Το βιβλίο Manhattan Transfer εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1925. Με δύο λέξεις, είναι η Νέα Υόρκη. Συγκεκριμένα, η Νέα Υόρκη εν τη γενέσει της μητροπολιτικής της στόφας. Γραμμένο από τον John Dos Passos τον “πνευματικό οδηγό της Νέας Υόρκης”, όπως τον χαρακτήρισε ο Hemingway και τον “μεγαλύτερο Αμερικανό μυθιστοριογράφο”, όπως τον χαρακτήρισε ο Sartre.
Η Διαδρομή της Ανάγνωσης
Το Manhattan Transfer πρώτα το έψαξα και μετά το διάβασα. Στη μέση περίπου, το άκουσα κιόλας σε podcast από τον Κώστα Κατσουλάρη, με τη φωνή του Στέλιου Μάινα. Και μετά το διάβασα με τις μουσικές της μπάντας “The Manhattan Transfer” που εμπνεύστηκε από αυτό και με τον ήχο του Louis Armstrong.
Απενεχοποιημένη απόλαυση η λογοτεχνία, διαβάζεις για να διαβάσεις και κάπου μέσα στις γραμμές βρίσκεις κάτι που είδες, ένιωσες, θυμάσαι, διαπίστωσες και δεν είχες καν καταλάβει ότι μπήκε στο πνευματικό σου βεληνεκές, απομονώνοντας λέξεις που χτυπάνε μάτι και εγκεφαλικές συνάψεις “…ηλιόλουστα κτίρια ρέλιαζαν το πάρκο…Όλα καυτά, ιδρωμένα, γεμάτα σκόνη, περιορισμένα από…κυριακάτικα ρούχα”.
Η Ιστορία του Manhattan
Το Manhattan Transfer περιγράφει την αστική ζωή εν τη γενέσει της. Άνθρωποι, άνθρωποι, άνθρωποι παντού. Οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους. Όπως οι ιστορίες τους, έτσι και οι άνθρωποι είναι άναρχα βαλμένοι στη ροή του βιβλίου.
Με συγκίνησε πραγματικά αυτό το βιβλίο. Είναι εξωστρεφές και εσωτερικό. Ανοιχτό και κλειστό. Και με άγγιξε η περιγραφή της Νέας Υόρκης το 1925. Ο John Dos Passos βυθίστηκε στην πόλη πίσω από την πόλη. Κι αυτό είναι η ίδια η ζωή.
Στο Manhattan Transfer ο άνθρωπος ζει μέσα στην πόλη, τη δημιουργεί και χάνεται αμέσως μετά τη δημιουργία του μέσα σε αυτήν. Πίσω από τα δωμάτια και τις κλειστές πόρτες υπάρχει “το σιγανό θρόισμα των ανθρώπων που ντύνονταν”. Άνθρωποι που προσπαθούν να γίνουν ήρωες του εαυτού τους και εν τέλει ζουν μια αστική καθημερινότητα.
Δεν υπάρχει κεντρικός ήρωας. Κεντρικός ήρωας είναι η πόλη. Μέσα σ΄ αυτήν οι μονάδες περπατούν και καταλαβαίνουν ό,τι κινείται μέσα στα φώτα που άλλοτε τους δείχνουν τον δρόμο να περπατήσουν και άλλοτε τους τυφλώνουν. Και όλα κινούνται. Κινούνται προς ένα φέγγος που “υψώνεται τρομακτικά ψηλά μέσα στον νυχτερινό ουρανό σαν το φέγγος μιας τεράστιας φωτισμένης τέντας, σαν τον κίτρινο ψηλό όγκο της τέντας του τσίρκου”.
Και μέσα σε όλη τη φρενίτιδα, την ίδια για όλους, οι άνθρωποι διαφέρουν και χωρίζονται εκεί που χωρίζουν οι ιστορίες τους. Με συγκίνησε το βιβλίο αυτό. Είναι εξωστρεφές και εσωστρεφές ταυτόχρονα. Ανοιχτό και κλειστό. Και με άγγιξε η περιγραφή της Νέας Υόρκης του 1925. Ο John Dos Passos βυθίστηκε στην πόλη πίσω από την πόλη. Κι αυτό είναι η ίδια η ζωή.
Με άγγιξε το πώς η διαμόρφωση μιας πόλης είναι η προσπάθεια διαμόρφωσης των ίδιων των ανθρώπων της. Τα ίδια είδα κι εγώ στο ανθρώπινο δυναμικό της και τον ψυχισμό της το 2009. Tα περιέγραψα τότε σε ένα κείμενο, ένα κείμενο ορμής για ό,τι αρπάζει ένα μυαλό από μία φρενίτιδα.
Είχα δει τότε ότι η Νέα Υόρκη γεννήθηκε από όλους όσους πίστεψαν στην αλλαγή της ζωής τους. Από όλα τα πρόσωπα που κουβάλησαν εκεί τα όνειρά τους και τα δάνεισαν για να γεννηθεί ένας νέος πολιτισμός. Και γεννήθηκε μέσα από προσπάθειες, αισθήματα, ανισότητες, σχέσεις, δημιουργίες, καριέρες, τέχνες, ματαιώσεις και επιδιώξεις.
To Μanhattan Transfer περιγράφει όλη αυτή την ενέργεια με υψηλή καλλιτεχνική αξία, που αφαιρεί τον χρονικό προσδιορισμό από την αντίληψη του αναγνώστη. Δεν διαβάζουμε τη Νέα Υόρκη το 1920, διαβάζουμε μία πόλη και τους ανθρώπους της. Κι αυτή η πόλη, τυχαίνει να είναι όλες οι πόλεις μαζί.
Το βιβλίο Manhattan Transfer το διαβάζουμε σε νέα έκδοση, του 2020, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της Τρισεύγενης Παπαϊωάννου.
