Το ραδιόφωνο, όπως και η εφημερίδα, είναι μια πραγματικότητα που πρώτα σε διαλέγει και μετά τη διαλέγεις εσύ. Ο πατέρας μου, που έχασα πρόσφατα, διάβαζε για χρόνια τη Μεσημβρινή, τα Νέα και στο τέλος την Καθημερινή. Ήταν συνδρομητής. Για την ασφάλεια της οικειότητας αυτού που εμπιστεύεσαι.
Έτσι είναι και το ραδιόφωνο. Πρωτάκουσα Μελωδία το 1991, όταν ξεκίνησε. Αποτέλεσε την πρώτη μουσική μου θάλασσα. Τοποθέτησα εκεί τη βάρκα της άγνοιάς μου και με το ένστικτο έμαθα το ελληνικό τραγούδι και γενικά το καλό τραγούδι, που πάντα αγαπούσα. Αυτό που έμαθα από το σπίτι μου.
Η πρώτη μου αγάπη –και διά τούτο παντοτινή– ήταν η φωνή της Κωνσταντίνας Βαρσάμη. Ευαίσθητη, λεπτεπίλεπτη, σαν εκείνες τις τσέχικες πορσελάνες που νικούν τον χρόνο και παίζουν με το φως. Μέχρι να τη γνωρίσω, τη φανταζόμουν σαν την ιέρεια της ελληνικής μουσικής, κι ένιωθα τη φωνή της σαν γέφυρα.
Πολλά τηλέφωνα, ακόμα και όταν άκουγα Μελωδία στο εξωτερικό, μια οικειότητα με εκείνη και με άλλους παραγωγούς του σταθμού. Φίλος πια με κάποιους. Και τώρα, που αυτό που ζούμε είναι σαν λιωμένο πλαστικό που καυτό παγώνει στον λαιμό μας και πνίγει, το τόλμησα.
Συνάντηση στις παρυφές του Παγκρατίου. Δυο καφέδες –δικoί μου– και ένα γλυκό –δικό της– στο τραπέζι. Της πρότεινα μια ειδική συνέντευξη. Ιδιαίτερη, όπως η ίδια. Με λίγα λόγια και πολλή μουσική. Ναι, στην αθηΝΕΑ δεν φοβόμαστε όλες εκείνες τις εκδοχές του υβριδικού γραπτού λόγου που δοκιμάζουν τα όρια της ποιοτικής επικοινωνίας μαζί σας. Απολαύστε, λοιπόν, αυτή τη συνέντευξη δυνατά. Είμαι σίγουρος ότι είναι λύτρωση τα λόγια κάποιου που αγαπάμε να μπορούν να γίνονται το προσωπικό soundtrack καθενός μας.
Τι άλλαξε στο ελληνικό τραγούδι η πανδημία;
Δεν νομίζω πως μπορούμε να αποτιμήσουμε ακόμη αυτή την περίοδο. Είναι μια κρίση μετά την κρίση. Ωστόσο, οι καραντίνες ήταν βοηθητικές για τους νεότερους. Προέκυψαν μερικά ωραία τραγούδια και μερικά πολύ ωραία τραγούδια που δείχνουν πώς ένα κομμάτι –όχι το σύνολο– απελευθερώνεται από εμμονές και παλιούς ψυχαναγκασμούς.
Πόσο εύκολα μπορούμε να απαλλαγούμε από τα τοτέμ του παρελθόντος για να βρούμε νέους μουσικούς ήρωες;
Φοβάμαι πως τα τοτέμ θα μας καταδιώκουν πάντα και θα τα χρειαζόμαστε αντί για πυξίδα. Δεν θα απαλλαγούμε από αυτά. Ακόμη κι όταν βρούμε τους επόμενους μουσικούς ήρωες, θα τους συγκρίνουμε άθελά μας με τους προηγούμενους.
Στίχος ή μουσική νικάνε σε ένα τραγούδι;
Ο στίχος φυσικά. Αν δεν υπάρχει στίχος, τι να τραγουδήσεις;
Υπάρχουν σήμερα ποιητές;
Πολλοί και καλοί. Ο Στίγκας, η Μεζίτη, η Σαββάκη.
«Σφίγγω τα χείλη μου
όταν σε σκέφτομαι.
και στέλνω το βλέμμα μου
στον άλλο κόσμο, εκεί
στους τάφους και στα μικρά χωριά».
🎧 «Lupus»
Πόσο καθορίζει η προσωπικότητα το έργο ενός καλλιτέχνη;
Στην πραγματικότητα, η προσωπικότητα του καλλιτέχνη είναι ανεξάρτητη από το καλλιτεχνικό του έργο. Πολλές φορές το καλλιτεχνικό έργο είναι αυτόνομο. Όμως η προσωπικότητα είναι αυτή που καθορίζει την καλλιτεχνική διαδρομή του. Τις επιλογές του, πρώτα απ’ όλα, τον τρόπο της δουλειάς του. Ο χαρακτήρας μας είναι το πεπρωμένο μας δεν λένε;
Υπάρχουν «σκληρά τραγούδια»;
Όσα σε βρίσκουν στην καρδιά μπορεί και να είναι σκληρά.
Σε ποιο σημείο τα νέα μουσικά είδη βρίσκουν «γέφυρες με τα κλασικά»;
Όταν θυμίζουν κάτι, προκαλούν μιαν οικειότητα, σαν να τα χεις ξανακούσει, αλλά όχι.
Τι σημαίνει, σήμερα, διασκεδάζω;
Κάνω scroll down.
Υπάρχει σήμερα πολιτικό τραγούδι;
Κατά μία έννοια ναι, περισσότερο προς την πλευρά της κοινωνικής διαμαρτυρίας, λιγότερο σε εκείνη της διεκδίκησης.
🎧 «Ταξικό»
Η μουσική μπορεί να κάμψει τον πόλεμο και τη βαρβαρότητα που ζούμε;
Χα χα! Όχι βέβαια! Για μια στιγμή, και δύο και τρεις μπορεί να σε κάνει να ξεχάσεις τα πάντα. Δεν είναι λίγο!
🎧 «Τhe Pearl Fishers: Je Crois Entendre Encore» και «Απόψε με Εγκατέλειψες»
***
Με έχουν ταράξει τα κουνούπια. Ο κόσμος γεμίζει τον πεζόδρομο. Ένας νέος πατέρας κοιμίζει το παιδί του. Ένας σκύλος είναι περήφανος για το αφεντικό του. Ήρθα με τα πόδια. Η καρδιά μου πεταρίζει… Τελικά, η Κωνσταντίνα είναι και ιέρεια και νεράιδα. Και είχα την ευκαιρία να τη ρωτήσω όλα αυτά που ήθελα τόσα χρόνια. Τί είναι η ευτυχία: να παίρνεις χαρά από αυτά που βεβαιωμένα σε κάνουν γλυκό και ας έχεις στο στόμα γεύση από ξίδι και άφιλτρο.
***
Η Κωνσταντίνα Βαρσάμη γεννήθηκε στην Τσεχία, καταγόμενη από γονείς δεύτερης γενιάς πολιτικούς πρόσφυγες. Ο μόνος τρόπος για να ακούει ελληνικά στο σπίτι ήταν ένα μαύρο τρανζίστορ που έμενε ανοιχτό μέρα νύχτα. Εκεί, άκουσε τον «Κουρσάρο» του Παπακωνσταντίνου και αποφάσισε πως το φυσικό της περιβάλλον είναι το ραδιόφωνο. Αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος για να βρίσκεται μέσα στο μαύρο τρανζίστορ.
Μεγάλωσε με την κόρη της, σπούδασε Θέατρο και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, παραμένει πιστή στην επιθυμία της να βρίσκεται μέσα στο μαύρο τρανζίστορ. Έχει μια alter persona, την Γκίζα, που μας λείπει πολύ. Φήμες λένε ότι μπορεί να επιστρέψει, απλώς δεν ξέρει αν το θέλει πραγματικά.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Πόλυς Κυριάκου: «Η Επίθεση στην Ουκρανία μου Θυμίζει τις Πληγές του 1974»
Ο Ανδρέας Κουρέτας Πίσω Από τη Μουσική του «Take Me Home»
H Μουσική των Ελληνοεβραίων Γυναικών στις Αρχές του 20ού Αιώνα
