Με θλίψη αναδημοσιεύουμε τη συνέντευξη του εκλιπόντος Μωυσή Ελισάφ, λίγες ώρες μετά τον θάνατό του σε ηλικία 69 ετών από καρκίνο, όπως «ανέβηκε» στην αθηΝΕΑ τον Ιούνιο του 2021.
Ο Μωυσής Ελισάφ «υπηρέτησε» τα Ιωάννινα ως γιατρός, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, αλλά και ως δήμαρχος από το 2019. Είχε γεννηθεί το 1954 στα Ιωάννινα από γονείς επιζώντες του Ολοκαυτώματος, οι οποίοι κατάφεραν να ξεφύγουν από τη συγκέντρωση και τον εκτοπισμό στη συνέχεια στο στρατόπεδο του Άουσβιτς των Εβραίων της πόλης.
Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εξειδικεύτηκε στην παθολογία. Ήταν καθηγητής παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος.
Με τον συνδυασμό «Γιάννενα – Νέα Εποχή» το 2019 έγραψε ιστορία, καθώς έγινε ο πρώτος δήμαρχος εβραϊκής καταγωγής που εκλέχτηκε στην Ελλάδα.
***
Ο Μωυσής Ελισάφ είναι δήμαρχος Ιωαννιτών. Είναι καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με πολυδιάστατη επιστημονική και κοινωνική δραστηριότητα. Για μένα, ο Μωυσής Ελισάφ είναι πολλά περισσότερα.
Στο πρόσωπό του συναντώ κάθε φορά τον καθηγητή που αναζητούσα στο σχολείο. Τον «σοφιστικέ» θείο που περιμένω, πώς και πώς, στα οικογενειακά τραπέζια για να καθίσω δίπλα του, να ακούσω ιστορίες, να νιώσω την αύρα του κοσμοπολίτη και διανοούμενου. Για πολλούς, είναι ο γιατρός που θα εμπιστευτούν, που θα τους καθησυχάσει στην άλλη άκρη του ακουστικού.
Από τον Σεπτέμβριο του 2019, οι κάτοικοι των Ιωαννίνων τον επέλεξαν για το ύψιστο αξίωμα που μπορεί να έχει ένας δημότης στον τόπο του. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ άλλη προσωπικότητα σε αυτή τη θέση, την περίοδο μάλιστα της πανδημικής κρίσης.
Με τον Μωυσή Ελισάφ έχω περάσει πολύ χρόνο συζητώντας και δουλεύοντας. Κάθε μήνα βρίσκομαι στο γραφείο του και συμμετέχω σε ομάδες εργασίας, μέσω της εταιρείας που εργάζομαι για την τουριστική ανάπτυξη της πόλης, και κάθε φορά ανυπομονώ να τον συναντήσω. Έχω περάσει ώρες απολαμβάνοντας την ευγένεια του λόγου του, αφουγκραζόμενη το μεγαλείο της γνώσης του. Καμιά φορά, μάλιστα, με συνεπαίρνει τόσο που ξεχνιέμαι με τις σημειώσεις που πρέπει να κρατάω στα ραντεβού. Ειδικά όταν μιλάει για τους Ρωμανιώτες και για άλλες ιστορίες της πόλης.
«Αν πρέπει να αναλώσεις τη ζωή σου σε κάτι, αξίζει να προσπαθήσεις να βελτιώσεις την καθημερινότητα του Δήμου σε όλη την έκτασή του».
Ο δήμαρχος Ιωαννιτών μου αφιέρωσε χρόνο από τη μέρα του για να περπατήσουμε και να μιλήσουμε για την πόλη, αλλά και για τα προσωπικά του βιώματα που συνδέονται με αυτήν. Επέλεξε ένα αγαπημένο του μέρος, τα Λιθαρίτσια, έναν ιστορικό τόπο με πανοραμική θέα στη λίμνη.
Η Πόλη και οι Ανάγκες της
«Αν πρέπει να αναλώσεις τη ζωή σου σε κάτι, αξίζει να προσπαθήσεις να βελτιώσεις την καθημερινότητα του Δήμου σε όλη την έκτασή του. Πρόκειται για έναν Δήμο με μεγάλη έκταση, με 45 κοινότητες. Κάθε τοπική κοινωνία έχει τα δικά της προβλήματα αλλά και στην ιεράρχησή τους, αυτό που ισχύει για καθεμία από αυτές είναι πως το δικό της πρόβλημα είναι και το μοναδικό.
Αυτό από μόνο του δημιουργεί προβλήματα καθημερινότητας, που δεν μπορούν να λυθούν τη δεδομένη στιγμή. Ωστόσο, πάντα προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να τα αντιμετωπίζουμε καίρια. Αξιοποιούμε όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία και καταφέραμε να προωθήσουμε έργα που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία της πόλης, τα οποία για πολλά χρόνια καρκινοβατούσαν», μου λέει, ενώ παρατηρεί παράλληλα γύρω του κατά πόσο ο υπαίθριος χώρος όπου περπατάμε έχει καθαριστεί σωστά.
«Θεωρώ πως έχει αποκατασταθεί η εικόνα που έχει ο κόσμος για την πόλη σε όλες τις εκφάνσεις τις καθημερινότητας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα. Πλέον, μετά την καραντίνα, μπορούμε να έρθουμε σε πιο στενή επαφή με τον πολίτη, κυκλοφορούμε πολύ μέσα στην πόλη, ώστε να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του».
Ένα Οικείο Πρόσωπο
Κατά τη διαδρομή ξαφνιάστηκα με το πόσο προσιτός ήταν με τους περαστικούς. Απαλλαγμένος από τα στερεότυπα που χαρακτηρίζουν συνήθως τους πολιτικούς και με την κουλτούρα εξωστρέφειας που τον διακρίνει, ο περίπατός μας έμοιαζε σαν μια μορφή εποπτείας, πρόθυμος πάντα να δει και να ακούσει πώς λειτουργούν όλα στην πόλη.
«Έχω μία βασική αρχή, την οποία και εφάρμοσα από την πρώτη μέρα: να απαντάω στον δημότη».
Πόσο πολιτικός είναι ο δήμαρχος Ιωαννιτών; «Σπάνια χρησιμοποιώ στον λόγο μου τον σύνδεσμο “θα”. Συνήθως χρησιμοποιώ Αόριστο και, ενίοτε, Ενεστώτα. Ακόμη και προεκλογικά, ήμουν πολύ προσεκτικός στις αόριστες και μεγαλεπήβολες υποσχέσεις.
Δεν ήθελα να δίνω υποσχέσεις για θέματα που ούτε γνώριζα με λεπτομέρειες ούτε ήξερα τον οικονομικό τους αντίκτυπο. Αυτό που έλεγα –και βλέπω να γίνεται– είναι πως θα ήθελα να αλλάξω το ύφος και ήθος της τοπικής αρχής, να δουλεύουμε με πόρτες ανοιχτές, αν και η συνθήκη της πανδημίας, εν μέρει, δεν το επέτρεψε.
Να επικοινωνώ άμεσα με τον πολίτη, χωρίς να υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις του τύπου “οι δικοί μας και οι άλλοι”. Θέλω να συνεχίσω. Αισθάνομαι πως δεν θα προλάβω να κάνω όλα όσα θέλω για την πόλη σε αυτή την τετραετία. Η πανδημία δεν μας επέτρεψε να κάνουμε πολλά, χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο».
Ανοιχτές Πόρτες
Αν κάτι μου έκανε εντύπωση την πρώτη φορά που επισκέφθηκα το Δημαρχείο ήταν η κίνηση και ο κόσμος που μπαινόβγαινε στα γραφεία. Ένας ζωντανός οργανισμός στο κέντρο της πόλης, σε ένα ιστορικό κτίριο, το οποίο κάθε μέρα υποδέχεται δεκάδες πολίτες.
Η πόρτα του Δημαρχείου είναι πάντα ανοιχτή και αυτό είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. «Έχω μία βασική αρχή, την οποία και εφάρμοσα από την πρώτη μέρα: να απαντάω στον δημότη. Ακόμη και για πράγματα που είναι αδύνατον να λυθούν από τον Δήμο.
Κάθε e-mail που αποστέλλεται στο γραφείο του δημάρχου ή σε μένα θα λάβει μια αιτιολογημένη απάντηση. Όλα τα αιτήματα που λαμβάνουμε καταγράφονται ψηφιακά μέσω πλατφόρμας και έτσι παρατηρούμε την εξέλιξή τους. Αισθάνομαι πως η επικοινωνία μεταξύ του δημάρχου και της δημοτικής αρχής με τον πολίτη έχει γεφυρωθεί».
Φτάνοντας στο γραφείο του, πάντα υπάρχει κάποιος που χρειάζεται μια συμβουλή, μια κατεύθυνση, μια τελευταία επιβεβαίωση. Άλλωστε, όλα περνάνε από τα δικά του μάτια. Όλα!
«Είμαι τελειοθηρικός, θέλω τα πάντα να γίνονται χωρίς ψεγάδι και, επιπρόσθετα, θέλω να γίνονται γρήγορα. Αυτό είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα και με τους δικούς μου συνεργάτες. Έχοντας αναλάβει καθήκοντα εξουσίας για πάνω από 20 χρόνια, αυτό ήταν και είναι ένα από τα σημεία που δημιουργούν τριβές και εντάσεις.
Ακόμη και σήμερα στη θητεία μου ως δημάρχου το βλέπω ανάγλυφα μπροστά μου. Με κατηγορούν πως είμαι συγκεντρωτικός. Η απάντηση είναι “ναι”. Όχι γιατί δεν υπάρχει εμπιστοσύνη. Βλέπω όμως πως, αν δεν λειτουργήσω παρεμβατικά σε όλα τα επίπεδα, τα πράγματα καρκινοβατούν. Θεωρώ ότι υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας και εκεί πιστεύω πως κάποιος πρέπει να ασκήσει έναν γενικό, συντονιστικό ρόλο. Και αυτό επιχειρώ να κάνω».
Ο Μωυσής Ελισάφ είναι κάθε μέρα στο Δημαρχείο. Αν δεν λείπει σε επαγγελματικό ταξίδι, μόνο η μεσημεριανή σιέστα μπορεί να τον αναγκάσει να διακόψει τις συναντήσεις του. «Είμαι ένας άνθρωπος που δουλεύει σε όλη του τη ζωή. Για μένα δεν υπάρχουν διακοπές. Περπατάω αρκετά και κατεβαίνω στο Δημαρχείο πρωί και απόγευμα.
Παραδέχομαι πως η επαφή μου με τον κόσμο είναι μικρότερη από αυτή που πρέπει. Η πανδημία είναι ίσως μια εξήγηση. Αισθάνομαι επίσης πως πρέπει να ελαττώσω τον χρόνο παραμονής μου στο γραφείο και να αποκαταστήσω πλήρως τη σχέση μου με την ύπαιθρο χώρα, μια και είμαι αστός και θα ήθελα να αυξήσω την επικοινωνία μου με τον κόσμο εκτός του κέντρου της πόλης.
Έχω ζήσει πολύ στην πόλη. Μεγάλωσα πολύ κοντά στη λίμνη. Η πόλη είναι βίωμά μου και πάντα είχα την πεποίθηση πως σε αυτή οφείλω τα πάντα. Σε αυτή την πόλη ανδρώθηκα, καταξιώθηκα και έγινα καθηγητής. Η πόλη αυτή με ανέδειξε στο ύπατο αξίωμα.
Αισθάνομαι πως τώρα πρέπει να ανταποδώσω αυτά που μου έχει προσφέρει. Και αυτό είναι πολύ μεγάλη ευθύνη και υποχρέωση. Να ανταποδώσεις εκείνα που της αξίζουν, γιατί της αξίζει καλύτερη μοίρα, καλύτερη τύχη. Ακόμη και η εβραϊκή μου ταυτότητα είναι δεμένη με την ιστορία αυτής της πόλης.
Η εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων, ούσα ελληνόφωνη, ρωμανιώτικη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία και τη ζωή της πόλης. Είναι συστατικό στοιχείο της ταυτότητάς της».
Ο Μωυσής Ελισάφ ταξίδεψε αρκετά. Τα επιστημονικά συνέδρια στα οποία συμμετείχε του έδωσαν τη δυνατότητα να ανακαλύψει άλλες πόλεις και πολιτισμούς. «Δηλώνω φιλοευρωπαϊστής και υπέρμαχος της Ευρώπης. Θεωρώ πως ο ευρωπαϊκός πολιτισμός διαμορφώθηκε εκεί, και κυρίως στην Κεντρική Ευρώπη.
Αν μου λέγατε αύριο το πρωί να κάνω ένα ταξίδι, θα ήταν στη Βενετία. Η Ιταλία είναι μια χώρα πολύ κοντά σε μένα. Από όλα τα ταξίδια μου, πιστεύω πως η Τεργέστη, μια πολυεθνοτική πόλη, είναι πολύ κοντά στο DNA των Ιωαννίνων».
Καθώς η τουριστική ανάπτυξη των Ιωαννίνων είναι στις προτεραιότητές του, στόχος του είναι να μάθουν όλοι την πλούσια κληρονομιά και ιστορία της πόλης. Συγκρατημένα αισιόδοξος, πιστεύει πως τα Ιωάννινα θα γίνουν ένας προορισμός γνωστός σε όλους χάρη στον πλούτο των εμπειριών που μπορούν να προσφέρουν.
Η Μουσική
Στην επιστροφή από τη βόλτα μας μιλήσαμε για τη μουσική. Για τέσσερα χρόνια διετέλεσε πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Ιωαννίνων, την πιο παραγωγική του θητεία, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος. Συνεχώς ανήσυχος και δημιουργικός, ανέδειξε κάθε είδος μουσικής στη γιαννιώτικη τοπική κοινωνία.
«Το αστικό γιαννιώτικο τραγούδι δεν είχε κλαρίνο», μου λέει. «Δυστυχώς δεν σώζονται πολλά δείγματα αυτού του αυθεντικού γιαννιώτικου τραγουδιού. Έχει γίνει προσπάθεια να βρεθούν παρτιτούρες για να μπορέσουμε να αναδείξουμε τον άγνωστο πλούτο του».
Στο Δημαρχείο τον περίμεναν οι συνεργάτες του και μια στοίβα από χαρτιά με νέα αιτήματα. Είχε πάει ήδη μεσημέρι και είχα κατά νου πως θα έπρεπε να αφήσουμε τον δήμαρχο να ξεκουραστεί. Φεύγοντας, κατέβηκα τα σκαλιά φουσκωμένη από περηφάνια για την εμπειρία που βίωσα. Για την ευκαιρία που είχα να συνομιλήσω με έναν άνθρωπο με παιδεία, όραμα και όρεξη για δουλειά. Ο Μωυσής Ελισάφ έχει όραμα κι εγώ έχω την τύχη να δουλεύω μαζί του και να βλέπω να το υλοποιεί.
Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις στην αθηΝΕΑ:
Κώστας Τσιτσλίκης: Η Ελλάδα Μέσα από τα Γραμματόσημα
Γιώργος Σκιαδόπουλος: Το IFFR Είναι Μια Δεξαμενή Σκέψης Που Προσφέρει Λύσεις σε Προβλήματα
Η Χριστιάνα Βαρδάκου, το Slow Design και η Αξία του Χειροποίητου
