους του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού «μια γυναίκα μόνο ξέρει να σου πει, μια γυναίκα που αγάπησε πολύ…».
Αυτή η διχοτόμηση όμως μας παγιδεύει. Με έναν αργό ρυθμό έχουμε ξεκινήσει να επιτρέπουμε ποικιλία στην έκφραση του συναισθήματος από κάθε φύλο. Μόνο μέσα από την αποδοχή των θηλυκών και των αρσενικών στοιχείων που υπάρχουν στον καθένα μας η σχέση μας με το συναίσθημα ισορροπεί, ώστε να υπάρχει τόσο η επαρκής έκφρασή του όσο και η δράση που θα το νοηματοδοτήσει.
Γιατί συναντάμε περισσότερες γυναίκες από άντρες ψυχολόγους;
Αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αύξηση του αριθμού των αντρών ψυχολόγων, τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει δραματικά.
Η ειρωνεία είναι ότι, παρόλο που οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό ψυχολόγων και ψυχοθεραπευτών, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Αμερικανικού Συλλόγου Ψυχολόγων (APA, 2017), έχουν λιγότερες πιθανότητες να ανελιχθούν σε διοικητικές θέσεις σε κλινικές και πανεπιστήμια, ενώ δεν πληρώνονται τόσο καλά όσο οι άντρες.
Επίσης, μια προσωπική αίσθηση, δική μου αλλά και συναδέλφων μου, είναι ότι ένας άντρας προτιμά την ψυχιατρική αντί της ψυχολογίας και ότι στην εκπαίδευση για ψυχοθεραπεία είναι πιο πιθανό να κατευθυνθεί σε μοντέλα πιο πρακτικά και κατευθυντικά.
Είναι γεγονός ότι από τους άντρες, σε προσωπικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο, περιμένουμε να είναι πρακτικοί και να δίνουν λύσεις. Είναι λοιπόν πιο αναμενόμενο να μπουν σε επαγγέλματα μέσω των οποίων θα δίνουν σαφείς απαντήσεις και προτάσεις.
Αντίθετα, πιο δύσκολα τους επιτρέπεται να φανταστούν τον εαυτό τους σε έναν διακριτικό, ίσως και παθητικό ρόλο, όπως είναι αυτός του ψυχολόγου ή ψυχοθεραπευτή. Παρόλο που και οι σημερινοί γονείς δυσκολεύονται να φανταστούν τα παιδιά τους με έναν ελεύθερο τρόπο, είναι ενθαρρυντικό ότι είναι πλέον κοινωνικά αποδεκτό να αλλάξει κάποιος επαγγελματικό προσανατολισμό σε μια ώριμη ηλικία και να αναζητήσει έναν πιο ταιριαστό ρόλο.
Κατερίνα Ρουσιάκη, Ηθοποιός, Ετών 32
Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;
Η Ημέρα της Γυναίκας είναι ακόμη μια ευκαιρία να μετρηθούμε, αφού ο αριθμός μας παραμένει ρευστός, όχι μόνο λόγω της θνητής μοίρας κάθε πλάσματος αυτού του κόσμου αλλά και εξαιτίας δύο ακόμα παραμέτρων.
Η πρώτη είναι η απώλεια όλων των αδελφών μας που έχασαν τη ζωή τους με μια γυναικοκτονία και η δεύτερη είναι όλες οι θηλυκότητες που γεννιούνται καθημερινά, είτε με τα παιδιά που έρχονται στον κόσμο είτε με όσα άτομα θέλουν να ονομάζονται θηλυκότητες.
Κυρίως, είναι μια ευκαιρία να ξεκαθαρίζουμε τα σημερινά ζητούμενα ενός διαχρονικού φεμινιστικού αγώνα.
Υπάρχει δυσκολία για μια γυναίκα ηθοποιό ως προς την γκάμα των ρόλων σε σχέση με τον άντρα ή ίσως μια τυποποίηση σε ρόλους;
Όταν ξεκίνησα τη φοίτησή μου στη δραματική σχολή ΑΡΧΗ, βρέθηκα σε ένα περιβάλλον με δυνατές, καλλιεργημένες γυναίκες που αντιμετώπιζαν την τέχνη και το θέατρο ως μέσο ισότητας και δημιουργίας, αλλά και με άντρες που ήταν σε επαφή με τη θηλυκή τους πλευρά και ανοιχτούς σε έναν καλλιτεχνικό διάλογο ως προς τα πάντα.
Βρέθηκα σε έναν μικρό παράδεισο για κάθε διαφορετικό πλάσμα.
«Είναι πανεύκολο να ορίζεσαι απλώς από το φύλο σου, να πρέπει να είσαι ό,τι θεωρείται της μόδας εκείνη την περίοδο. Πολύ ευάλωτη και λεπτεπίλεπτη ή δυναμική και κυνική». Κατερίνα Ρουσιάκη
Μόνο που ακόμη και εκεί αισθανόμουν να μας ακολουθούν η καθημερινή συνήθεια, το συλλογικό τραύμα, η τάση οι προσδοκίες να διαφέρουν ανάλογα με το φύλο σου. Στη δουλειά, πια, επιβεβαιώθηκα απόλυτα. Είναι πανεύκολο να ορίζεσαι απλώς από το φύλο σου, να πρέπει να είσαι ό,τι θεωρείται της μόδας εκείνη την περίοδο. Πολύ ευάλωτη και λεπτεπίλεπτη ή δυναμική και κυνική. Η τάση στη δουλειά μας είναι οι θηλυκότητες να είμαστε 2-D.
Το δικό μας θάρρος και η απαίτηση του κοινού για πραγματικούς ανθρώπους μοιάζει να είναι η μόνη υπόσχεση αληθινής συνάντησης.
Η ανεργία στον χώρο σας είναι γένους θηλυκού ή αρσενικού ή δεν υπάρχει διαφορά;
Στον κλάδο μας οι γυναίκες είναι σημαντικά περισσότερες από τους άντρες, αυτό είναι γεγονός. Βλέπω όμως συνολικά την ανεργία ως αποτέλεσμα της εδραίωσης της τέχνης ως προϊόντος. Αυτή η αφετηρία δημιουργεί ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό, στο οποίο όποια-ος-ο έχει δουλειά είναι απλώς τυχερή-ος-ό και καλά θα κάνει να την κρατήσει με κάθε κόστος.
Ωστόσο, μιλάμε για απολύτως ομαδικά αντικείμενα που βρίσκουν εφαρμογή και αξία μόνο στη συνεργασία με τον σημαντικό άλλο. Δουλειά μας, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι μια παραστατική απεικόνιση της κοινωνίας που επιθυμούμε, της κριτικής στην κοινωνία που έχουμε και του σχεδιασμού αυτής που θα χρειαστεί να φτιάξουμε.
Συνεπώς, είμαστε όλα άνεργα σε μια χώρα που δεν αναγνωρίζει τις σπουδές μας και που δεν επιθυμεί να ασκούμε το επάγγελμά μας, όχι ατομικά, αλλά συνολικά ως κλάδος.
Εύα Καπετάνη, Φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών, Ετών 22
Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;
Για μένα, η Ημέρα της Γυναίκας είναι μια μέρα σαν όλες τις άλλες. Παράλληλα όμως δεν είναι, καθώς τη συγκεκριμένη δίνεται η αφορμή να συζητηθεί το ζήτημα εκτενέστερα, να γίνουν ενημερωτικά δρώμενα και να ενωθούν οι φωνές και οι εμπειρίες.
«Θεωρώ πως η ονομασία της ημέρας πλέον παραμένει ελλιπής, καθώς η έννοια της γυναίκας έχει εμπλουτιστεί/τροποποιηθεί για να συμπεριλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα ανήκουν σε αυτή την ομπρέλα». Εύα Καπετάνη
Αυτή η ευκαιρία είναι σημαντική και θα ήταν πολύ όμορφο περισσότερα άτομα να ενδιαφέρονταν να ενημερωθούν σχετικά με το θέμα. Οφείλω να πω ότι για τις γυναίκες/θυληκότητες δεν αρκεί μια μέρα για τους αγώνες και τους κόπους που καταβάλλουν καθημερινά.
Για αυτό τον λόγο στέκομαι στο ότι είναι μια μέρα όπως οι υπόλοιπες, στην οποία θα χρειαστεί να έρθουμε αντιμέτωπες με όλα τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που πλαισιώνουν τις υπάρξεις μας.
Θεωρώ επίσης εξίσου σημαντικό πως η ονομασία της ημέρας πλέον παραμένει ελλιπής, καθώς η έννοια της γυναίκας έχει εμπλουτιστεί/τροποποιηθεί για να συμπεριλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα ανήκουν σε αυτή την ομπρέλα.
Όσο το ζήτημα των φύλων διερευνάται συνεχώς, έτσι και οι όροι και οι έννοιες θα πρέπει να συμβαδίζουν με την εξελικτική διαδικασία για να είναι ακριβείς και εύστοχοι.
Ζωγράφισέ μου έναν άντρα σε σχέση με μια γυναίκα σήμερα.
Διάφορες εικόνες δημιουργούνται όταν πρόκειται για τη σχέση αντρών και γυναικών. Η πιο χαρακτηριστική είναι αυτή με δύο φιγούρες που αντικρίζουν η μία την άλλη. Η αντρική είναι πιο επιβλητική και φαίνεται να έχει αλαζονικό αέρα.
Η γυναικεία στέκεται και αυτή στο ύψος της, με σιγουριά και ετοιμότητα, απλώνοντας το ένα χέρι προς τη μεριά του άντρα με δισταγμό. Το χρώμα των μορφών είναι μαύρο, με το φόντο λευκό.
Είσαι φοιτήτρια. Πώς φαντάζεσαι το επαγγελματικό σου μέλλον ως γυναίκα ζωγράφος;
Φοιτώ στο πέμπτο έτος των προπτυχιακών σπουδών, στον Τομέα της Χαρακτικής. Αυτοπροσδιορίζομαι ως μη-δυαδικό, με χαρακτηριστικά θηλυκότητας. Λόγω της κουίρ ταυτότητάς μου, το επαγγελματικό μέλλον φαίνεται κάπως περιορισμένο με μια πρώτη ματιά.
Ωστόσο, στοχεύω στη δημιουργία ενός πλαισίου ανοιχτού και προσβάσιμου προς όλα, συνεχίζοντας προηγούμενες προσπάθειες από καλλιτέχνες με τις ίδιες βλέψεις.
Φαντάζομαι να ανήκω σε ένα καλλιτεχνικό πλαίσιο στο οποίο θα μπορώ να κινούμαι άνετα, χωρίς διακρίσεις. Η τέχνη μου θα είναι ο κύριος παράγοντας βιοπορισμού μου.
Ελένη Πανιτσίδου-Γεωργιλά, Συνταξιούχος Δικηγόρος, Ετών 70
Τι σημαίνει για σένα η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας;
Είναι μια συμβολική εορτή, που καθιερώθηκε για να προωθήσει τα δικαιώματα και την ισότιμη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και την εργασία. Η θέση της όμως δεν αναγνωρίζεται πάντα ως τέτοια σε όλες τις κοινωνίες. Στη δική μας, για παράδειγμα, συχνά κατέχει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της οικογένειας ή της συντήρησης ενός νοικοκυριού, αλλά περιθωριοποιείται στον χώρο της εργασίας ή στην κοινωνία.
Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα ο ρόλος της έχει κατά πολύ αναβαθμιστεί τις τελευταίες δεκαετίες, όχι μόνο ως μητέρας, συντρόφου ή συζύγου, αλλά και επαγγελματικά.
Με το να καθιερώνεται παγκόσμια μια συμβολική εορτή προς τιμήν της ίσως βοηθήσει να ευαισθητοποιηθούν οι κοινωνίες για περισσότερο σεβασμό, εκτίμηση και αποδοχή της θέσης της ως ισότιμου μέλους στην οικογένεια, στην εργασία, στην πολιτική και γενικότερα σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Ήσουν μαχόμενη δικηγόρος. Αντιμετώπισες σεξισμό στον χώρο σου;
Στην επαγγελματική μου πορεία ή στις κοινωνικές μου συναναστροφές δεν είχα νιώσει θύμα σεξιστικής συμπεριφοράς. Οι συνάδελφοι και οι πελάτες μου ήταν αξιοπρεπείς και ευγενικοί, δεδομένου ότι κι εγώ πάντα κρατούσα τις δέουσες αποστάσεις για να είμαι ασφαλής.
«Προσωπικά δεν πιστεύω ότι με τη συνταξιοδότηση ένας άνθρωπος “παροπλίζεται”». Ελένη Πανιτσίδου-Γεωργιλά
Από την άλλη μεριά, στην καθημερινότητά της συχνά μια γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με ήσσονος σημασίας απαξιωτικές συμπεριφορές (π.χ στην οδήγηση). Προσωπικά, ωστόσο, δεν έδινα ποτέ σημασία σε τέτοιες συμπεριφορές και δεν τις άφηνα να με επηρεάσουν.
Πώς νιώθει μια γυναίκα όταν συνταξιοδοτείται;
Είναι θέμα οπτικής κάθε ανθρώπου. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι με τη συνταξιοδότηση ένας άνθρωπος «παροπλίζεται». Τα χρόνια της άσκησης του επαγγέλματός μου ήταν πολύ δημιουργικά, όπως είναι και τα χρόνια από τη συνταξιοδότησή μου μέχρι τώρα.
Όταν υπάρχει καλή διάθεση και όρεξη για ενεργή ζωή, υπάρχουν και άπειρες δραστηριότητες και ενασχολήσεις που προσφέρουν τόσο στο κοινωνικό σύνολο όσο και στο ίδιο το άτομο, που μπορεί να είναι στον χώρο του πολιτισμού, της κοινωνικής προσφοράς, της διά βίου μάθησης κ.λπ.
Προσωπικά έχω επιλέξει να αξιοποιώ τον ελεύθερό μου χρόνο σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες, συμμετέχω στη χορωδία και στη θεατρική ομάδα του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά. Είναι πολύ σημαντικό να αξιοποιείς τον ελεύθερο χρόνο που αποκτάς μετά τη συνταξιοδότηση προς όφελός σου και προς όφελος των γύρω σου. Και αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι θέμα προσωπικής επιλογής.
