Το νερό κάνει έναν περίεργο θόρυβο. Κορμιά κολυμπάνε άτσαλα. Στο κολυμβητήριο είναι ώρα μαθήματος. Ο δάσκαλος μας δείχνει πώς κουνάμε τα χέρια και τα πόδια. Άλλοι τα καταφέρνουν, εγώ όχι. Στην άλλη άκρη της διαδρομής, το μυαλό κολυμπάει στα απόνερα των γενεθλίων. Σαρανταοκτώ και όλα ρευστά, και τα πάντα ευάλωτα.
Στην πέρα άκρη κάτι κυρίες κάνουν aqua aerobic: γυμναστική μέσα στο νερό. Ακούγεται δυνατά το «Εξαρτάται» της Χαρούλας Αλεξίου. Θυμάμαι το βιβλίο της συναδέλφου Μαρίας Μαυρικάκη για τις εξαρτήσεις. Πετάγομαι από το νερό. Στάζοντας, φορώντας ένα ροζ μπουρνούζι, πάω στα αποδυτήρια. Της τηλεφωνώ. «Ναι;», μου λέει. «Έχω γενέθλια, με ξέχασες», λέω και συνεχίζω: «Θέλω το δώρο μου, θέλω να κάνουμε μια συνέντευξη με θέμα τις εξαρτήσεις». «Αναμένω να σε δω άμεσα», μου απαντά.
Ντύνομαι και σαν αποτυχημένος ψαράς της άγονης γραμμής φεύγω. Οι ερωτήσεις που θέλω να κάνω μου κάνουν πατητές. Τις αφήνω ελεύθερες. Πάμε.
Συγγραφέας ή κάτι άλλο;
Συγγραφέας πεζογραφημάτων που προκύπτουν από χαρμάνι βιωμάτων, φαντασίας και μελέτης. Προτιμώνται θέματα βαριά, τα οποία φωτίζονται με ελαφριά διάθεση, αφού ζωή χωρίς χιούμορ αλλά και χωρίς βάσανα δεν νοείται. Αγαπημένη συγγραφική ακροβασία τα ξεχωριστά γλωσσικά ιδιώματα, δηλαδή οι διαφορετικές εκφορές, οι πολλαπλές φωνές.
Μπορεί η γραφή να λειτουργήσει ως εξιλέωση;
Απολύτως. Ο Πέτρος Μάρκαρης λέει χαρακτηριστικά: «Φτιάχνω ιστορίες από κάτι που με κάνει έξαλλο». Η γραφή λειτουργεί ως αγωγή τόσο του προφορικού λόγου όσο και των συναισθημάτων, κυρίως των οδυνηρών, αφού μετουσιώνει τον πόνο σε τέχνη. Όσο προχωρά ένα έργο, οι ήρωες αυτονομούνται και κάνουν τα δικά τους. Πρέπει λοιπόν ο συγγραφέας να επανατοποθετηθεί, να αναδείξει τις διαφορετικές οπτικές γωνίες του καθενός για το ίδιο θέμα, και στο τέλος να μοιραστεί το πόνημά του με τους αναγνώστες. Πρόκειται για μια διεργασία βαθιά ιαματική.
Το ζήτημα δεν είναι να αποφεύγουμε τεχνητά την πραγματικότητα –που δεν αλλάζει, είναι εκεί και μας περιμένει–, αλλά να την αντιμετωπίζουμε συνειδητά και να προχωράμε παρακάτω.
Είναι η πραγματικότητα αφορμή για εξαρτήσεις;
Η πραγματικότητα είναι αυτό που μας συμβαίνει και όχι κάτι υποθετικό που θα είχαμε προλάβει, διορθώσει, αποφύγει αν… Συχνά η πραγματικότητα είναι δύσκολη, κάποτε αβάσταχτη. Ακούγεται βολικό να χρησιμοποιεί κανείς δεκανίκια για να την αντέξει. Στην αρχή ίσως να δίνουν μια αίσθηση ανακούφισης και ευφορίας, γρήγορα όμως πέφτεις στην παγίδα του εθισμού, η οποία αποδεικνύεται ολέθρια. Το ζήτημα δεν είναι να αποφεύγουμε τεχνητά την πραγματικότητα –που δεν αλλάζει, είναι εκεί και μας περιμένει–, αλλά να την αντιμετωπίζουμε συνειδητά και να προχωράμε παρακάτω.
Υπάρχει αποτοξίνωση από την αλληλοεξάρτηση;
Η αλληλοεξάρτηση είναι απαραίτητο συστατικό μιας υγιούς κοινωνίας. Δεν γίνεται να πορευόμαστε σαν μοναχικοί λύκοι. Όταν βέβαια οι σχέσεις των μελών στον οικογενειακό μικρόκοσμο γίνονται τοξικές, όχι μόνο λόγω αρνητικών συναισθημάτων, αλλά κυρίως λόγω μιας υπερβολικής αγάπης που καταντά θηλιά για τον άλλο, τότε ναι, ας υπάρξει «αποτοξίνωση». Μπορούμε να αγαπάμε και από απόσταση. Δεν χρειάζεται να πνίγουμε τον άνθρωπό μας με το ενδιαφέρον μας και να υποκαθιστούμε τις αποφάσεις του, τάχα για το καλό του.
Ποιο βιβλίο από όλα σου αγαπάς περισσότερο;
«Εγώ τα παιδιά μου δεν τα ξεχωρίζω», θα απαντούσε ένας γονιός. Ταυτόχρονα, θα έριχνε όλο το βάρος του στο αδύναμο τέκνο, αυτό που σε κάτι υπολείπεται και δείχνει να έχει μεγαλύτερη ανάγκη, αφήνοντας τα άλλα του «καλά» παιδιά στον αυτόματο πιλότο. Η προσέγγιση αυτή είναι τυπικό δείγμα συμπεριφοράς της αθάνατης ελληνικής οικογένειας και αναλύεται στα περιστατικά του βιβλίου «ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ, μια Ιστορία Ζωής Δίπλα στην Εξάρτηση». Το διαλέγω, λοιπόν, αν και δεν ξεχωρίζω τα παιδιά μου!
Είναι η ανεξαρτησία το αντίθετο της εξάρτησης;
Ο όρος ανεξαρτησία παραπέμπει στην ελευθερία σκέψης και βούλησης, στον αυτοπροσδιορισμό και στην οικονομική αυτοτέλεια. Όλα τα παραπάνω ξεθωριάζουν ή και εξαφανίζονται όταν κανείς μπλεχτεί στα δίχτυα της εξάρτησης οποιουδήποτε τύπου, παράνομης ή κοινωνικά αποδεκτής. Συνεπώς, ο εθισμένος δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητος· είναι έννοιες μη συμβατές μεταξύ τους.
Αγαπημένο κρασί;
Προτιμώ τα κόκκινα κρασιά. Αγαπημένη μου φιάλη η Καλή Ρίζα της ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ, 100% από σταφύλι Ξινόμαυρο Αμυνταίου.
Το στοίχημα είναι διπλό: ο άνθρωπος που υποφέρει να αποδεχτεί το πρόβλημα και να ζητήσει βοήθεια και, από την άλλη, οι δικοί του να τον βοηθήσουν ως εκεί που μπορούν.
Είναι το γράψιμο εξάρτηση;
Εξάρτηση, όχι, δεν νομίζω να ταιριάζει ο όρος. Έξις δευτέρα φύσις, ναι. Το γράψιμο είναι ανάγκη, επικοινωνία, πείραμα, άσκηση, ταξίδι, ανάπλαση, τοκετός. Όσο διαρκεί η κύηση παραμένει βάσανο. Μετά γίνεται γλέντι. Είναι τρόπος να ζεις.
Κορωνοϊός, πόλεμος, φτώχεια… Μπορούμε να ορίζουμε τη ζωή μας χωρίς τις εξαρτήσεις που μας επιβάλλονται;
Ορίζουμε τη ζωή μας μέσα στο πλαίσιο των αντικειμενικών συνθηκών που μας περιβάλλουν και δεν είναι τόσο τραγικές, αν συγκριθούν με άλλα μέρη της Γης ή άλλες περιόδους της ανθρωπότητας. Πέρα από τις ασχήμιες του κόσμου γενικά –αναφέρονται μερικές στην ερώτηση–, μπορεί να συμβεί κάτι σοβαρό στο στενό μας περιβάλλον, μια ψυχική ασθένεια, μια αναπηρία, ένας εγκλωβισμός σε ναρκωτικά ή αλκοόλ.
Το στοίχημα είναι διπλό: ο άνθρωπος που υποφέρει να αποδεχτεί το πρόβλημα και να ζητήσει βοήθεια και, από την άλλη, οι δικοί του να τον βοηθήσουν ως εκεί που μπορούν. Θαύματα δεν γίνονται. Ανθρώπινα όντα είμαστε, όχι παντοδύναμοι θεοί. Κάποιοι λιγότερο τυχεροί από άλλους. Όλοι όμως αποκλειστικά υπεύθυνοι για τη στάση ζωής που κρατάμε. Δεν μας φταίει ο Χατζηπετρής.
Το τελευταίο βιβλίο που διάβασες και σε εντυπωσίασε;
Ένα χορταστικό καλογραμμένο μυθιστόρημα της Ελιάνας Χουρμουζιάδου, το «Μια Τελευταία Επιστολή Αγάπης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Το συνιστώ ως ιδανικό ανάγνωσμα για τις διακοπές που κοντεύουν.
***
Την ίδια ημέρα, εκείνη των γενεθλίων, ψάχνω μια ανισορροπία να κρατηθώ. Πρόσφατα προσθέσαμε στην οικογένειά μας ένα γατάκι. Στη ζούλα. Μη μας πάρει είδηση ο Μπαμπούλας. Το γατάκι περιφέρεται από αγκαλιά σε αγκαλιά, κοιμάται πολύ και δίνει αγάπη απλόχερα. Δεν θέλω ευχές από όλους σήμερα. Δεν αντέχω να γίνομαι το ανδρείκελο των δημοσίων σχέσεων κανενός.
Δύο ήθελα να μου πουν χρόνια πολλά και δεν μου είπαν. Ο ένας το είπε με τα μάτια… ο άλλος δεν μπορεί εκεί που είναι. Να μου πεις, οι ευχές δεν κοστίζουν. Μόνο πονάνε όταν δεν εννοούνται και απλώς εκτοξεύονται από τα πολυβόλα των «πρέπει». Σαν εξάρτηση ευγένειας.
***
Η Μαρία Μαυρικάκη γεννήθηκε το 1964 στο Περιστέρι. Έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οικονομικά, με εξειδίκευση στην Αγροτική Οικονομία. Έχει εργαστεί στον τομέα προστασίας περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης, στα χρηματοοικονομικά και στη διοίκηση μονάδων υγείας. Μέρος της δράσης της αφορά προγράμματα κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης που προάγουν την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Χρονογραφήματα και επιφυλλίδες της δημοσιεύονται στο λογοτεχνικό περιοδικό (δε)κατα, στις ηλεκτρονικές εφημερίδες Athens Voice, BookPress, Atlantea.news, και στο προσωπικό της ιστολόγιο exartatai.blogspot.com.
Το 2019 εκδόθηκε το μυθιστόρημά της «Περαστικά» (Αίολος).
Το 2020 έγραψε, σε συνεργασία με τον Γιάννη Μπουτάρη, τη μαρτυρία του «Εξήντα Χρόνια Τρύγος» (Πατάκης).
Πρόσφατα κυκλοφόρησε η μυθιστορία της με τίτλο «ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ, μια Ιστορία Ζωής Δίπλα στην Εξάρτηση» (Πατάκης).
Το 2021 της απονεμήθηκε από την Ένωση Ελλήνων Σεναριογράφων το 1ο Βραβείο για τη συμμετοχή της στον διαγωνισμό συγγραφής Σεναρίου Μικρού Μήκους εκ Διασκευής.
Δείτε ακόμη στην αθηΝΕΑ:
Η Μαρία Μαυρικάκη Γράφει για την αθηΝΕΑ 4 Ιστορίες Εξάρτησης # 1η
Η Μαρία Μαυρικάκη Γράφει για την αθηΝΕΑ 4 Ιστορίες Εξάρτησης # 2η
