Τη νέα χρονιά στην αθηΝΕΑ σκεφτήκαμε να αναζητήσουμε προσωπικές ματιές. Τις ματιές 12 φωτογράφων: έναν/μία για κάθε μήνα του χρόνου. Η επιθυμία μας είναι να μοιραστούν μαζί μας αγαπημένες φωτογραφίες τους, αλλά και να αποκαλύψουν τον κόσμο τους πίσω από τα κλικ της μηχανής τους. Πρώτος προσκεκλημένος φωτογράφος για τον Ιανουάριο είναι ο Μάνος Μανιός.
Γεννήθηκε το 1969 στο Παρίσι, μεγάλωσε στη Δάφνη και τη Νέα Σμύρνη και σπούδασε παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φωτογραφία στη σχολή Focus του Τάκη Ζερδεβά.
Από το 1995 διατηρεί φωτογραφείο-studio, πρώτα στη Δάφνη και τα τελευταία χρόνια στου Ζωγράφου. Είχε την ευτυχία να κάνει την αγάπη του επάγγελμα. Του έχει δώσει και χαρές και λύπες. Μέχρι τώρα δεν το έχει μετανιώσει, ενώ έχει ανακαλύψει και πολλές εφαρμογές σε όλη αυτήν την πορεία. Απορεί πώς τον ανέχεται η οικογένειά του, ωστόσο εύχεται να μπορεί να φωτογραφίζει μέχρι το τέλος!
Photo credit: Manos Manios
Τι είναι αυτό που θα τραβήξει το βλέμμα και θα σας κάνει να σηκώσετε την κάμερα; Είναι ο φωτογράφος ένας καλλιτέχνης που φιλοσοφεί για μια στιγμή; Για όσο κρατάει ένα κλικ;
Τα τελευταία χρόνια ποδηλατώ. Ποδηλατώ μέσα στην άναρχή μας πόλη. Ξεκίνησα δειλά δειλά να πηγαίνω από του Ζωγράφου στον Λόφο Μουσών και τώρα φτάνω μέχρι το Φράγμα του Μαραθώνα. Δεν κάνω ποδήλατο για να μετακινηθώ από το σπίτι στη δουλειά, το studio μου απέχει μόλις λίγα μέτρα, μετακινούμαι για να αθλούμαι, να ψυχαγωγούμαι και, το σημαντικότερο για μένα, να μεταβαίνω εύκολα και γρήγορα στα μέρη που αγαπώ για να βγάζω φωτογραφίες. Έχω φροντίσει ώστε στους πλαϊνούς σάκους του ποδηλάτου μου να κουβαλώ πάντα μια μηχανή.
«Για κάθε ακίνητο θέμα υπάρχει η κατάλληλη ώρα, ένα λεπτό μετά, μάλλον μερικά δευτερόλεπτα μετά, και μπορεί όλα να έχουν χαθεί».
Κοιτάζω γύρω μου αχόρταγα, λες και βρέθηκα πρώτη φορά στην πόλη, τα πάντα γυρνάνε με ακατάληπτους ρυθμούς, ο ποδηλάτης κινείται με την ευελιξία του λαγού αλλά και τη σοφία και την υπομονή της χελώνας. Τα σημειώνω αυτά, γιατί συνήθως ο ελεύθερος χρόνος μου για προσωπική φωτογραφία είναι μέσα σε αυτό το τρίωρο. Αυτό γίνεται σχεδόν κάθε πρωί, από τις έξι έως τις εννιά, μια που την ώρα εκείνη πρέπει να έχω επιστρέψει, να είμαι έτοιμος να ανοίξω το studio-φωτογραφείο μου. Έτσι, ανάλογα διαμορφώνονται και τα θέματα που τραβώ, μια και η διαδρομή που τώρα συνηθίζω να κάνω είναι αυτή που καταλήγει στο λιμάνι του Πειραιά και στις όμορες περιοχές της Δραπετσώνας, του Κερατσινίου και του Περάματος.
Από μικρή ηλικία παρατηρούσα το φως. Το πώς δίνει όγκο, δημιουργεί τις φόρμες, αναδεικνύει τα σχήματα, παίζει με τις αντανακλάσεις στα νερά του λιμανιού, με τις ραβδώσεις ενός ιωνικού κίονα, πώς γράφει το πορτρέτο ενός ανθρώπου, ενός ζώου, πώς χαρακτηρίζει έναν εσωτερικό χώρο…
Photo credit: Manos Manios
Για μένα, πρωταρχικός παράγοντας στη φωτογραφία είναι το φως, πολλές φορές δεν φωτογραφίζω ένα θέμα όταν το φως δεν είναι ενδιαφέρον, μπαίνει στις «εκκρεμότητες»: αν είναι εφικτό, θα πάω άλλη ώρα για να μελετήσω τις γραμμές, τις σκιές. Για κάθε ακίνητο θέμα υπάρχει η κατάλληλη ώρα, ένα λεπτό μετά, μάλλον μερικά δευτερόλεπτα μετά, και μπορεί όλα να έχουν χαθεί. Σε σημεία-τοπόσημα που έχω εντοπίσει, έχω διαπιστώσει πως έχουν άλλη συμπεριφορά στο φως ανάλογα με την εποχή, η διαφορετική θέση του ήλιου παίζει πολύ σημαντικό παράγοντα.
Υπάρχει πολλή ασχήμια στην πόλη μας, απίστευτη αναρχία, μα εδώ ζούμε, έχω συμβιβαστεί με αυτό, μέχρι τώρα τουλάχιστον, έτσι προσπαθώ να ανακαλύπτω τις όμορφες πτυχές της, τις κατάλληλα φωτισμένες. Μα μου αρέσει πολύ να ανακαλύπτω την ομορφιά της όπου κι αν κρύβεται.
«Σκέφτομαι πως καμιά σοβαρή φωτογραφία δεν γίνεται χωρίς λόγο και χωρίς μουσική!»
Η ιδιότητα του καλλιτέχνη είναι ιδιαίτερη, τις περισσότερες φορές ο όρος είναι παρεξηγήσιμος και ερμηνεύεται με ετερόκλητους χαρακτηρισμούς. Από πίσω υπάρχει ένας άνθρωπος που, κοιτώντας τη σκηνή, κουβαλά μαζί του σκέψη, λόγο και μουσική. Το αν η σκηνή που παρατηρεί αιχμαλωτιστεί τελικά σε ένα κλικ έχει να κάνει με την αποφασιστικότητα της στιγμής, το φως οπωσδήποτε, μα σίγουρα μεταφέρει και το γιατί πρέπει να γίνει, ποια αιτία το σπρώχνει, ποια μουσική το δημιουργεί, είναι τόσο δυνατή η σκέψη, μήπως ένας στίχος, μήπως δυο γραμμές δημιουργούνται εκείνη ακριβώς την ώρα;
Πολλοί φίλοι με ρωτούν το πώς, το γιατί… Σκέφτομαι πως καμιά σοβαρή φωτογραφία δεν γίνεται χωρίς λόγο και χωρίς μουσική! Και αυτό διαρκεί ευτυχώς για πολύ. Από την ώρα της λήψης και μέχρι να επιστρέψω, σκέφτομαι συνεχώς τον λόγο που θα τη συνοδεύσει, είτε τον δικό μου που γεννήθηκε εκείνη τη στιγμή είτε αποσπάσματα από ποιητικές συλλογές, τη μουσική που θα βάλω όταν θα την βλέπω στην οθόνη, και που συνήθως άκουγα την ώρα του κλικ, όχι για να την ωραιοποιήσω, απλώς για να μεταφέρω όλο το κλίμα της συγκινησιακής μου φόρτισης στον θεατή, αν τον ενδιαφέρει βέβαια…
Photo credit: Manos Manios
Θα θέλατε να μας συστήσετε τις αγαπημένες σας φωτογραφικές μηχανές;
Είμαι 53 χρόνων, ασχολούμαι με τη φωτογραφία από τα 12 μου. Πρώτα έπεσε στα χέρια μου ένα υπέροχο κομψοτέχνημα, μια Kodak Retinette, η οικογενειακή μηχανή που είχε αγοράσει ο μπαμπάς τα χρόνια που δούλευε στο Παρίσι. Μετά ταλαιπωρήθηκα για πολύ καιρό με μια Ζenit 12XP, μέχρι που άρχισα να δουλεύω παράλληλα με τις σπουδές και αγόρασα πια την πρώτη μου Nikon FE. Ήταν τόση η χαρά μου που για ένα μήνα και μέχρι να εξοικονομήσω τα λεφτά για τον πενηντάρη την κυκλοφορούσα με το καπάκι, χωρίς τον φακό!
Ακολούθησαν οι λατρεμένες Nikon F3HP και η FM2 φυσικά, μηχανές που με ακολούθησαν σε όλα τα νησιά τα καλοκαίρια της ξεγνοιασιάς. Ενδιάμεσα κατάφερα να κάνω και το όνειρό μου πραγματικότητα μια που, με θυσίες τρομερές, μπόρεσα να μπω στον κόσμο της Hasselblad, με την απίστευτη ποιότητα και τον απόλυτο έλεγχο του κάδρου με τις δώδεκα στάσεις. Τι διαλεκτική και μοναχισμός!
Αγάπησα πολύ επίσης και την F5, όπως και την F100, μια που δούλευα καθημερινά με αυτές. Το 2003, σταθμός και ποτάμι που πίσω δεν γυρνά, ξεκίνησα με σώματα Fuji Finepix S3, οι οποίες είχαν δημιουργήσει την entry level εποχή της ψηφιακής φωτογραφίας, μηχανές που ακόμα έχω, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Το 2012 είχαν πια τα πράγματα ωριμάσει σε βάθος στη Nikon, έτσι έγινα κάτοχος μιας D7000, μηχανή που κουβαλώ ακόμα και σήμερα με το ποδήλατό μου και που ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες αυτού που κάνω, δηλαδή ποδήλατο και φωτογραφία μαζί.
Στους φακούς, που κατάλαβα από νωρίς ότι ήταν το Α και το Ω, όταν μπορούσα, επένδυα πάντα. Φακοί χειροκίνητης εστίασης, από τη δεκαετία του ’80 ακόμα, και πάμφθηνοι από Ιαπωνία με πολλή υπομονή έχτισαν μια εξαιρετική ομάδα. Φυσικά υπάρχει και μια μεγάλη γκάμα από φακούς αυτόματης εστίασης που χρησιμοποιούνται στις επαγγελματικές μου λήψεις.
Σήμερα εμπιστεύομαι ακόμα τυφλά τις D800 μου, για το ευκρινέστατο αποτέλεσμα και τη διαύγεια των λήψεων, μα αποφεύγω να τις μεταφέρω με το ποδήλατο για λόγους ευνόητους. Αγαπώ επίσης και τη σειρά μου με τις Ζ6, όπως και την τελευταία αποκτηθείσα Ζ5, σώματα που τραβάνε πολύ πιο μακριά το τελικό αποτέλεσμα της φωτογραφίας. Το μέλλον βλέπω ότι είναι σ’ αυτές.
Photo credit: Manos Manios
Από την αναλογική κάμερα στην πλήρη ψηφιοποίηση. Καθώς αλλάζει ο εξοπλισμός, αλλάζει και ο τρόπος με τον οποίο φωτογραφίζουμε;
Θυμάμαι, ήμουν 14, προσπαθώντας να διαχειριστώ τα όποια χρήματα μπορούσα να έχω σε εκείνη την ηλικία, έπρεπε να έχω πάντα απόθεμα για να αγοράσω ένα φιλμ. Έκανα τα κλικ με φειδώ και είχα ένα σημειωματάριο που κατέγραφα τα στοιχεία, ώρα και μέρα λήψης, ταχύτητα και διάφραγμα, γιατί πού να θυμάμαι ένα μήνα μετά, όταν θα κατάφερνα να εμφανίσω το φιλμ τι είχα τραβήξει και με ποια στοιχεία…
Αυτή η φειδώ όμως των 36 στάσεων της Zenit, των 12 της Hasselblad, μου έμαθαν μυστικά τον ορισμό της λιτότητας, να κάνεις, ακόμα κι αν έχεις χιλιάδες καρέ προς κατανάλωση, όσα χρειάζεσαι. Όχι βέβαια ότι δεν θα πάνε και μερικά χαμένα εξαιτίας της ψηφιακής άνεσης, μα σίγουρα είναι διαφορετικό όταν κουβαλάς την εμπειρία από τη συμβατικότητα της παλιάς εποχής.
«Πολλές φορές έχω κλάψει που δεν είχα τη μηχανή ή τον κατάλληλο φακό ή την κατάλληλη θέση. Φωτογραφία καλή, χωρίς και τη βοήθεια της τύχης, δεν είναι εύκολο να γίνει».
Επεξεργάζεστε τις φωτογραφίες σας; Η ψηφιακή επεξεργασία είναι απαραίτητη συνθήκη στη φωτογραφία σήμερα;
Στον σκοτεινό θάλαμο επεξεργαζόμουν τη φωτογραφία. Με λίγο παραπάνω θερμοκρασία στον εμφανιστή, με το μασκάρισμα στην εκφώτιση και με πόσες άλλες τεχνικές ασκείται, αν μη τι άλλο, παρέμβαση. Σήμερα, τραβώντας με αρχεία Raw, μπορούμε να έχουμε μια δυναμική τοποθέτηση και να ελέγχουμε το εύρος των λευκών, των γκρίζων και των μαύρων, είναι κάτι παρόμοιο με τις ώρες μέσα στα σκοτάδια της κόκκινης λάμπας, μόνο που γίνεται πιο εύκολα και σίγουρα ελεγχόμενα.
Όμως, όταν έχω διαφορετική διάθεση, παιχνιδιάρικη, δημιουργική, καθένας την ονομάζει όπως θέλει, παρεμβαίνω στη φωτογραφία, τόσα φίλτρα υπάρχουν και γίνεται συνειδητά το ότι η εικόνα που θα παραχθεί ξεπερνά την αρχική δομή της και φτάνει σε ένα άλλο επίπεδο εικαστικό.
Δεν βρίσκω τίποτα μεμπτό σε αυτό, είναι σαφές ότι έχει «πειραχθεί» και ότι παρουσιάζεται ως μια καινούργια εικόνα. Ένα ολόκληρο βράδυ στον θάλαμο και καταναλώνοντας ένα πακέτο με ακριβά χαρτιά πάλευα να κάνω μια φωτογραφία με την τεχνική της solarization και τελικά πήρα ξημερώματα μία μονάχα που μπορούσα κάπως να τη δείξω… Σήμερα αυτό γίνεται με ένα απλό κουμπί μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα! Ο κόσμος προχωρά!
«Για μένα, η φωτογραφία έχει ανοιχτούς ορίζοντες. Μακάριος αυτός που την ασκεί μοναστικά σε αυστηρό πλαίσιο, μακάριος και αυτός που μπορεί και παρεμβαίνει και φτάνει σε ένα ολοκαίνουργιο εικαστικό αποτέλεσμα».
Εκτυπώνετε τις φωτογραφίες σας;
Δυστυχώς σήμερα δεν εκτυπώνω τις φωτογραφίες μου, τα παιδιά μου χαζεύουν τα οικογενειακά άλμπουμ και με ρωτούν «οι δικές μας, που τόσες τραβάς, πού βρίσκονται;» Κάποιες ιδιαίτερες γίνονται μεγεθύνσεις με προσεγμένο καδράρισμα, είτε για το σπίτι είτε για το studio, πολλές τις κοινοποιώ σε διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η αλληλεπίδραση με τα σχόλια του κόσμου είναι μια ψευδεπίγραφη ικανοποίηση της ματαιοδοξίας; και της αυτοέκθεσης… Είναι σημείο των καιρών!
Όμως, διατηρώ φακέλους στον υπολογιστή με τις καλύτερες. Όνειρό μου είναι να εκδώσω βιβλίο, βιβλία φωτογραφικά, έχω άπειρο υλικό, τα έχω φανταστεί με συνδυασμό λόγου και εικόνας, μακάρι να ευοδωθεί!
Photo credit: Manos Manios
Σε ποιους φωτογράφους έχετε «αδυναμία»; Θέλετε να αναφέρετε τους αγαπημένους σας;
Είναι πολλοί οι φωτογράφοι τους οποίους θαυμάζω για το έργο, τη ματιά, το κάδρο, το φως, τις εκφράσεις των μοντέλων τους, τη στιγμή! Πολλών έχω βιβλία και λευκώματα, τότε δεν είχαμε ίντερνετ, οπότε, όταν μπορούσα, τα αγόραζα. Τώρα ευτυχώς μπορώ να τους απολαμβάνω ανά πάσα στιγμή και ώρα.
Ποιους να προλάβω να κατονομάσω και να μην προσπεράσω άλλους αδικώντας τους: Félix Nadar, André Kertész, Eugene Atget, Eugene Smith, Man Ray, Elliott Erwitt, Brassaï, Alfred Stieglitz, Ansel Adams, Diane Arbus, Josef Koudelka, Robert Capa, Fred Boissonnas, Henri Cartier-Bresson, Fan Ho, αλλά και τους Έλληνες Φίλιππο Μαργαρίτη, Βούλα Παπαϊωάννου, Σπύρο Μελετζή, Κώστα Μπαλάφα, Δημήτρη Χαρισιάδη, Κωνσταντίνο Μάνο, και φυσικά και άλλους πολλούς σύγχρονους.
Τελικά, τι σημαίνει για εσάς η φωτογραφία; Καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικότητας, «μεταμόρφωση» της πραγματικότητας, έκφραση, άσκηση «ύφους»;
Κοιτάζω τα πάντα «φωτογραφίζοντας» συνεχώς, ακόμα κι όταν δεν έχω τη μηχανή μαζί μου. Τα μεταφράζω όλα σε εικόνες! Πολλές φορές έχω κλάψει που δεν είχα τη μηχανή ή τον κατάλληλο φακό ή την κατάλληλη θέση. Φωτογραφία καλή, χωρίς και τη βοήθεια της τύχης, δεν είναι εύκολο να γίνει.
Καταγράφω και αποτυπώνω την πραγματικότητα μέσα από τη δική μου οπτική, καθένας έχει διαφορετική. Η διάθεση, οι σκέψεις, πάντα διαφοροποιούν το αποτέλεσμα. Πολλάκις έχω «μεταμορφώσει» την πραγματικότητα είτε με τη χρήση τηλεφακού, με τη γωνία λήψης, με το να συμπεριλάβω στο κάδρο κάποια φιγούρα που τυχαία ή όχι περνά, είτε με τη χρήση ψηφιακών μέσων.
Για μένα, η φωτογραφία έχει ανοιχτούς ορίζοντες. Μακάριος αυτός που την ασκεί μοναστικά σε αυστηρό πλαίσιο, μακάριος και αυτός που μπορεί και παρεμβαίνει και φτάνει σε ένα ολοκαίνουργιο εικαστικό αποτέλεσμα. Το κοινό, ο θεατής, θα κρίνει και θα αγαπήσει ή θα προσπεράσει. Όταν αντιμετωπίζω φωτογραφικά μια εικόνα, έρχονται όλες αυτές οι συνισταμένες του μυαλού, ενώνονται και μετουσιώνονται στη στιγμή του κλικ, σε μια στιγμή μαγική, στη μαγεία της φωτογραφίας!
Περισσότερα στοιχεία για τον Μάνο Μανιό μπορείτε να βρείτε στο site του το οποίο θα ολοκληρωθεί και θα λειτουργεί πλήρως σύντομα.
Διαβάστε επίσης στην αθηΝΕΑ:
Marketing και Φωτογραφία: Μαζί Δεν Κάνουνε και Χώρια Δεν Μπορούνε
12 Ιστορίες Πριν από 100 Χρόνια | Μέρος Α’
Το Χρώμα του Χρήματος στα Κινηματογραφικά Καρέ
